ڀــاونــا : - تارا مير چنداڻي
ڀاونا اُن وقت ڪاليج وڃڻ لاءِ ساڙهي ٻڌي رهي هئي. عجب وچان چيائين، ”ڪير آهي؟“
”تنهنجي ڪا شاگرد.“ مسٽر اجواڻيءَ ورندي ڏني.
ڀاونا تڪڙ تڪڙ ۾ ساڙهي ٻڌي، ٽيليفون جو چوغو کنيو، ۽ چيو، ”هلو.“
”ديدي!“ آواز ۾ گهٻراهٽ ڀريل هئي.
”چئه، اروڻا.“
”ديدي، توهين ڊراما ۾ پارٽ ڪونه ڪندا؟“
”ڪنهن چيو توکي.“
”توهانجي هسبنڊ (Husband) راجاڻي اَنڪل کي چيو.“
”اهو ٿي نٿو سگهي.“
”سچ ديدي، ڪالهه راجاڻي اَنڪل، توهان جي گهر آيو هو. توهين سمهي پيا هئا. مسٽر اجواڻيءَ چيس ته توهان جي طبيعت ٺيڪ ڪانهي. انهيءَ ڪري کيس توهان سان گڏجڻ ڪانه ڏنائين ۽ کيس ائين به چيائين ته توهين ڊراما ۾ پارٽ ڪونه ڪندا.... ۽ هن راجاڻي اَنڪل کي توهان سان ڪاليج ۾ به گڏجڻ کان منع ڪئي آهي.“
”مونکي وشواس نٿو اچي.“
”اهو سڀ سچ آهي، ديدي.“ کن رکي دکي لهجي ۾ چيائين، ”اڄ صبح جو ستين بجي راجاڻي اَنڪل منهنجي گهر آيو هو. سندس صورت ڏسو ها ته جيڪر روئي ڏيو ها. شو ۾ باقي ست ڏينهن بچيا آهن. ٽڪيٽون وڪامي چڪيون آهن. هاڻي ڇا ٿيندو، ديدي؟“
ڀاونا آٿت ڏيندي چيس، ”تون فڪر نه ڪر، اروڻا. راجاڻي اَنڪل کي چئج ته مونسان ڪاليج ۾ ضرور ملي. مان، پنهنجو پارٽ ڪنديس ۽ ضرور ڪنديس.“
اروڻا جي ڪنن تي ڀاونا جي مڙس جو دٻاوَ ڀريل آواز پيو، ”تون پارٽ ڪونه ڪندينءِ.“
”مان پارٽ ضرور ڪنديس،“ ڀاونا جو محڪم آواز هو.
”اياڻي نه ٿي ڀاونا، تون ٺيڪ ڪانه آهين. ڊاڪٽر توکي پارٽ ڪرڻ کان منع ڪئي آهي.“
”ڊاڪٽر هروڀرو ڳالهه کي وڌائي ٿو. مونکي ڪجهه به ڪونه ٿيو آهي. مان پارٽ ضرور ڪنديس.“
اشوڪ کيس چتائيندي چيو، ”مان به ڏسندس ته تون ڪيئن ٿي پارٽ ڪرين.“
ڀاونا به ٻرندڙ آواز ۾ چيو، ”مان به ڏسنديس ته توهين ڪيئن ٿا مونکي پارٽ ڪرڻ کان روڪيو.“
ڀاونا جو رسيور ۾ محڪم آواز، اروڻا، مسٽر راجاڻيءَ کي چئج ته مان پارٽ ضرور ڪنديس.“ ۽ ائين چئي فون رکي ڇڏيائين.
ڀاونا جو سرير جوش وچان ڌُڏي رهيو هو. چپ لرزي رهيا هئا... اکيون ٻري رهيون هيون. هوءَ پنهنجي ڪمري ۾ وئي. فل اسپيڊ تي فئن هلائي، پلنگ تي ليٽي اکيون ٻوٽي ڇڏيائين. پنج ڏهه منٽ ايئن ئي بت بڻجي پئي رهي. پر پوءِ آهستي هن اکيون کولي، گهڙيال ڏانهن نهاريو ۽ پوءِ ڌيري ڌيري پلنگ تان لهي باٿ روم ۾ وئي. نل کولي پاڻيءَ جا ڇنڊا منهن تي وڌائين. ٽوال سان منهن اُگهي، پنهنجي صورت آئيني ۾ ڏٺائين. بي دليو ڪنگي ڪري چوٽي ڪيائين. نرڙ تي ڳاڙهو تلڪ لڳايائين. فرج مان بوتل ڪڍي ٿڌو پاڻي پيتائين. هڪ گلاس... ٻه گلاس... کيس ائين لڳو، ڄڻ سندس سڪل گلو اڄ آلو ٿيڻو ئي ڪونهي. پرس ۽ ڪتاب کڻي گهران نڪتي ٿي، ته اشوڪ ٽوڪيندي چيس، ”ڇو اڄ نيرن ڪانه ملندي؟“
ڀاونا بنا پٺيان نهارڻ جي گهر مان ٻاهر نڪري وئي. اشوڪ به بنا نيرن ڪرڻ جي ڪار ڪڍي سڌو ناٽڪ جي ڊائريڪٽر مسٽر راجاڻيءَ جي گهر ويو. پر مسٽر راجاڻي ته ناٽڪ جي ننڍڙي نائڪا اروڻا جو فون ملڻ تي اڳ ۾ ئي نڪري چڪو هو ڀاونا سان ملڻ.
ڪاليج جي لائبريريءَ جي دروازي وٽ بيٺي هئي ڀاونا. دکمئي.... بي جان مورتيءَ مثل!
مسٽر راجاڻي تڪڙا قدم کڻندي اچي وٽس پهتو ۽ نهايت ئي بي چينيءَ وچان پڇيائين. ”هي سڀ ڇا ٿي رهيو آهي، ڀاونا؟“
مورتيءَ ۾ ٿوري چرپُر. هلڪو مرڪڻ جي ڪوشش ڪندي ڀاونا درد ڀاوَ سان چيو، ”مسٽر راجاڻي، توهين فڪر نه ڪريو. توهانکي مون انجام ڏنو آهي. اهو ناٽڪ ٿيندو ۽ ضرور ٿيندو. مان پارٽ ضرور ڪنديس.“
مسٽر راجاڻيءَ شڪجندي چيو، ”ڀاونا، مسٽر اجواڻيءَ جي مخالفت ڪرڻ سان..... تنهنجي گهر ۾...“
ڀاونا ڏکي لهجي ۾ چيو، ”منهنجو گهر! منهنجي گهر ۾ ته ڏار اُن گهڙي پئي، جنهن گهڙيءَ اشوڪ، پنهنجو حق ڄمائي، توهانکي گهر ۾ گهڙڻ نه ڏنو... مون سان ملڻ نه ڏنو... منهنجي ڄاڻ کانسواءِ منهنجي پارٽ نه ڪرڻ جي فتويٰ ڏني.“
”پر ڀاونا، پڇاڙيءَ جي وقت، هو ڪا اٽڪ به وجهي سگهي ٿو. توکي روڪي سگهي ٿو. تون اسان جي ڊراما جي مکيه اداڪار آهين. توکانسواءِ....“
وشواش رکو مسٽر راجاڻي، مان اشوڪ سان پاڻهي سمجهنديس.“
”مان سڀاڻي کان پرئڪٽس لاءِ باقاعدي ايندي رهنديس.“
مسٽر راجاڻيءَ هڪ لنبو ۽ ڊگهو ساهه کنيو. لڳو ته سندس دل تي ڪالهه کان جيڪو بوجو هو، سو اُن ساهه ذريعي هوا سان ملي هوا ٿي ويو هو.
اُن وقت ڪاليج جو گهنڊ وڳو.
ڀاونا هلڪو مُرڪي، کيس نمستي ڪري پنهنجي ڪلاس ۾ ليڪچر لاءِ وڃڻ لڳي.
سانجهيءَ جو ڪاليج مان ڀاونا گهر موٽي. ڪجهه ٿڪل... پر شانت... نشچنت. رنڌڻي ۾ وڃي گئس ٻاري چانهه ٺاهيائين. چانهه گلاس ۾ اوتي، ڊرائنگ روم ۾ سوفا تي ويهي، ميز کي ٿورو اڳيان کسڪائي، اُن تي آرام سان ٽنگون ڦهلايائين. سوفا جي پٺيءَ تي ٿورو ٿورو آهلي ڍُڪ ڍُڪ چانهه جو پيئڻ لڳي. چانهه خلاص ڪري، گلاس پاسيرو رکي، عينڪ پائي مئگزين پڙهڻ لڳي.
دروازو کليو.
اشوڪ ۽ ڊاڪٽر بالاڻي ڪمري ۾ داخل ٿيا. ڀاونا ڊاڪٽر بالاڻيءَ کي کيڪاريو.
ڊاڪٽر بالاڻي سندن فئملي ڊاڪٽر هو. ڊاڪٽر بنا ڪنهن حجاب جي آرام ڪرسيءَ تي ويهي رهيو. اشوڪ به ڀاونا جي سامهون واري سوفا تي ٿي ويٺو. ڊاڪٽر پڇيو، ”ڪيئن آهين، ڀاونا؟“
”ٺيڪ آهيان، ڊاڪٽر.“
ڊاڪٽر هٽڪندي چيو، ”ڳالهه هيئن آهي ڀاونا، تنهنجي صحت توکي تنهنجي انهيءَ نئين ناٽڪ ڪرڻ جي اجازت نٿي ڏئي. منهنجي صلاح اٿئي ته تون ڪجهه وقت اداڪاريءَ جي موهه کي ڇڏي ڏي.“
”پر ڊاڪٽر، مونکي ٿيو ڇا آهي؟ مان بلڪل ٺيڪ ته آهيان.“
”ڀاونا، مان تنهنجو ڊاڪٽر آهيان. توکي عرصي کان سڃاڻان. ڳالهه هيئن آهي ته تون تمام جذباتي سڀاوَ جي آهين. تون تمام سٺي اداڪار آهين. انهيءَ کان مان انڪاري ڪونه آهيان. پر تون پاڻکي اداڪاريءَ ۾ ايترو جذب ڪري ٿي ڇڏين، جو محسوس ڪرڻ ٿي لڳين ڄڻ اهو واقعو خود توسان ٿي رهيو آهي. ان جو اثر رفته رفته تنهنجي دل، دماغ ۽ سرير تي ٿيندو ويو آهي. ويجهڙائيءَ ۾...“
ڀاونا ويچارو منهن ڪندي چيو، ”ڊاڪٽر، رڳو لو بلڊ پريشر ئي ته اٿم.“
”اهو تون سمجهي ڪانه سگهندينءَ. اصل ۾ انهيءَ ڊراما جي ڪري تو ۾ ڊپريشن اچي ويو آهي. تنهنجو ڏوهه به ڪونهي. اصل ۾ وشيه ئي اهڙو آهي... تون آهين به ڏاڍي نازڪ طبيعت ۽ جذباتڻ. اُن جو اثر تنهنجي صحت تي تمام گهرو پئجي چڪو آهي. انهيءَ حالت ۾، هڪ هڪ ڏينهن جيڪو گذري ٿو، سو تنهنجي صحت لاءِ خطرو پيدا ڪندڙ آهي. ڪيڏي مهل به دماغ تي اثر پئجي سگهي ٿو. تون هيتري پڙهيل آهين، تڏهن ئي...“
ڀاونا چيو، ”پر ڊاڪٽر، اداڪاريءَ ۾ پوريءَ طرح پيهجي وڃڻ سان ئي ته اداڪار ڪاميابيءَ سان پارٽ ادا ڪري سگهندو آهي. پر اهو سڀ اسٽيج تائين محدود هوندو آهي.“
”اهوئي ته افسوس آهي اسانکي. اهو اسٽيج تائين محدود ڪونهي. تون اهو سڀ گهر کڻي ٿي اچين. تنهنجي ڊراما ”آخرين سوال“ ۾ تنهنجو رول ڏاڍو مايوس ڪندڙ آهي. توکي ماءُ جو رول آهي. پتي دل جو مريض آهي. پٽ جو حال ۾ طلاق ٿيل آهي. جوان ڌيءَ کي بلڊڪئنسر ٿي پوي ٿي. تون خود ڊاڪٽر آهين. تون پتيءَ سان ڳالهه ڪري نٿي سگهين، جو هو برداشت ڪري نه سگهندو. پٽ سان ڪري نٿي سگهين جو هو وڌيڪ پريشان ٿيندو. ڌيءُ کي ٻڌائي نٿي سگهين. تون اندر ئي اندر پيئين ٿي... اندر ئي اندر گُهٽجين ٿي... اندر ئي اندر ۾ پيڙجين ٿي. ٻاهران بهادر بڻجي سڀني سان سڀاويڪ وهنوار ڪرين ٿي. اها اندروني جدوجهد... اها مايوسي، تون اسٽيج تي ڇڏي نٿي اچين. تون گهر کڻي موٽين ٿي. تون کاڌو کائي نٿي سگهين... تون سمجهي نٿي سگهين... اڪثر ننڊ ۾ به سُڏڪين ٿي... درديلا آواز ڪرين ٿي ۽ ڪڏهن ڪڏهن چيخي ٿي اُٿين.“
ڀاونا وائڙن وانگر چيو، ”مونکي ته ان طرح جو ڪوبه احساس ڪونه آهي ته مان ننڊ ۾ ايئن ڪندي آهيان. نه ئي اشوڪ مونکي ڪڏهن ورجايو آهي.“
ڊاڪٽر چيو، ”ويٺو اٿئي سامهون، پُڇي ڏسينس. ڪيترن ڏينهن کان هو خود انهيءَ ڪري پريشان آهي. توکي انهيءَ ڪري نٿي ٻڌايائين ته متان اُن جو اثر تنهنجي سچيت من تي اُبتو پوي. انهيءَ ڪري منهنجي صلاح اٿئي ته تون انهيءَ ڊراما کان پاڻ پل. ڊراما جي پٺيان پنهنجي زندگيءَ جي تباهي نه آڻ.“
ڊاڪٽر اڃا ڪجهه وڌيڪ چوڻ لاءِ چپ چوريا ته وچ ۾ ئي اشوڪ چيو، ”ڊاڪٽر، اڳئين ڊراما ”هي به ڪو انسان!“ ۾ مالڪڻ پنهنجي نوڪر سان نهايت سختيءَ جو وهنوار ٿي ڪري ته هِن به، پنهنجي سچيت زندگيءَ ۾ پنهنجي ڪم واري ڇوڪريءَ سان ان طرح وهنوار شروع ڪري ڇڏيو.“
ڀاونا جي چهري جو ڀاو بدلجي ويو. سندس چهرو ڪٺور ٿي ويو. ڪروڌ وچان سندس اکيون ٻرڻ لڳيون. چپ ڀڪوڙي پاڻ کي ڪجهه چوڻ کان روڪڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳي.
ڊاڪٽر وايو منڊل ۾ اچانڪ تناءُ ڏسي اُتان وڃڻ ئي بهتر سمجهيو. واچ ڏانهن نهاري چيائين، ”مونکي ڪنهن مريض وٽ وڃڻو آهي. وري گڏباسين،“ ائين چئي هُو تڪڙو تڪڙو ڪمري مان ٻاهر نڪري ويو.
ڊاڪٽر جي وڃڻ بعد، ڀاونا ڪروڌ ڀرئي آواز ۾ چيو، ”سو ناٽڪ جي اثر جي ڪري توهانجي ماڌوريءَ سان سختيءَ جو وهنوار ڪيو اٿم؟“
”رڳو سختيءَ جو نه، پر منهنجي پرپٺ کيس ذليل ڪري گهر مان ٻاهر ڪڍي ڇڏيئه. جڏهن سخت برسات پي پئي، تڏهن اهو به نه سوچيئه ته هوءَ اناٿ ڇوڪري، ههڙي برسات ۾ ڪيڏانهن ويندي.“
”۽ توهين کيس وٺي هاسٽل ۾ ڇڏي آيا. اُتي رهائي سندس هر طرح جي پر گهور لهندا رهيا آهيو.“
”توکي اجايو شڪ آهي، ڀاونا. برابر آهي ته ٽي سال اڳ، ان اناٿ ٻالڪا کي مان پنهنجي گهر وٺي آيو هوس. ڀانيم ته اسانکي پنهنجو ٻار ڪونهي. تون هنکي پنهنجي ٻار وانگر پيار ڏيندينءِ. هوءَ ڪيڏي نه اسان ٻنهي جي خدمت ڪندي هئي.“
”واهه جي ٻالڪا آهي! ارڙهين اڻويهين ورهين جي چالاڪ ڇوڪري... منهنجو گهر ٿي ڦٽايائين. ڌارينءَ سان ايڏي پنهنجائپ...!“
ڌاري نه چئه ڀاونا. ڌيءُ آهي، پنهنجي آهي.“
ڀاونا جلندي چيو، ”مان سڀ ڪجهه ٿي سمجهان. اها ڌاري توهان کي هاڻي پنهنجن کان به پنهنجي آهي.“
اشوڪ رڙ ڪري چيو، بڪواس بند ڪر. اهو تنهنجو وهم آهي ۽ ان پنهنجي وهم جو بدلو ورتئه، هُن بي قصور ٻالڪا کان. پنهنجا افعال ڏٺا اٿئي؟ سڄو وقت مسٽر راجاڻي... مسٽر راجاڻي... مسٽر راجاڻي... ”آخرين سوال“ ناٽڪ ۾ تنهنجو پتي. ناٽڪ ۾، يا ساڀيا ۾ به؟؟...“
ڀاونا جو تن من جلي ويو. پڄرندي چيائين، ”توهين منهنجي چريتر تي ڪلنڪ ٿا لڳايو. پنهنجي گناهه کي ڍڪڻ لاءِ منهنجي چريتر تي ٿا داغ لڳايو.“ ڪروڌ وچان سندس سرير ڌڏڻ لڳو.
اوڏي مهل ئي ڀاونا هڪ اٽئچيءَ ۾ ٻه چار وڳا ۽ ضروري سامان وجهي گهر کان ٻاهر نڪرڻ لڳي.
اشوڪ پڇيو، ”اهو ته ٻُڌائي وڃ ته ڪيڏانهن ٿي وڃين؟“
ڀاونا ڪڙهندي چيو، ”جهنم ۾!“
اشوڪ چيو، ”ڪار ۾ ڇڏي اچانءِ؟“
ڀاونا چلائيندي چيو. ”ضرورت ڪانهي. مان پاڻيهي هلي وينديس.“
ڀاونا ٽئڪسي ڪري اچي پنهنجي ماءُ جي گهر پهتي. ماءُ کيس پريان گهر ۾ گهڙندو ڏسي کيڪاري چيو، ”مَسَ مَسَ وقت مليو اٿئي.“ وري اشوڪ کي ساڻس گڏ نه ڏسي پڇيائين، ”اڪيلي آئي آهين؟“
ڀاونا جو چهرو ڏسي ماءُ ڪجهه گهٻرائجي وئي. ڀاونا وڃي سندس ڀر ۾ ويٺي ۽ سندس گود ۾ منهن وجهي ڦٽي- هنياءَ روئڻ لڳي.
ماءُ سندس وارن کي سهلائيندي چيو، ڇو پٽ، سڀ سُک ته آهي نه؟ اشوڪ ٺيڪ ته آهي نه؟“
ڀاونا روئندي چيو، ”اَمي، اَڄ هُن منهنجي چريتر تي شڪ ڪيو آهي. سندس وهنوار هاڻي ڏينهون پوءِ اڻ- سهندڙ ٿيندو پيو وڃي. هاڻي مان ساڻس گڏ رهي نٿي سگهان. ۽ پوءِ عاجز نيڻن سان ماءُ ڏانهن نهاري چيائين، ”اَمي، تون پاڻ وٽ مونکي اجهو ڏيندينءَ؟“
اِميءَ ڀاونا کي ڀاڪر ۾ ڀري ڇڏيو. ڌيري ڌيري ڀاونا اَميءَ کي سربستي ڳالهه ڪري ٻڌائي.
....
ٻئي ڏينهن اشوڪ ساهري گهر آيو. ڀاونا ڪاليج ۾ وئي هئي. اشوڪ اچي اَميءَ جي ڀر ۾ ويٺو. کيس اميءَ جون نگاهون ڪجهه بدليل بدليل محسوس ٿيون.
اشوڪ سنجيدگيءَ سان چيو، ”ڀاونا نڄاڻان توهانکي ڇا ٻڌايو هوندو. پر حقيقت هيءَ آهي ته ڀاونا بيمار ٿي پئي آهي. اها تن کان وڌيڪ من جي بيماري آهي. هيءَ بيماري ٻاهران ڏسڻ ۾ ڪانه ايندي آهي، پر اندران ئي اندران انسان کي کائيندي ويندي آهي. هوءَ اهو سڀ سمجهڻ لاءِ تيار ڪانهي. نه ئي دوا ڪرڻ لاءِ تيار آهي. ڊاڪٽر صاف چيو آهي ته سندس بيماري انهيءَ ڪڙي تائين پهچي چڪي آهي، جو هن وقت سندس دماغ تي ڪوبه بار پوڻ نه گهرجي. هوءَ جذبي وچان گهر ڇڏي آئي آهي. اهو به هن لاءِ خطرناڪ ثابت ٿي سگهي ٿو.“
اَميءَ ڏکندي چيو، ”جي تون سندس دل وٺندو هجين ها، ته ڳالهه ان حد تائين ڇو پهچي ها؟“
اشوڪ چيو، ”اَمي، هيل تائين ته مورڳو اڪيلي سر پي ڀوڳيو اَٿم. سندس بيماريءَ جي باري ۾ ڪنهن سان ٻڙڪ به ٻاهر ڪانه ڪڍي اٿم. مونکي به ڀاونا پياري آهي. مان سندس صحت چاهيان ٿو. سندس خوشي چاهيان ٿو.“
”ته پوءِ اناٿ ڇوڪريءَ جي پٺيان ڪهڙو معاملو متل آهي؟“
”اَمي، اهوئي ته افسوس اٿم. اهو سندس دماغي بيماريءَ ڪارڻ وهم آهي. اهو وهم سندس دل ۾ گهر ڪري ويو آهي. وهم جو ڪو علاج ئي ڪونهي.“
”۽ تنهنجو مٿس مسٽر راجاڻيءَ جي باري ۾ ٺِڪر ڀڃڻ؟ اهو به شايد دماغي بيماريءَ ڪارڻ سندس وهم آهي؟“
”نه اَمي، غصي ۾ اچي مان به ائين چئي ويٺس. پاڻ مون مٿان مڙهيائين، ته مون وري مٿس هلان ڪئي. مان خود اُن لاءِ پشيمان آهيان. هاڻي اَمي، توهين کيس سمجهائي واپس گهر موڪليو. سڀني لاءِ سٺو ٿيندو.“
اشوڪ ته ويو هلي، پر اَميءَ کي ٻڌ تر ۾ ڇڏي ويو.
ته ڇا ڀاونا سچ پچ بيمار آهي؟ منهنجي ڀاونا... منهنجي سڪيلڌي!
سانجهيءَ جو ڀاونا ڪاليج مان موٽي ته اَميءَ پاٻوهه وچان ٻڌايس، ”اشوڪ آيو هو ۽ پنهنجي ڪئي تي بيحد پشيمان هو ۽ توکي گهر اچڻ لاءِ چئي ويو آهي.“
ڀاونا خاموش رهي.
اَميءَ چيو، پٽ، اشوڪ چوي ٿو ته تون ٺيڪ نٿي گذارين. پر دوا به نٿي ڪرين. دوا ڇو نه ٿي ڪرين، پٽ؟“
ڀاونا چيو، ”مونکي ڪجهه به ڪونه ٿيو آهي، اَمي. مان بلڪل ٺيڪ آهيان.“
اَميءَ چيو، ”تون جي ٺيڪ هجين ها، ته پوءَ اشوڪ هيترو پريشان ڇو هجي ها. ڏس پُٽ، پتيءَ جو گهر نيٺ پتيءَ جو گهر ٿيندو آهي. گهر ۾ ننڍا وڏا جهڳڙا ته پيا ٿيندا آهن. پر خانداني ڇوڪريون ائين گهر ڇڏي ڪانه اينديون آهن. تون ههڙي سياڻي... پڙهيل ڳڙهيل ڇوڪري... ڪجهه سنسار... ڪجهه سماج... جو به خيال رکڻ کپي.“
ڀاونا آپي کان ٻاهر نڪري وئي، چيائين، ”اَمي، جي تون مونکي پاڻ وٽ بوجو ٿي سمجهين ته صاف ڇو نه ٿي چوين. هر شخص کي پنهنجي زندگي پنهنجي نموني جيئڻ جو اڌيڪار آهي. مان به پنهنجي زندگي پنهنجي طريقي سان جيئڻ ٿي چاهيان. هر انسان جا پنهنجا ڪي اصول هوندا آهن. مونکي پنهنجا اصول آهن. ڪلا ئي منهنجي زندگي آهي، ۽ ڪلا ئي منهنجي زندگي رهندي. مان پنهنجي بابا جي ڌيءَ آهيان جو هڪ مهان ڪلاڪار هو. مان پنهنجي بابا جو نالو روشن ڪنديس،“ ائين چئي ڀاونا جهٽڪي سان اُٿي، اٽئچي کڻي، اهي ئي ساڳيا چار وڳا واپس اٽئچيءَ ۾ وجهي، گهر کان ٻاهر نڪرڻ لڳي.
ماءُ روئي ڏنو. ٻاڏائيندي چيائين، ”اڙي ڀاونا، تون ايئن ڪيڏانهن ڪانه ويندينءَ. اشوڪ وٽ نه وڃڻو اٿئي، ته نه وڃ. هي گهر تنهنجو آهي.“
پر ڀاونا پنهنجي ارادي تي اٽل رهي.
ماءُ هارائي پڇيو، ”ڪيڏانهن ويندينءَ؟“
ڀاونا سنجيدگيءَ وچان چيو، ”هاسٽل ۾.“
”آخري سوال“ ناٽڪ جي رات هئي. سڄو هال کچا کچ ڀريو پيو هو. اشوڪ، امي ۽ ڊاڪٽر بالاڻي به ڏسندڙن ۾ موجود هئا. آهستي آهستي ناٽڪ رنگ لائيندو ويو. ڀاونا جڏهن کليو ٿي، ته پبلڪ به کليو ٿي. ڀاونا جڏهن رنو ٿي، ته پبلڪ به ساڻس گڏ رنو ٿي. سندس اداڪاري بي نظير هئي.
پڇاڙيءَ جي نظاري ۾ ڪئنسر جي بيماريءَ ڪارڻ ڌيءُ جا وار ڇڻڻ لڳا آهن، سندس چهري تي ڪارا ڪارا داغ ٿيا آهن، اکين جي روشني گهٽجي وئي آهي. ڌيءُ ماءُ جو هٿ پڪڙي دلسوز آواز ۾ چوي ٿي، ”ممي، تون ڀلي مونکي نه ٻڌاءِ ته مونکي ڪهڙي بيماري آهي. پر مونکي سڀ خبر آهي، مونکي ڪئنسر آهي.“
مميءَ جون اکيون ڀرجي پون ٿيون.
ڌيءُ چوي ٿي، ”ممي، مان مرڻ کان نٿي ڊڄان. مان سچ ٿي چوان ممي، مان مرڻ کان نٿي ڊڄان. پر ڪُروپ ٿي مرڻ نٿي چاهيان.“
ممي ڌيءُ کي ڇاتيءَ سان جڪڙي ڇڏي ٿي ۽ پهرين دفعو ڌيءَ جي سامهون اوڇنگارون ڏئي روئي ٿي.
ڊاڪٽر ماءُ اوڏي مهل ئي فيصلو ڪري ٿي، هڪ پڪو فيصلو. هڪ اٽل فيصلو ته آپريشن ٿيندو.
آپريشن جي تياري ٿي چڪي آهي. آپريشن روم جو دروازو بند آهي. ڀاونا آپريشن روم جي ٻاهران ڀت کي ٽيڪ ڏئي انتظار ۾ بيٺي آهي.
انتظار... خبر ملڻ جو انتظار... زندگي ۽ موت جو انتظار.
دروازو کُلي ٿو. ڊاڪٽر ٻاهر اچي ٿو. ڀاونا ڏانهنس نهاري ٿي. ڊاڪٽر هلڪو ڪنڌ ڌوڻي ٿو.
ڀاونا هڪ زوردار ڀيانڪ چيخ ٿي ڪري، ”ڊاڪٽر!“ ۽ دروازي جي پرديءَ کي ڇڪڻ جي ڪوشش ڪندي ڪري ٿي پوي.
ناٽڪ جو پردوبه ڪري ٿو.
ناٽڪ جو پردو ڪرندي ئي اشوڪ ڌوڪيندو اسٽيج تي اچي ٿو. ڀاونا کي اسٽيج تي ائين بي سُڌ ڪريل ڏسي مسٽر راجاڻي ۽ اشوڪ هراسجي وڃن ٿا. اشوڪ ڀاونا جي ڀر ۾ گوڏن ڀر ويهي، ڀاونا جي نبض ڏسي ٿو. نبض ڍلي ڏسي ڀاونا جي چهري تي ڪوملتا سان هٿ ڦيري پاٻوهه وچان سڏي ٿو، ”ڀاونا!“
ڀاونا سچيت ٿئي ٿي. ڌيري ڌيري اَکيون کولي ٿي. ڀر ۾ اشوڪ کي ويٺل ڏسي، وشواس نه ايندڙ نگاهن سان ڏانهنس نهاري ٿي.
اشوڪ سندس نگاهن کي پرکي، قرب وچان چوي ٿو، ”ها ڀاونا، تنهنجي آتم وشواس ئي مونکي نئين نظر ۽ توکي نئون جيون ڏنو آهي.“
۽ پوءِ کيس اُٿاريندي مٺي آواز ۾ چيائين، ”اُٿ ڀاونا، ته پنهنجي گهر هلون.“
(”ڪٿا ياترا“ تان ورتل)