استاد راهي (جنم: 1959ع):
رحيم داد ولد حاجي علي شير سومرو متخلص “راهي” پنهنجي آبائي ڳوٺ حاجي خان ڪلهوڙو تعلقو خانپور ۾ پهرين سيپٽمبر 1959ع مطابق 27 صفر 1379هه تي اڱاري ڏينهن پيدا ٿيو. شروعاتي تعليم پهريون درجو سنڌي جماڻي هال شڪارپور واري اسڪول ۾ پڙهيو پوءِ چڪ شهر ۾ اچي پنج پورا ڪيائين. سندس وڏا لڏي اچي چڪ ويٺا. 1977ع ۾ گورنيمنٽ هاءِ اسڪول چڪ مان مئٽرڪ جو امتحان پاس ڪيو. سکر بورڊ طرفان انٽر جو امتحان به پاس ڪيل آهي. ان کان علاوه بي.اي ۽ ايم. ڊي به ڪيل آهي. ان سان گڏ بهترين مترجم به آهي ڪيترائي مضمون ۽ مقالا ترجما ڪيا آهن، جنهن ۾ بخوبي ڪامياب ويو آهي. 1978ع کان نظم لکڻ جي شروعات ڪئي ۽ 1980ع ۾ نثر لکڻ شروع ڪيو. کيس ادب ۽ سياست سان خاص لڳاءُ آهي، شيخ اياز کان ۽ استاد بخاريءِ جي شاعري کان گهڻو متاثر آهي. سندس ادبي ميدان سنڌي ادبي سنگت جا ڪلاس سندس استاد آهن. ٻه کن ڪتاب لکيا. هڪ مولانا عبيدالله سنڌيءَ تي لکيو ۽ ٻيو ياسر عرفات جي اندگي تي لکيو جيڪو ميڊيڪوز چانڊڪا ميڊيڪل ڪاليج لاڙڪاڻي وارن شايع ڪرايو هو. ٻئي ڇپجي چڪا آهن. سنڌ جي ڪيترن ئي مشهور رسالن ۾ سندس ادبي رچنائون ۽ ڪوتائون ڇپيون آهن. پاڻ 1978ع کان پرائمري استاد رهيو. 1986ع ۾ ڊرائنگ جو استاد مقرر ڪيو ويو. هن وقت خانپور هاءِ اسڪول ۾ ايم ڊي آهي. سندس ادبي تنظيمن سان لگ لاڳاپا تمام گهڻا آهن. جتي به ويو، اتي ادبي ڪم ڪيو. پاڻ محنت ڪش ۽ بردبار ماڻهو آهي. ميان جو ڳوٺ ۾ شاهه لطيف لائبريري به اتان جي دوستن جي مدد سان قائم ڪئي. کيس سنڌي ادب سنڌ ٻولي ۽ سنڌ ڌرتي سان بيحد لڳاءُ آهي. سندس لکڻين ۾ اهڙو اظهار نهايت پيرائتي نموني ڪيو آهي. پاڻ نه صرف ادبي خدمتون ڪيون آهن پر سماجي ڪمن ۾ به پيش پيش رهيو آهي. چڪ سوشل ويلفيئر ايسوسيئشن چڪ جو ميمبر آهي ۽ جنرل سيڪريٽري به ٿي رهيو. سندس ڪجهه ڪلام هتي ڏجي ٿو:
وائـــي
ڌرتــــي مـــنـــهـــنـــجـــي مــــاءُ پــــري نه ٿــــي پــــل،
ڌوڙ ڌرتــــيءَ ســــنــــڌ جــــي، ٽــــڙيــــو آهـــي گـــل.
ڌرتـي پـنـهـنـجـي ڀانيان مان، سون سراسر ڪل،
غـربـت مـنـهـنـجـي گـهــر ۾ آ، کــائــن ويــٺــا تــل.
ســنـڌڙي مـان ٿـو نـڪـري سـون، ڄلڻا ويٺو ڄل.
انـدر هـڪـڙي ٻـاهـر ٻـي ٿـي، ڪـوڙا آهـيو ڪل.
ڌرتـي وٺـبـي ڌار ڪـري، قومي ڪري ٿي هـل.(27)
ٽـــيـــڙو
ڌرتـــــــــــــــــــــيءَ جـــــــــــــــــــي ڌوڙ،
مـــــــــون لــــــــئـــــــي مـــــــقـــــــدس،
تـــــــــــو لـــــــــــئــــــــــي آ ڪــــــــــوڙ.
مــــلــــيــــر ۾ وٺــــو مــــيــــنــــهـــن،
بــــگــــل ٿــــا وڄـــن ڀــــٽــــن تــــي،
بــــهــــشــــت جــــهــــڙو ڏيــــنـــهـــن.
نـــــئـــــيـــــن ٽـــــهـــــي نـــــيـــــل ۾،
وڌا آهــــــــــــــن ويـــــــــــــريــــــــــــــن،
جــــهــــانــــگــــيـــئـــــڙا جـــــيـــــل ۾.(28)
چـٻـرن جـو چـوٻـول ٿـو ڏسـجـي،
سفيد ڪبوتر ڪونه ٿو ڏسـجـي،
ٿـوهـر ٿو پـيـو هُـت هـت ڦـٽـجـي.
ســــــــنــــــــڌوءَ جــــــــي ســــــــيــــــــر،
ڪــڏهــن ٿــي ڇــنــائــيــن تـــنـــگ،
اڄ پــــــــاڻـــــــــيءَ لاءِ اڪــــــــيـــــــــر.(29)