پروين موسيٰ ميمڻ : سنڌي ادب جي هڪ قابل استاد ۽ اديبه
پروين موسيٰ تعليم ۽ ادب جي ميدان ۾ نهايت سنڀالي قلم هلايو آهي، جنهن سان ٻنهي شعبن کي حقيقي تقويت ملي آهي، مونکي سندس ڪنهن ليڪچر بابت آگاهي ناهي ملي، تاهم هن جا ڪتاب ۽ لکڻيون سندس ڀاڱيداريءَ جي لاڀدائڪ هئڻ جون شاهد آهن، ”سنڌي نثر جي ڪن صنفن جو اڀياس“ اهو ڄڻ ته سندس ”تدريسي عملي ادبيات“ جو ڪتاب آهي، هن پنهنجي انداز بيان ۾ هر تحرير کي چونڊگڻن سان متصف ڪيو آهي ۽ اهڙيءَ ريت سادن سودن اصولن سان عبارت جون فني خوبيون عيان ڪيون آهن، هوءَ پنهنجي انداز ۾ حتي لامڪان الجهاءُ کان پاسو ڪري ٿي، تاهم جتي مفهوم کي گهرو بنائڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي اتي عبارت گنجلڪ بنجي پيئي آهي، پر اهڙا ڪي ٿورڙا مثال آهن. هن لطيفيات متعلق به هڪ يگانه انداز جو ڪتاب لکيو آهي، جنهن ۾ لطيفي ڪلام جي انهن مصطلمات جو هڪ فرهنگ جوڙيو ويو آهي، جن کي ليکڪن پنهنجي جدا جدا ڪتابن جو عنوان بنايو آهي. هي ڪتاب پڻ هڪ منفرد ڪوشش آهي جيڪو قيمتي ۽ قدر لائق حوالن جو هڪ موزون ذريعو ثابت ٿيندو.
’سون ورنيون سوڍيون‘مرتب جي سلجهيل ذهن، ذوق ۽ حسن انتخاب جو عڪاس آهي، پروين موسيٰ کي هن ڪتاب جي تدوين ۾ ڪافي مشڪلات کي منهن ڏيڻو پيو هوندو، دراصل سنڌي زبان ۾ ڪهاڻيءَ واري ادب کي ٿورات داد وارو ادب کڻي نه به چؤن، پر مشڪلات اها آهي جو خواتين ڪهاڻيڪارائن جا مجموعا آڱرين تي ڳڻڻ جيترا مس دستياب آهن، انهن ۾ ڳڻڪارين وارين ڪهاڻين Qualitative جو تعداد بنهه معمولي آهي، انڪري مرتب ڪندڙ کي به انهن رسالن ۽ اخبارن تي انحصار ڪرڻو پيو هوندو، جن جي ڇڙوڇڙ پرچن ۾ ڪهاڻين جو چڱو خاصو انگ شايع ٿيل آهي، بهرحال جيڪو نمايان سرمايو سردست ٿي سگهيو آهي، تنهن کي ترتيب ڏئي پروين موسيٰ هڪ قابل قدر ڪهاڻين جي مجموعي کي جوڙڻ ۾ ڪامياب وئي آهي، جنهن کي اسين بلاشڪ سنڌي ادب جي حال جو آئينو چئي سگهون ٿا، ڪهاڻين جي مجموعي ۾ شامل سڀني ڪهاڻين بابت هڪڙي يڪسر راءِ قائم ڪرڻ ذرا مشڪل آهي، ڪتاب ۾ اهڙي ڪهاڻين جو وڏو انگ شامل آهي، جيڪي پنهنجي دور ۾ مقبول ٿيون هيون، ٿوريون ڪهاڻيون اهڙيون به ملن ٿيون، جيڪي جذبات ۽ فن کان عاري آهن، جن کي فقط لفظي الٽ ڦير چئي سگهجي ٿو. بهرحال مجموعي ۾ شامل ڪهاڻيون سراسري طور معياري چئي سگهجن ٿيون، اصل ۾ مرتب ڪندڙ جي فني نگاهه ۽ پا ڪيزه جذبي ڪتاب کي هڪ حسين ادبي مرقع بنائي پيش ڪيو آهي، هن جي چونڊ آتشي فوٽو گرافي مثل آهي، هر ڪهاڻيءَ ۾ ڪنهن ڳالهه طرف اشارو ملي ٿو، ڪهاڻين جي واقعات ۾ ٿيندڙ عمل ڪنهن نه ڪنهن جذبات جو نتيجو آهي، جن جي حرارت ۾ سرخ ۽ پِيلا ٻئي رنگ ملي اچن ٿا، ڪهاڻين ۾ ڪردارن جا سرد ۽ گرم ٻئي احساس شامل آهن.
ڊاڪٽر شمس الدين عرساڻي
قاسم آباد، حيدرآباد