الــهــڏنــو “صـبـا” سـومـراڻـوي (جنم: 1949ع):
الهڏنو ولد ڏاتر ڏنو مهر متخلص “صبا “ پنهنجي آبائي ڳوٺ سومراڻي شريف ۾ 9 سيپٽمبر 1949ع مطابق 15 ذوالقعد 1368هه تي جمعي ڏينهن تولد ٿيو، سندس تعليم قرآن مجيد ناظره، فارسي پورو نصاب ۽ ابتدائي (منطق) عربي نحو ۽ فقہ حاصل ڪيو. ننڊي هوندي کان ئي والد صاحب کيس مدرسه ڪنزالعلوم سومراڻي ۾ ديني تعليم ڏيڻ لاءِ ڇڏيو، سندس خاص مشغلو ٻارن کي قرآن جي تعليم ڏيڻ ۽ ڪپڙن تي مشين سان ڀرٿ ڀرڻ قابل ذڪر آهي، پر پاڻ فارسي ڪتابن پڙهڻ دوران کيس شاعري جو شوق جاڳيو جنهن ڪري شعر چوڻ شروع ڪيو، تنهن بعد خاص مشغلو شعر و شاعري ٿي ويو، بعد ۾ پاڻ تعليم مدرسه دارالفيوض رستم ۾ ورتي.
پاڻ سال 1973ع کان باقاعده شعر چوڻ شروع ڪيو، پهريائين پهريائين هن بيت چوڻ شروع ڪيا، نظم ۾ يا نثر ۾ سندس ڪوبه استاد ڪونه آهي، پاڻ سنڌي ٻوليءَ کان علاوه اردو فارسي ۽ سرائڪي ٻولين ۾ به ڪلام چيو، کيس علم ادب سان تمام گهڻو چاهه اٿس، ان چاهه ۽ شوق سبب سندس قلم مان ڪافي ڪتاب نڪتا آهن، جيڪي قلمي صورت ۾ پاڻ وٽ محفوظ اٿس، تصنيفات (قلمي).
(1) دارو رسن سال 1973ع هن ۾ سموري شاعري ڏنل آهي، جنهن ۾ بيت، دوها ۽ قطعا سمايل آهن (2) موج عميق 1973ع هن ۾ به شاعري آهي پر سنڌي سان گڏ اردو، فارسي ۽ سرائڪي ڪلام به شامل آهي، جنهن ۾ 76 سنڌي ڪافيون 656 بيت شامل اٿس، ان کان سواءِ ڪيترائي ڪتاب ترتيب ڏنل آهن. جهڙوڪ:
(1) “معجون” 1977ع هن ۾ مختلف شاعرن جو ڪلام منتخب ڪيل آهي.
(2) “مفردات” 1983ع هي ڪتاب هم قافيه لفظن جي لغات ٺهيل آهي، اهڙي قسم جي لغات اڳ سنڌي ادب ۾ موجود نه آهي.
(3) “نسب نامو” 1401هه هن ۾ خانداني شجرو ڏنل آهن، جنهن جي تشريح ٿيل آهي، (4) “الڪتب المڪتوب” 1980ع، فرهنگ جي طرز تي ڪتابن جي فهرست، (5) ضابطه حيات، الڳ ديني مسئلن تي حوالا ۽ دلائل موجود آهن، هي ڪتاب هڪ منفرد حيثيت رکي ٿو، ڪوبه ڪتاب ڇپيل ڪونه اٿس.
پاڻ ڀرت ڀرڻ جو ڪم ڪندو آهي، 1980ع ڌاري سنجرپور تعلقو صادق آباد ۾ 10 سال رهيو جتي گهڻو ڪم ڪيو ۽ ڪمايو، پر ڪجهه وقت رستم ۾ به ڌنڌو ڪم ڪيو.
حنفيه مسلڪ سان تعلق رکندڙ آهي ۽ مرشد بزرگ احمد الدين جرار پهوڙ وارو آهي. سنڌي زبان ۾ ڪلام چيو آهي، سندس ڪلام ڪتابن مان هتي نموني طور ڏجي ٿو:
ڪـــافـــي
حـد ٿي وئـي پـيـار پـنـهـنـجـي جـي مـٺـا ٿـاڻي اندر،
مــحـــب تــوسان مون ڪيون ايثار ۾ راتيون بسر،
سـي گـهـڙيـون اڄ يـاد آيون آب هاريو مون ڪثير.
نـيهن توسا مون مٺا لاتو، جڏهن هُئين کير پياڪ،
يـاد ڪـرسـي ڏيـنـهـڙا استقبال ڪيو هيم پرتپاڪ،
هـاڻـي هـنـجـون هـاريـم فـرقـت بـڻـايـو مـون فـقـيـر.
رات جــو اڄ اوچــتــو پــور تــنــهــنــجــا پــلـپـل پـيـا،
ڳـوڙهـا ڳـلـن تـي هـاريـم ســيــنـه اکــيــن آلا ڪــيــا،
آهـه ٿـڌڙي، ٿــو ڀــريــان ٿــي ويــس تــو وٽ اســيــر.
آهن پـرور ۾ امــيــدون جـو چـيـائـيـن لا تــقــنــطـوا،
پـــاڻ پـــرچــنــدو پـــريــن، رڳـو عـزم ڪـر اهــبـطـوا،
نـعـم الـمــوليٰ آهي منهنجو ۽ آهي نعم النصير.(12)
نـــظـــم
يـار مـنـهـنـجـو ڪـيـن ٿـئـي ٿــو، مــان ته انـهـن جــو آهــيــان،
وصـــــل ۽ فـــــراق ۾ هـــــي شـــــعـــــر ويـــــٺـــــو ٺـــــاهــــيــــان،
يـار وٽ مـنـهـنـجـو قـدر آ، پـاڳـل کـان ڀـي سـڏجي ٿو گهٽ،
مـان سـڏيـان رخ ڪـيـن ڏئـي،ٻـيـن کي سـڏ ڏئـي ٿـو جـهـٽ،
مــون غــريــب جــي آهه بــس، هــي قــلــم ڪـاغـذ مـلـڪـيـت،
محبوب جي محبت سندي، منهنجو اندر ۾ناقدر مصلحت،
سـور ڏک آهـن فـوج منهنجي هي شعر آهن منهنجو سپاهه،
پـاڻ ڪـاهـي فـوج پنهنجي “صبا”، جان ڪيان ٿو تـبـاهه.(13)
بـــيـــت
جاني جدائي ڪين ڪر پڙهه وصل وارو تون وَرق،
تنهنجي مـحـبـت ۾ مـٺـا آهـي سـدا هـي غريب غرق،
هـاڻـي رکـج ڪـيـن فـرق، مـحـب هـن مـسڪين سان.
مــرحــبــا مــرحــبــا ديــدار جــنــهــن تـنـهـنـجـو نـصـيـب،
مـاکـيءَ مـصـريءَ کان وڌيڪ تو ۾ آهي مزو عجيب،
سڪي ويـٺو هي غـريـب، مـنـهـن پـسـڻ محبـوب لئي.(14)
قــطــعــو
ڪـيـن شـاعـر ٿـو سـڏايـان مـجـبـوراَ ٿـا نــڪــرن اکـر،
غــلــط فـهـمـيـون ڪـيـتـريـون آهـن، نــاهـي ڪـا خـبـر،
تـنـهـجـي ڳـڻـتـيـن ڏک ڏولاوا نـت ڀـڃـي ڀـورا ڪيو،
ڪونه دل کي چـيـن آهـي، بس هئي ويـهـاريـم مـون وکـر.(15)