ڪشمڪش : - تبسم مهتاب قريشي
انهن خيالن ۾ گم رات جي پهرين پهر جلال شازيه جي ڪمري ۾ آيو. هوءَ سُتي پئي هئي، سندس چهري تي فرشتن جهڙي معصوميت هئي. ڪجهه وقت جلال کيس ڏسندو رهيو، پوءِ اڳتي وڌي سندس مٿي تي هٿ رکيائين. شازيه ڇرڪ ڀري اٿي ويٺي. جلال جي مجرم صورتِ سندس آڏو بيٺي هئي. نفرت ۽ خوف منجهان شازيه چيو، ”توهان هت ڇو آيا آهيو؟“
”شازو، مونکي بابا چئو. ايئن اجنبين وانگر نه ڳالهاءِ. آءٌ تنهنجو پيءُ آهيان شازو، جيڪو ڪجهه ٿيو، تنهنکي وساري ڇڏ. مونکي معاف ڪر، آءٌ هٿ ٿو ٻڌان، پيرين ٿو پوان، مونکي معاف ڪر منهنجي ڌيءَ؟“
شازيه جلال ڏانهن وڌي آئي ۽ اوڇنگارون ڏئي روئڻ لڳي.
”بابا سائين، آءٌ به اوهانکي فقط پيءُ ٿي سمجهان، ٻيو ڪجهه سمجهڻ لاءِ منهنجو ذهن تيار ناهي.“
”بس ڪر منهنجي راڻي، نه رو. ٻيهر ايئن نه ٿيندو.“
جلال دل ۾ عهد ڪيو ته ٻيهر شازيه کي ميري اک سان ڪڏهن نه ڏسندو ۽ شازيه جو رويو ڏسي هو مطمئن ٿي ويو.
سڪينه جي جڏهن نعمت الله سان شادي ٿي هئي ته پاڻ تمام ننڍي عمر جي هئي ۽ مڙسهس ويهارو سال کن وڏو هو. ننڍي عمر ۾ گهر جي سار سنڀال سان گڏ، عمر رسيده مڙس جا ظلم به برداشت ڪرڻا پيا، ۽ انهيءَ ڪري سڪينه جي شخصيت ڏاڍي متاثر ٿي. پر هوءَ پنهنجي هستي فنا ڪري به مڙس جي خوشنودي حاصل ڪري نه سگهي. نعمت الله جي اڳئين زال هڪ پٽ کي جنم ڏئي مري وئي هئي ۽ پٽ به زنده نه رهيو. ۽ انهي حادثي نعمت الله کي اڌ چريو ڪري ڇڏيو. هو سخت گير ۽ چيڙاڪ ٿي پيو، تنهنڪري مٽن مائٽن جي سمجهائڻ تي ٻي شادي ڪيائين، پر هو سڪينه کي اهو پيار نه ڏئي سگهيو، جيڪو سڪينه جي نازڪ مزاج ۽ فنڪارانه ذهن جو حق هو.
سڪينه جا ارمان حسرتن ۾ بدلجي ويا، پر شريف ماءُ پيءُ جي شريف ڌيءَ هئي، سڀئي سور پي به مڙس جي خدمت ڪندي رهي. جڏهن پيٽ سان ٿي ته نعمت الله چيس، ”پٽ ڄڻي نه ڏيندينءَ ته ٿڏي تي طلاق ڏئي ڇڏيندوسائين.“
اهي اکر خنجر وانگر سڪينه جي دل ۾ کپي ويا. پڇڻ چاهيائين، پر پڇي نه سگهي ته: ”انهيءَ ۾ سندس ڪهڙو ڏوهه هوندو؟ جنهن جي سزا اڳواٽ ساڻس لاڳو ڪئي وئي آهي. ڌيءَ يا پٽ ته الله سائينءَ جي اختيار ۾ آهي.“ پر زبان کولڻ معنيٰ هڏَ گُڏ ڀڃائڻ، سو ماٺ رهي. هر نماز کانپوءِ پٽ لاءِ ڌڻيءَ در واجهائيندي هئي. حبيب جا واسطا ڏيندي هئي، پنهنجي مظلوميت ۽ بيوسيءَ جا واسطا ڏيندي هئي ته ڌڻي کيس پٽ عطا ڪري، نه ته سندس زندگي تباهه ٿي ويندي.
پر انسان تقدير جي هٿن ۾ بيوس آهي، جنهن کي وڻي ٺاهي، جنهن کي وڻي ڊاهي. انسان جي ساري جدوجهد، تقدير هڪ ئي وار سان ختم ڪَريو ڇڏي، ۽ انسان جو خالق به ڪيڏو بي پرواهه آهي، جو پوري ڪرڻ تي اچي ته ننڍي ۾ ننڍو عرض به ٻڌيو وٺي، نه ته گهر برباد ٿي وڃي ته به رحم نه ايندس.
سڪينه جي تقدير ۾ به ذلت لکيل هئي. هزار دعائون گهريائين. حبيب جا واسطا ڏنائين، پر دعا قبول نه ٿي. کيس ڌيءُ ڄائي، سڪينه جو هانءُ ڏڪي ويو: ”هاڻ ڇا ٿيندو؟ هن معصوم کي پيءَ جي شفقت ملي نه سگهندي.“
۽ ٿيو به ايئن. نعمت الله ڪاوڙ ۾ باهه ٿي ويو. چيائين، ”مون توکي اڳي ئي چيو هو، مونکي ڌيءُ جي نه، پُٽَ جي ضرورت آهي. آءٌ هن نڀاڳيءَ جي شڪل به نه ڏسندس. مان توکي طلاق ٿو ڏيان. اڄ کانپوءِ منهنجو توسان ڪوبه واسطو ڪونهي.“
سڪينه جا ته حوصلا ئي خطا ٿي ويا. اهڙي وقت ۾ مڙس سوَ ناز ۽ نخرا سهندا آهن، پر سڪينه کي اهو دل ڏاريندڙ پيغام مليو، ته: اڄ کان وٺي هوءَ هن گهر لاءِ اجنبي آهي. هوءَ سهاڳڻ هوندي به ڏهاڳڻ آهي. سندس ڌيءَ پيءُ هوندي به يتيم آهي.
هوءَ ويچاري بي موت مري وئي. پر کيس زنده رهڻو هو، پنهنجي بدنصيب ڌيءَ لاءِ، جنهن جي جنم کيس بي گهر، بي آسرو ڪري ڇڏيو.
شازيه هاڻي پنجن سالن جي ٿي چڪي هئي. سڪينه کيس ڏاڍي پيار سان پاليو هو، پر پيءَ جي شفقت کان محروم شازيه، نهايت سنجيده ۽ عام رواجي ٻارن کان بلڪل مختلف هئي.
تقدير جا رنگ عجب آهن. جڏهن انسان خوشين جي ڳولها ۾ هوندو آهي، ته ڏک ملندا آهن ۽ جڏهن انهيءَ حالت تي صبر ۽ شڪر ڪري ويهي رهندو آهي ته اوچتو خوشين جا انبار مليو وڃن. ساڳيو حال سڪينه سان به ٿيو. جڏهن هن خوشيون چاهيون ٿي ته کيس سُور مليا. رَبَ جي رضا تي راضي ٿي ته خوشين اچي سندس در کڙڪايو.
جلال سڪينه جي رشتي جي گُهر ڪئي. هو پڙهيل هو، امير هو، نوجوان هو. انسان ذات سان پيار سندس وصف ۽ نيڪي سندس ايمان هو. شريف ۽ خوش مزاج هو. جلال سڪينه جي ڀاءُ فيروز سان گڏ پڙهيو هو. ايم. بي. بي. ايس، ڪري پنهنجي اسپتال کولي هئائين، غريبن ۾ ڏاڍو مقبول هو. فيروز کي جلال جي بلند اخلاقي ۽ انسان پروريءَ ڏاڍو متاثر ڪيو، تنهن ڪري سڪينه جو داستان جلال جي ڪنن تائين به پهتو. جلال اهڙيءَ مظلوم کي پنهنجو بنائڻ جو فيصلو ڪيو.
جڏهن جلال اهڙي خواهش جو اظهار فيروز سان ڪيو، ته هو دنگ رهجي ويو. ”ڇا عرش ايڏو جهڪي سگهي ٿو، جو فرش جو منهن چمي سگهي؟ ڪاڏي جلال جو روشن مستقبل، ڪاڏي سڪينه جي تاريڪ زندگي؟ ڪٿي اهو جذبو اڳيان هلي پشيماني ته نه ٿيندي؟“ فيروز جي سوچ ۽ طويل خاموشيءَ کان جلال جو ساهه مُنجهڻ لڳو هن وري پنهنجي خواهش کي ورجايو. فيروز چئيس، ”ادا، مان جيتوڻيڪ سڪينه جو ڀاءُ آهيان، ۽ سندس بهتر مستقبل چاهيان ٿو. پر آءٌ.... آءٌ.... کيس تنهنجي قابل نٿو سمجهان. تون به ته منهنجو دوست آهين.“
”فيروز، مون نهايت سوچي سمجهي اهو فيصلو ڪيو آهي.“
”جلال.... سڪينه سان گڏ شازيه جو مسئلو به ته آهي.“
”فيروز، شازيءَ سان جيڪا مونکي اُنسيت آهي، انهيءَ کان تون به واقف آهين، هوءَ به مونسان هريل آهي. آءٌ کيس پنهنجي ڌيءُ ڪري پاليندس. شاديءَ کانپوءِ هو شازيه جلال ٿي ويندي.“
فيروز جي اکين ۾ خوشيءَ جا لڙڪ تري آيا.
شاديءَ کانپوءِ جلال جي پيار سڪينه جي زندگيءَ ۾ انقلاب آڻي ڇڏيو. هو زنده رهڻ جي تمنا ڪرڻ لڳي. جلال جي پيار سندس دل سان گڏ سندس حُسن کي به تازگي بخشي هئي. جلال ڪڏهن ساڻس تکو به نه ڳالهايو هو. سڪينه کي ايئن محسوس ٿيو، ڄڻ پهرين شادي هڪ ڀيانڪ خواب هو، هن پنهنجي مضبوط شخصيت جي ڇانوَ ۾ کيس پناهه ڏني هئي. سندس شازيءَ کي پنهنجو بڻايو هو. هو شازيه جي ڪنهن به ڳالهه تان ناراض نه ٿيندو هو. شازيه لاءِ گهوڙو به بڻبو هو ۽ اسپتال کان واپس ايندي شازيه لاءِ رانديڪا ۽ شيون به وٺي ايندو هو. شازيه به پيءَ جو پيار ڏسي ڏاڍي شوخ ۽ حرڪتي ٿي پئي هئي. ٻي سال شازيه- ”شازيه جلال“ جي نالي سان اسڪول ۾ داخل ٿي.
جڏهن نازيه پيدا ٿي ته سڪينه جي دل ۾ پور پوڻ لڳا ته: ”هاڻي جلال جو پيار نازيه لاءِ وقف ٿي ويندو ۽ منهنجي شازيه وري محروميءَ جو شڪار ٿي ويندي.“ پر هن اهو ڏسي سُک جو ساهه کنيو ته جلال جو پيار شازيه لاءِ اڳي کان به وڌي ويو هو. پور پنهنجو موت پاڻ مري ويا. سچ پچ جلال انسان جي روپ ۾ ديوتا هو.
ايئن پندرهن سال گذري ويا. شازيه ايم. اي. ۾ اچي وئي ۽ نازيه فرسٽ ايئر ۾. جلال ۽ سڪينه به هينئر جواني کي ڇڏي ٻُڍاپي ڏي سفر ڪرڻ لڳا. هاڻي سندس سوچ هئي- شازيه ۽ نازيه جو مستقبل.
صبح کان وٺي جلال جي طبيعت سخت خراب هئي. شازيه بي حد پريشان هئي. هر هر روئي ٿي ڏنائين. نازيه ۽ سڪينه سُتيون پيون هيون، پر شازيه جلال وٽ ويٺي هئي.
”شازيه، ٿورو مٿي کي ته زور ڏي.“
شازيه يڪدم زور ڏيڻ ويهي رهي. شازيه جي نرم ۽ نازڪ هٿن جي لمس جلال تي عجيب اثر ڪيو. زندگي ۾ پهريون دفعو کيس اهو احساس ٿيو ته شازيه سندس ڌيءُ ناهي. هوءَ قدرت جو تراشيل هڪ حسين شاهڪار آهي، جنهن کي سجدو روا آهي.
اکيون کولي شازيه کي ڏٺائين. هوءَ اڃان تائين زور ڏئي رهي هئي. جلال سونهن جي هن سردار کي ڏسندو رهيو ۽ پوءِ بي اختيار ٿي شازيه جي هٿ تي پنهنجو هٿ رکي ڇڏيائين. پر شازيه ڪجهه به محسوس نه ڪيو.
جلال سندس هٿ کڻي پنهنجي ٻرندڙ چپن تي رکيو. شازيه لاءِ اها ڪا نئين ڳالهه نه هئي، پر جلال لاءِ اهو هڪ نئون تجربو هو. پوءِ شازيه جو هٿ کڻي سيني تي رکيائين. سندس دل ايڏي زور زور سان ڌڙڪي رهي هئي، جو کيس محسوس ٿيو ته اجها ٿي سيني کان ٻاهر نڪري اچي. اڄ شازيه، جلال جي جذبات ۾ هلچل مچائي ڇڏي هئي. هُن ڀاڪر پائڻ لاءِ ٻانهون ڦهلائي ڇڏيون. شازيه انهيءَ تي به هريل هئي. هن سندس ڇاتي تي مٿو رکي ڇڏيو. جلال کيس مٿي تي چمي ڏني. پوءِ ڳلن تي. پوءِ چپن تي. جلال جا هٿ شازيه جي چيلهه تان ڦري پيٽ تائين اچي ويا. پوءِ مٿي سيني تائين- شازيه ڇرڪ ڀريو ۽ ڀڙڪو ڏئي هٽي وئي. هوءَ ڦاٽل اکين سان جلال جو مَٽيل روپ ڏسي رهي هئي.
”بابا، هيءُ توهان ڇا ڪيو؟“ هن چوڻ چاهيو، پر چئي نه سگهي، ۽ خاموشيءَ سان پنهنجي ڪمري ۾ هلي وئي ۽ اچي سڏڪن ۾ پئي. محروميءَ ۾ ڌاريائپ جو احساس پهريون ڀيرو اڀري آيو. ۽ پوري شدت سان کيس پنهنجو پيءُ ياد اچي ويو، جنهن جو هن کان اڳ فقط خيالي تصور هئس. ”ڪاش، اڄ مان جلال بدران نعمت الله جي گهر ۾ هجان ها.“ انهيءَ خواهش شازيه کي ڏاڍو پريشان ڪيو. سو چيائين: ”ظالم هو، بي حِس هو، پر هو ته پيءُ. پيار نه ڪري ها، پر عزت ته محفوظ هجي ها. کيس جلال کان نفرت محسوس ٿيڻ لڳي. هو روئي روئي سمهي رهي.
۽ رات جو پوئين پهر، جلال سندس ڪمري ۾ آيو. کائنس معافي گهريائين- ۽ مطمئن ٿي ويو.
ٻي ڏينهن ناشتي جي ٽيبل تي جلال به موجود هو ۽ شازيه به. جلال جي طبيعت پهرين کان بهتر هئي، پر شازيه ڪومائيل- هيسيل- جهريل ۽ بدليل نظر پئي آئي. جلال شازيه جي اها حالت ڏسي دل ئي دل ۾ ڏاڍو لعنت ملامت ڪرڻ لڳو.
ڪجهه عرصي تائين ٻنهين جي ڳالهه ٻولهه بند رهي پر جلال حالتن کي سڌاري ورتو، هن انتهائي صبر جو مظاهرو ڪيو ۽ آهستي آهستي شازيه جي خود اعتمادي به واپس اچڻ لڳي. هن ذري گهٽ هن حادثي کي وساري ڇڏيو. پر جلال، جيڪو هڪ دفعو انسان کان حيوان بڻيو هو، سو شازيه لاءِ پنهنجي دل ۾ پيدا ٿيندڙ عجيب جذبن جو گلو گهٽي نه سگهيو. هزار ضبط ۽ وعدن جي باوجود، ضمير جي ملامت جي باوجود، جڏهن جلال کي تنهائيءَ ۾ شازيه ملي وئي، سندس ڪلهي تي هٿ رکي چيائين، ”شازو، مون توکي ننڍي هوندي کان وٺي پيار ڪيو آهي. منهنجي دل ۾ تنهنجي لاءِ بي انتها پيار آهي. انهيءَ کي دل مان ڪڍڻ چاهيان به، ته به نه ڪڍي سگهندس. تون مون کان ناراض نه ٿيندي ڪر. نه ته آءٌ مري ويندس.“
”بابا سائين، آءٌ به پيار ڪيان ٿي، جهڙو ڌيءُ پيءَ سان ڪري سگهي ٿي.“
”شازو، منهنجي مِٺي.“
جلال وري جذبات کان شڪست کائي ويو. شازيه کي ٻانهن ۾ ڀڪوڙي کيس پيار ڪيائين. جلال جا هٿ ڳلن تان ڦرندا هيٺ اچڻ لڳا. شازيه جو ساهه مُنجهڻ لڳو، پر هو بُتَ وانگر ماٺ هئي. جلال جا هٿ پيٽ کان به هيٺ لهي آيا.... پوءِ ٿورو هيٺ.... شازيه کان دانهن نڪري وئي ۽ جلال کي به هوش اچي ويو. پر تيستائين شازيه وڃي چڪي هئي.
سڪينه کي شازيه جي روئڻ جو آواز ڪنن تي پيو. بي چين ٿي سندس ڪمري ۾ وئي. شازيه اهڙيون اُڇنگارون پي ڏنيون جو سڪينه جي دل ۾ وَڍَ پوڻ لڳا.
”منهنجي مٺڙي، ڇا ٿيو! ٻڌاءِ ته سهي؟ ايئن نه رو مِٺي، مونکي الائي ڇا ٿو ٿئي.“
”امان.... امان.... هڪڙي.... ڳالهه.... چوان....؟“
”چئو منهنجي راڻي، پر تون پنهنجي بابا کي ٻڌاءِ، هو تنهنجي ڳالهه ضرور پوري ڪندو.“
شازيه جا لڙڪ ايئن بند ٿي ويا، جيئن بتيءَ جو سوئچ آف ٿي ويو هجي. هن سوچيو ته: ”جلال جو، جيڪو احترام ماڻس جي دل ۾ آهي، انهيءَ کي قائم رکڻ گهرجي. پاڻ سڄي عمر ته اتي ڪانه رهندي، پوءِ ڇو ماڻس جي زندگي زهر ڪري.“ هن فيصلو ڪيو ته هوءَ ماڻس کي ڪجهه به نه ٻڌائيندي. تنهن ڪري چيائين، ”امان ڪجهه ناهي، مٿي ۾ سُور اٿم.“
”مٿي ۾ سُور جي ڪري ايڏو روئڻ. تو ته ڏڪائي ڇڏيو. اچ ته مان زور ڏيان.“
شازيه کي هاڻ جلال کان ايڏي ته نفرت ٿي وئي، جو هن جلال جي سامهون وڃڻ به ڇڏي ڏنو. ماني پنهنجي ڪمري ۾ کائيندي هئي، ۽ يونيورسٽي به ڪار جي بدران بس ۾ ويندي هئي. هڪڙي ڏينهن نوڪر اچي چيس، ”شازيه بي بي، اوهانکي صاحب سڏايو آهي.“
شازيه پاڻ وڃڻ بدران نازيه کي موڪلي ڇڏيو.
ٿوري دير کانپوءِ جلال شازيه جي ڪمري ڏانهن پاڻ هليو آيو، پردو هٽائي ڏٺائين. شازيه ڪرسيءَ تي ويٺي هئي. جلال اندر داخل ٿيو. شازيه نفرت مان مُنهن ڦيرائي ڇڏيو. جلال هٿ ٻڌي بيهي رهيو.
”هٿ ڇو ٿا ٻڌو؟“
”شازو آءٌ تنهنجي ناراضگي برداشت نٿو ڪري سگهان. آءٌ ڏاڍو ذليل آهيان، مونکي معاف ڪر. آئينده ايئن نه ٿيندو.“
”معافي ته تمام پراڻو لفظ آهي، ڊاڪٽر جلال.“
”مونکي وڌيڪ ذليل نه ڪر، انهيءَ ڏيڍ هفتي ۾ آءٌ ڏاڍو لڇيو آهيان. منهنجي ضمير مون تي ملامت ڪئي آهي، منهنجون آزايون نيزاريون ڏس. مونکي معاف ڪر. آءٌ توکي خوش ڏسڻ لاءِ پنهنجي جذبات جو گلو گُهٽي ڇڏيندس.“
”مونکي اڪيلو ڇڏي ڏيو.“
جلال جي وڃڻ کانپوءِ شازيه کي گذريل پندرهن سال اکين اڳيان ڦرڻ لڳا. کيس جلال جو پيار ياد اچي ويو، ۽ ڏک ٿيس ته هڪ عظيم ماڻهو کان اهڙيون ذليل حرڪتون ٿي ويون. کيس ڏک ٿيو ته جلال ڇو نٿو سمجهي ته کيس محبوب جو عشق نه، پيءَ جي شفقت گهرجي. هو ڇو پنهنجي عظمت کي پاش پاش پيو ڪري. هوس لاءِ پيءَ ۽ ڌيءَ جي مقدس رشتي جي توهين پيو ڪري. سچائي کي ڇڏي رياڪاري کي پيو اپنائي. پاڻ به سوچن ۾، ته شازيه به ڪشمڪش ۾، ذهني عذاب ۾. پر نه ڪنهن کي ٻڌائڻ جي قابل، نه لڪائڻ جي.
جلال عمر جي انهيءَ حد ۾ هو، جت انسان جذبات کان وڌيڪ مصلحت کان ڪم وٺندو آهي. شازيه جي دلي ڪيفيت کان واقف هوندي به کيس ايئن ئي پيار ڪندو رهيو. ۽ حالتن کي سڌارڻ لاءِ ڪوشش ڪرڻ لڳو. جلال کي اڳوڻي حالت ۾ ڏسي، شازيه به نارمل ٿي وئي.
هڪ ڏينهن شازيه ڪمري جي صفائي ڪري رهي هئي ته جلال به اچي ويو. کيس ڏسي هوءَ وڃڻ لڳي.
”ڇو شازو وڃين پئي؟“
”بابا، توهان ڀلي آرام ڪريو. مونکي ٻيو ڪم پيو آهي.“
”ڇو شازي، ايڏي بدلجي وئي آهين. اڳي ته اهڙي ڪونه هئين.“
”بابا، اڳي توهان به ته اهڙا ڪونه هئا.“
”مون ته شروع کان توکي پيار ڪيو آهي، انهيءَ کي نه وسار.“
”لاڏ ۽ پيار جو اهو مقصد ناهي ته مان ڌيءَ کان محبوبه بڻجي وڃان. مونکي اوهانجو عشق نه، شفقت گهرجي.“
”شازو، تون مونکي ڏاڍي مٺي آهين، منهنجي پيار کي ايئن نه ٺڪراءِ.“
”اولاد ڪڏهن به ماءُ پيءُ کي ٺڪرائي نٿو سگهي.“
”توکي ڪيئن سمجهايان، مونکي ڇا ٿي ويو آهي؟ مونکي هڪ دفعو ڀرپور پيار ڪرڻ ڏي، پوءِ آءٌ توکي ڪجهه نه چوندس.“
”بابا، ڇا هينئر منهنجو پيار ڀرپور ناهي؟“
”شازو سمجهڻ جي ڪوشش ڪر. هڪ دفعو ڀرپور پيار ڪرڻ ڏي. ايئن نه سِڪاءِ، ايئن نه لڇاءِ. اها تنهنجي ۽ منهنجي وچ ۾ رهندي.“
”ته پوءِ بابا سائين، نازيه جي باري ۾ ڇا خيال آهي؟“
”شازيه!“ جلال رڙ ڪئي ۽ هڪ زوردار چماٽ شازيه جي ڳل تي وڃي پئي. ”هلي وڃ اتان بدتميز.“ جلال ڪاوڙ ۾ ڏڪندي چيو.
”ڇو بابا، ايڏي ڪاوڙ،“ شازيه چماٽ جي تڪليف برداشت ڪندي طنزيه مرڪ چپن تي آڻي چيو، ”آءٌ به اوهانجي ڌيءَ آهيان، ۽ نازيه به. ڀرپور پيار لاءِ انتخاب هڪڙي ڌيءَ جو ڪجي يا ٻيءَ جو- ڳالهه ته ساڳي آهي.“
”بڪواس بند ڪر.... نازيه منهنجو رت آهي.... ۽ تون.... تون منهنجي ڪجهه به ناهين.... آءٌ ئي بيوقوف هوس جو توکي پيار ڪيم.“
”پيار ۽ هوس ۾ فرق آهي.“
”ٽري وڃ منهنجي اکين اڳيان.“ جلال جو منهن ڳاڙهو ٿي ويو.
هوءَ هلي وئي. جلال جي اکين ۾ رت پي ٽهڪيو. اڄ شازيه جيڪا سندس بي عزتي ڪئي هئي، سا سندس برداشت کان ٻاهر هئي، هو اها ڳالهه برداشت نٿي ڪري سگهيو ته سندس ٽڪرن تي پليل ڇوڪريءَ جي وات ۾ گستاخ زبان اچي وڃي.
ٻي ڏينهن هو شهر کان ٻاهر پنهنجي زمين تي هليو ويو. شازيه جي جدائيءَ کيس احساس ڏياريو ته ڏوهه سندس ئي آهي. شازيه بي قصور هئي. ۽ هو جڏهن واپس آيو ته شازيه کان پڇيائين، ”شازو پٽ، خوش ته آهين؟“
”اندر رياڪار، سڀني اڳيان پٽ. ۽ تنهائي ۾ مٺڙي، سڀني آڏو ڌي چئي، محبوب ڪيئن ٿو سمجهي! ۽ محبوب سمجهي، ڌي ڪيئن ٿو چوي!“ شازيه نفرت منجهان سوچيو. پر جواب ڏنائين، ”شڪر آهي بابا. دعا آهي توهانجي.“
حالتون ڪنهن حد تائين معمول تي اچي ويون. هڪ ڏينهن جلال شازيه جي ڪمري ۾ آيو.
”شازو، تنهنجي خوشيءَ لاءِ آءٌ سڀ ڪجهه ڪري سگهان ٿو، پر تون اجنبيت جو اظهار نه ڪر.“
”شازو ته ساڳي آهي بابا. توهان ئي بدلجي ويا آهيو، ۽ انهيءَ جو صدمو مونکي به آهي.“
”جي تون انهيءَ ۾ خوش آهين، ته آءٌ توکي هٿ نه لڳائيندس.“
”هٿ اخلاق جي حد اندر رهن ته بهتر.“
”آءٌ تنهنجي پيرن تي سر ٿو رکان. پنهنجي دل جي گمان کي هاڻ ڪڍي ڇڏ.“
”بابا، هر هر معافيون گهري ڇو پنهنجو شان ٿا وڃايو. آءٌ اوهانجو بيحد احترام ڪيان ٿي، پر توهان منهنجي جذبن جو احترام نٿا ڪيو. منهنجي خوشي ته انهيءَ ۾ آهي، ته توهان مونکي نازيه سمجهو.“
”شازو، تون مونکي معاف ڪري ڇڏ. اڳيون ڳالهيون سڀئي وساري ڇڏ.“
”بابا، توهان پنهنجي وعدي تي قائم رهو ته آءٌ به چري ڪونه آهيان، جو هروڀرو ناراض ٿيندس.“
”بس، ڳالهه ختم. هاڻي ٻيون ڳالهيون ڪر. مان پنهنجي واعدي تي قائم رهندس.“
پوءِ جلال هميشه اهو خيال رکندو هو ته شازيه ۽ نازيه ٻئي هڪ آهن ۽ ڪوشش ڪندو هو ته ڪو ناخوشگوار واقعو پيش نه اچي.
اُها رات ڏاڍي تاريڪ هئي. غضب جي سردي ۽ شدت جي برسات. سڪينه ۽ نازيه ڪنهن شادي ۾ ويل هيون. جلال جي طبيعت ٺيڪ نه هئي ۽ شازيه جو امتحان ٿيڻ وارو هو. ٻئي گهر ۾ اڪيلا هئا. شازيه به ٿوري ٿوري دير کانپوءِ وڃي جلال جي خبر چار لهي ايندي هئي. سمهڻ کان اڳ آخري دفعو وئي ته جلال چيس، ”شازو، پردا هيٺ ڪري ڇڏ.“
ڪمري ۾ انڌيرو ٿي ويو، شازيه واپس وڃڻ لڳي.
”شازو.“
”جي.“
”ڳالهه ٻڌ.“
”جي.“
”هيڏانهن اچ.“
”ڇو؟“
”مٿي ۾ سُور اٿم.“
”بابا، مونکي ننڊ پئي اچي.“
”بس ٿوري دير زور ڏيم.“
شازيه خوفزده ٿي وئي. پر لاچار پلنگ تي اچي ويٺي، ۽ هوريان هوريان زور ڏيڻ لڳي. اونداهي رات. رات جي اڪيلائي. اڪيلائي ۾ ٻه شخص. هڪ مرد، هڪ عورت. عورت جو نرم ۽ گرم لمس مرد کي جذبات جي طوفان ۾ ڦاسائي ڇڏيو. طوفان آيو ۽ لنگهي ويو.
جڏهن طوفان ختم ٿيو ته ڪجهه به باقي نه بچيو. نه عزت، نه عظمت. نه خلوص، نه محبت. نه رشتا، نه لاڳاپا. نه بلندي، نه پستي. سڀ ڪجهه ڊهي پيو.
ٻئي ڏينهن سڄو وقت شازيه بيماريءَ جو بهانو ڪري ڪمري ۾ سُتي رهي. مغرب وقت ٻاهر نڪتي ته کيس ڪفن جهڙو سفيد لباس پهريل هو. هوءَ غم کان بي حال هئي.روئي روئي اکيون سڄي پيون هئيس. ذهني اضطراب منهن مان ظاهر هو ۽ هُو ڏاڍي وحشتناڪ لڳي رهي هئي. ڄڻ ڪو ڀٽڪيل روح. چپ چاپ گهران نڪري وئي ۽ اڌ ڪلاڪ ۾ واپس موٽي آئي. سڌي سڪينه وٽ وئي ۽ سندس هنج ۾ ڪِري اوڇنگارون ڏيڻ لڳي.
”امان، جيڪڏهن مان توهان کان پري هلي وڃان ته پوءِ؟“ هن هڪ هڪ لفظ رڪجي رڪجي ڳالهايو.
”اهڙيون نڀاڳيون ڳالهيون نه ڪر، شازي.“
”ا.... ما.... ن....“ هوءَ اوڇنگارن ۾ اچي ڇٽي. ”امان.... مونکي تمام گهڻو پيار ڪر.“
سڪينه پرچائيندي رهي. شازيه روئي روئي ٿڪجي پئي ته نازيه وٽ وئي، هوءَ سندس اهڙي حالت ڏسي پريشان ٿي وئي. ”ادي خير ته آهي. توهانجي طبيعت ته ٺيڪ آهي.“
”ڪجهه خراب آهي. اچ، مونکي ڀاڪر پاءِ.“
نازيه شوخيءَ منجهان چيو، ”ڇو ادي، ساهري پئي وڃين ڇا؟“
”بس، اڄ ننڍي ڀيڻ تي پيار اچي ويو آهي.“
نازيه ڀاڪر پاتو ته شازيه وري روئڻ ۾ اچي ڇٽڪي. پوءِ هو رڌڻي ۾ وئي ۽ رمضان بابا، کي چيائين ”بابا، طبيعت ٺيڪ ڪانهي مَاني نه کائيندس. در نه کڙڪائجانءِ، آءٌ سمهان ٿي.“
”چڱو بي بي.“
شازيه ڪمري ۾ اچي در بند ڪيو. ٽيبل تي پيل جلال جي تصوير کي اونڌو ڪري ڇڏيائين. نماز پڙهيائين، ۽ دعا ۾ مستقل روئندي رهي. ۽ پوءِ.... پرس مان زهر جي شيشي ڪڍيائين.
ٻئي ڏينهن صبح جو دير تائين شازيه ٻاهر نه آئي ته سڪينه کي فڪر ٿيو. هن در کڙڪايو، سڏ ڪيائين. پر ڪو هجي ته جواب ڏي. سڪينه روئڻ لڳي، نازيه به اچي وئي. هن در کڙڪايو. پر جواب نه مليو. فون ڪري اسپتال مان جلال کي گهرايو ويو. هو آيو. شيشو ڀڃي اندران در کوليو ويو. سڀئي جلدي جلدي اندر ويا. اندر فقط شازيه جو بي جان بُت هو. زهر ڪم ڪري چڪو هو، شازيه ذهني ۽ جسماني ڪشمڪش کان آزاد ٿي چڪي هئي.
نازيه ڀيڻ جي لاش کي چنبڙي روئڻ لڳي- پر سڪينه....؟ هو ته روئي به نه سگهي. بي هوش ٿي پئي، جلال کيس ٻانهن ۾ کڻي پلنگ تي سمهاريو. جلال پاڻ کي مجرم محسوس ڪري رهيو هو. ۽ شازيه مرڻ کان اڳ سندس احسانن جو بدلو لاهي ڇڏيو هو. هو هڪ خط ڇڏي وئي، جنهن ۾ خودڪشي جو ڪارڻ ته لکيائين، پر انهيءَ جو ذميوار ڪير هو، اهو نه ڄاڻائين.
جڏهن شازيه کي قبرستان کڻي پي ويا. ته جلال پوري شدت سان روئي ڏنو، ۽ چپن ۾ ورجائيندو رهيو: ”شازيه تو مونکي سزا ڏئي ڇڏي. منهنجو ضمير مونکي ڪڏهن به معاف نه ڪندو. شازي تو مونکي مجرم نه ڄاڻايو، اهو احساس مونکي سدائين پيو ڏنگيندو.“