تاريخ، فلسفو ۽ سياست

ادبي تاريخ تعلقي لَکِيءَ جِي

محمد شريف”شاد“ سومري صاحب ”ادبي تاريخ تعلقي لکيءَ جي“ لکي نہ فقط پنھنجي علائقي جي ادبي حيثيت ۽ اهميت کي اجاگر ڪيو آهي، پر هڪ اهڙي تاريخ جوڙي آهي جنهن ۾  ماضيءَ جي ادبي سرگرمين جي عروج ۽ زوال جا انيڪ داستان بہ ملن ٿا تہ هڪ اهڙو تاريخي ذخيرو بہ ملندو، جنھن کي پڙهندي اکيون حيرت جو بت ضرور بڻجنديون ۽ يقينن ان پٺيان سائين پروفيسر محمد شريف”شاد“ سومرو جي سوين راتين جا اوجاڳا، اهم ادبي شخصيتن ڏانهن باربار پنڌ ۽ پڇائن سميت پاڻ پتوڙڻ جي جذبي تحت مختلف ڪتابن جو ورد بہ شامل آهي. پاڻ هن ڪتاب ۾ اها ڀرپور ڪوشش ڪئي اٿن تہ ادبي خدمتن جي حوالي سان بنا فرق جي ڪنھن جو بہ ٿورو  حصو رهيو آهي تہ ان جو تذڪرو ضرور شامل هجي.

Title Cover of book ادبي تاريخ تعلقي لَکِيءَ جِي

رشيد احمد سومرو (جنم: 1959ع ):

رشيد احمد سومرو (جنم: 1959ع ):
رشيد احمد ولد هادي بخش سومرو متخلص “رشيد” چڪوي پنهنجي شهر چڪ ۾ پهرين آگسٽ 1959ع مطابق 26 محرم 1379هه تي ڇنڇر ڏينهن جنم ورتو. شروعاتي تعليم ۽ ثانوي تعليم چڪ ۾ئي حاصل ڪيائين. 1976ع ۾ مئٽرڪ جو امتحان فرسٽ پوزيشن ۾، 1982ع ۾ سکر بورڊ مان پاس ڪيو. سندس ادب ۽ رياضيءَ سان خاص دلچسپي آهي. پاڻ بهترين شاعر، افسانا نگار ۽ مضمون نگار آهي. 1978ع ۾ نثر جي شروعات ڪئي ۽ 1979ع ۾ نظم لکڻ جي شروعات ڪئي. نظم خواهه نثر ۾ سندس والد صاحب استاد آهي. سندس ڪيترو ئي ڪلام سنڌ جي مختلف رسالن ۽ اخبارن ۾ ڇپيو آهي. پاڻ وٽ ڪيترو ئي قلمي مواد موجود اٿس. سندس شاعري ۾ قومي رنگ ڀريل آهي. شاعريءَ ۾ ڌرتيءَ سان عشق جو اظهار، پنهنجي ٻوليءَ سان بي انتها پيار ۽ ٿيندڙ پنهنجين ماڻهن مٿان ظلمن جو داستان آهي. چڪ جي ادبي حلقي ۾ سڀني کان پڪي پختي ۽ فني، فڪري لحاظ کان شاعري شاندار آهي. ڪهاڻين ۾ به ساڳيو رنگ ڀريل آهي.
پاڻ العزيز ادبي انجمن، چڪ ادبي سنگت “چاس”، سنڌي ادبي سنگت شاخ چڪ جي بنياد وجهندڙن مان هڪ آهي. شاهه لطيف لائبريري چڪ جو وجود به سندس ڪوششن جو نتيجو هو. پاڻ پهريائين پرائمري استاد هو پر پوءِ ڊرائنگ جو استاد ٿي ويو ۽ هن وقت باگڙجي شهر جي هاءِ اسڪول ۾ H.S.T استاد آهي. کيس شاعري جي گرامر جي پوري ڄاڻ حاصل آهي. هن گهڻ مصراع بيت چيا آهن. گيت جو به ڏاڍو پيارو شاعر آهي. روزانو ديانت اخبار ۾ مهراڻ موج نالي سنڌي صفحي جو انچارج به هو.
بـــيـــت
يــهــوديــن جــي يــلــغــار ٻــري بــاهه بــيــروت ۾،
ري اســلــحه مــاڻــهــن مــٿــان ويــرن ڪـيــا وار،
مظلومن جي ميڙ تي وسيا گولين جا وسڪار،
ڀـٿ وجـهـنـدي وات ۾ ٿـيـا گـولـيـن جـا شـڪـار،
هڪ جڳهون ڊهي پٽ پيون ٻيو لاشن جا انبار،
مــائــرن پــنـهـنــجـي پـئـڙن لاءِ پـيـون ڪـڍن پـار،
ڀــيــنــر پــنــهــنــجــي ڀـائـرن لاءِ نـيـر وهـائـن نـار،
امـــڙ امـــڙ، امـــڙ ڪـــيـــو ٻـــاڪــاريــن پــيــا ٻــار،
ڀـڃـڻ وارو ڪـونه رهـيـو، سڀ روئن زاروزار،
ڳــاڙهــا لاش دفــن لــئــي پـــيــا ڪــڍن انــتــظــار،
هـــن رتـــورت نـــاٽـــڪ جـــا آهـــن اهــم ڪــردار،
شـيـرون، بـيـگـن، احـدار، ٽـيـئـي بـچـڙا بـد ڪـار،
ريــــگــــن به انـهـيءَ لـسـٽ کـان نـاهـي هرگز ڌار،
ســـڀـــئـــي هـــن ســـانـــحـــي جـــا آهـــن ذميدار،
مـاڻـهـپـي کــان ٻــاهـر هـن مــرون اهــي مــڪــار،
عـالـم جي عبدالرشيد چئي ٿيا لعنت جا حقدار،
وقـت ايـنـدو ڪـڏهـن، جـڏهن ڏاڍ کي پوندا ڏار،
ڏسـي ڏسندو ڪيترو، آخــر ايـنـدو جـوش جـبـار،
مـاري وجـهـنـدو مار، صـيـهــونــي سامراج تي.(25)




گيت “قومي ٻولي سنڌي ٻولي”
ٻــي نه ٻــولــيــون ڪـافـي ٻـولـي،
“قــومــي ٻــولــي ســنــڌي ٻـولـي”
جــنــهــن ۾ مــڻ مــٺــائــي آهــي، ڳـايـو جــنــهــن ۾ ڀـٽـائـي آهي،
ســـچــل ڀــي جــاڳــائــي آهــي، ســامــيءَ جــي ڀــي ســائــي آهــي.
امـڙ ڏنـي آهـي، جـنـهـن ۾ ٻولي،
قـــومـــي ٻــولــي ســنــڌي ٻــولــي.
انـگـلـش، عـربـي، اردو، هـنـدي، پشتو، ترڪي، جرمن. چيني،
نفرت ناهي ڪنهن سان پنهنجي، پياري آهي پر پنهنجي سنڌي.
سـڀ کـان پـهـريـن جـامـون ٻولي،
قـــومـــي ٻــولــي ســنــڌي ٻــولــي.
جــيــڏي مـاکـيءَ مـنـجـهه مـٺـائي، اوڏي مـٺـڙي شاهه جي وائي،
ڌاريــن ڀــي جــن ڏٺــي کــائــي، چــپ چــٽــيــا تــن جــائـي پـائـي.
شــاهه جــي ٻـولـي سـنـڌي ٻـولـي،
قـــومـــي ٻـــولـي ســنــڌي ٻــولــي.
سـنـڌي ٻولي سـاهه اسـانـجـو، سـنـڌيءَ سـان ئـي چـاهه اسـانـجـو،
ســنــڌيءَ ۾ ٿــي شــاهه اسـانـجـو، ســنــڌي نـالـي واهه اســانــجــو.
ســنــڌي مــٺــڙي ســنــڌي سـولـي،
قـــومـــي ٻــولــي ســنــڌي ٻــولــي.
موهن جي دڙي جيڏي جهوني، مٺڙي اهڙي جهڙي مصري،
اُڀ کـان وڌ آ اڇـي اجـري، چـنـڊ کـان وڌ آ دلـڪـش سـهـڻـي.
ڀـرٿ ڀـريـل ڄــڻ ڪـائـي چـولـي،
قـــومـــي ٻــولــي ســنــڌي ٻــولــي.

قـوم سـڏايـو سـنـڌي پنهنجي، قـومي چـئـون پر اردو ٻولي،
مــور نه ٿــيـنـدي غـلـطـي اهـڙي، قـومـي ٻـولـي سنڌي ٻولي.
ڪـيـن مـڃـي پـر حـاڪـم ٽـولـي،
قـــومـــي ٻــولــي ســنــڌي ٻــولــي.
جـي نه مـڃـي ٿي حـاڪـم ٽـولي، سـنـڌي ٻولي قومي ٻولي،
کـڻ رائـيـفـل ۽ هـڻ گـولـي، حـق وٺـڻ جـي ريــت نه ســولــي.
کـيـڏڻـي پـونـدي رت جي هولي،
قـــومـــي ٻــولــي ســنــڌي ٻــولــي.
جـهـڙي سهـڻي پنهنجي سنڌڙي، تهڙي ٻولي سنڌي سهڻي،
جـهـڙا سـنـڌي تـهـڙي سـنـڌڙي، سـنـڌ، سنـڌي ۽ سنڌي ٻولي.
هر دم ٿي رهه ٽنهي جـي گولي،
قــومــي ٻــولــي سـنـڌي ٻـولي.(26)