سڏونت ۽ سارنگا
دُنيا جي ھر خطي جُون ريتون رسمون ، اُتڻي ويھڻي ، کاڌو پيتو ، اوڍ پھر دوستيون دُشمنيون ، محبتون نفرتون نراليون ٿين ٿيون جيڪي اُن خطي جي ماڻھن جي مزاج کي کِن ۾ کولي سمورو سمجھائين ٿيون ـ اِن ريت ٿر جي ھن گڻواڻ ڌرتيءَ تي جتي مارئي جھڙي حُب الوطني جو جڳ مشھور مثال عورت ٿي گذري آھي ، تتي لوڪ داستانن ۽ لوڪ گيتن ۾ ڳائجندڙ ” سارنگا “ به پيدا ٿي جنھن جي پريت جي نرالي داستان پارڪر جي تاريخ تي ان مٽِ نشان ڇڏيا ، جيڪي اڄ تائين ڀٽ ۽ ڀان چارڻ ۽ وارتائي پنھنجي واتان بيان ڪندي ، نسل در نسل منتقل ڪندا اچن ـ اچو ته پان به اِن داستان کي پروڙڻ جي ڪوشش ڪريون ـ
عيسوي صدي پھرين اھو زمانو آھي جڏھن پاري ننگر مشھور بندرگاھه ھو تنھن سمي پاري ننگر تي شاليواهن نالي ھڪڙو نام ڪٺو راجا راڄ ڪندو ھو ـ سندس ھڪه پُت ھو جنھن جو نالو سڏونت ھو ـ انھي وقت پاري ننگر پرڳڻي ۾ اوسواڙ قوم جي اڪثريت ھوندي ھُئي جيڪي سُکيا ستابا ۽ پنھنجي وارا ھوندا ھُئا ـ انھن ۾ سيٺ ” پرم شا “ نالي ھڪڙو ارب پتي اوسواڙ رھندو ھو جنھن کي سارنگا نالي ھڪ نياڻي ھوندي ھُئي ـ سندس سُھڻي صورت ، مُھڻي مورت ۽ ڪجل ڀنيون ڪٽورن جھڙيون اکيون ، کُڙين تي لڳندڙ ڪاريون چوٽيون ۽ سندس عمر جي ڪلي ٽڙي جوڀن جي گُلاب جي صورت ۾ ظاھر ٿي ته سندس ذڪر ھندين ماڳين ٿيڻ لڳو ـ ھڪه ڏينھن پڙھڻ خاطر جيئن سارنگا اسڪول وڃي رھي ھُئي ته سڏونت سامھون اچي ويو ٻنھي جون اکيون چار ٿيون ۽ تارن جا تير جسمن مان آرپار ٿي ويا ۽ جيءَ جُثي جان جي ھيڪاند ، عشق جي اين تير ٽوڙي وڌي ، ٻئي ڄڻا بيوس ٿي پيا ـ اِن منظر کي چارڻ ھيئن چٽيو آھي :
ناڻ پڌارٿ ، نيڻ رس ، نيڻي نيڻ ملنت ،
اُڄاڻ سين پريتڙي ، پھرين نيڻ ڪرنت ـ
۽ سارنگا جو سڏونت سان سٻنڌ ٿي پيو جنھن جا پيـچ ڏينھون ڏينھن پُختا ٿيندا ويا ۽ ھڪٻئي جي جُدائي جيءَ کي جھورڻ لڳي ـ سارنگا جنھن اسڪول ۾ پڙھندي ھُئي، سڏونت به اُتي ئي اچي پنھنجي داخلا ڪرائي، اسڪول کي ھڪڙو باغ ھوندو ھو جنھن کي پاڻي ڏيڻ لاءِ شاگردن جا ايئن وارا مقرر ڪيل ھوندا آھن جيئن اڄ به ٿر جي ٻھراڙين جي سوين اسڪولن ۾ پاڻي ۽ ٻُھاريءَ جا وارا مقرر ڪيل آھن ـ سڏونت ۽ سارنگا به اُنھي باغ جي بھاني ھڪٻئي سان مک ميلو ڪري ، روح جون راز ۽ نياز واريون اندر اورون پيا اوريندا ھُئا ـ
جڏھن سارنگا سورھن سالن جي چري وھي ۾ پير پاتو تڏھين مائٽن کيس اُجين پرڳڻي جي ھڪ سيٺئي سان سڱايو ـ پر سڏونت جي سڪه سارنگا کي اھڙو سوگھو ڪري ڇڏيوھو جو جڏھين اُجين اھو سيٺيو ڄڃ وٺي چونريءَ چڙھڻ پارڪر پھتو ته سارنگا سھلين سان صلاح مصلحت ڪري پنھنجي بجاءَ ھڪه داسي ڏني جيڪا اُن سيٺيي سان پلئو ٻڌي چونريءَ چڙھي ـ ڇاڪاڻ ته سندس من جي مندر ۾ مُورتي رڳو سڏونت جي پيل ھُئي ـ پوءِ ڄڃ رواني ٿين کان اڳ سارنگا سينھو موڪليو سڏونت کي ته ڳوٺ جي مندر ۾ ساڻس اچي مُلاقات ڪري ڇو ته سارنگا کي ڳوٺان روانو ٿيڻ کان اڳ مندر اچي پوڄا پاٺ ڪرڻو ھو ـ سڏونت اھو ٻڌي سج لٿي ئي مندر ۾ ديرو ڄمائي اچي ويھي رھيو اڏ رات گذري ويئي پر سارنگا نه آئي ، سڏونت کي اندر جي اُڻ تُڻ ۽ آڌمان درمان منتظر اکيون ڪڍڻ نٿي ڏنيون ، ايئن انتظاري بيقراري واري ڪيفيت کيس اچي اھڙو آتو ڪيو جو کيس ننڍ ورائڻ لڳي ـ ڇاڪاڻ ته ننڍ سوليءَ تي به اچي ويندي آھي ـ ھُن ننڍ ڏيندڙ ۽ ننڍ اکوڙيندڙ دوا پيل ھُئي ، ھُن ننڍ ڦٽائو دوا وٺڻ لاءِ کيسي مان ھڪه گوري ڪڍي کائي ڇڏي پر ڀُل ۽ اونداھه سببان ھو ننڍ ڏيندڙ گوري کائي ويو پوءِ ته ننڍ کيس الوٽ ڪري ڇڏيو ـ ٿوري پل کانپوءِ سارنگا ڇم ڇم ڪندي آئي ، پنھنجي سُپرين کي گھڻو ئي جنجھوڙيو پر سڏونت کي سار نه ٿي ـ نيٺ مايوس ٿي سارنگا ڪا نشاني ڇڏي ھلي ويئي جنھن کي چارڻ ھيئن بيان ڪري ٿو :
پاري ننگر کان پڌاري ، ڪر جو ڀڳوئا ويس ،
جنھن گھر ناريل رنکڙو ، تنھن گھر ڪر جو اليک
سج ڪني ڪڍي سڏونت کي سار ٿي گھڻو ئي پڇتايائين ۽ پنھنجي ھٿن تي سارنگا جي ڇپيل نشاني ڏسي ڀڳوئان ويس ڪري گھوڙي تي چڙھي اُجين نگريءَ ڏانھن اُسھيو ، ۽ عشق نانگ نپٽ آھي خبر کاڌن کي پوي سو سڏونت به ھِن حالت ۾ روانو ٿيو ھو :
تن پرتو پسم لڳا ، ھٿ ۾ ليئا ڪير ،
سارنگا تيري ڪارڻي ، ڪريو ويس فقير ،
پاري ننگر جو ھي شھزادو جتان ٿي گذريو ته نظر آيو ٿي ته ھيءَ ڪو شھزادو وڃي رھيو آھي ۽ ماڻھن کي اھا پروڙ ھُئي ته ھيءَ شھزادو سارنگا پويان پيو وڃي ڇو ته سارنگا جڏھن ھڪڙي ڳوٺ مان گذري ھُئي ته اُن جو ٺٺ ٺاھه ۽ روپ سروپ ڏسي ، پارڪر جي ھڪڙي ريٻاريءَ کان ٿڻن مان کير لوٽي ۾ وڃڻ بجاءِ ھيٺ پئي ھاراڻو ـ اِن بابت فقير چيو آھي :
پاراڻي را رائڪا ، ٿارو ڏوڌ ڍوراڻو جاءِ ،
سڏونت آئي ايم ڪھي ، سارنگا روتي جاءِ ـ
اي پارڪر جا مالدار تنھنجو کير پيو ھارجي ، جي سڏونت اچي ته کيس چئجان ته سارنگا روئندي پئي وڃي ـ
سارنگا جي ڄڃ ھڪڙي وڻ ھيٺيان وڃي ٽڪي ، سڏونت به پُٺيان پئي آيو سو اٽڪل ڪري وجھه ڏسي وڻ تي چڙھي ويو ـ اڌ رات ھُئي ته سڏونت جي اکين مان ڳوڙھن ڳالھايو۽ لڙڪه اچي سارنگا جي سون ورني ڳل تي ڪريو ـ تڏھن سارنگا چوڻ لڳي :
آنٻو جھري ، آنٻلي ڀڄي نو سرھار ،
رس تو پس چکيا ، ڪم روئي گينوار ـ
اي انب جا وڻ تون جھڙي منھنجي نوسر ھار کي ڇو ٻُسائي رھيو آھين ، تو ته سمورا رس چس چکيا آھن چريا ڇو ٿو روئين ؟
گھوٽ جي ڀاءُ ، سارنگا جي ڏير اھو ڏوھيڙو ٻُڌو پئي ۽ صبح جو جڏھن سارنگا ساري رات انتظار جي پُلصراطي ڪيفيت ۾ لُڇي پُڇي رات ڪاٽي اُٿي ته سندس سريل ڪپڙا ۽ بي آبو چھرو ڏسي ھُن چيو :
ڪانچوئو ڪس ميئو ، سارو ڀرانو سري ،
ويرا ! مين تنا ڀر جيئو ، ڀاڀي ناءِ ڪئري ،
ادا ، ڀاڀي جي پائڻ وارو ڪپڙو ڪسن وارو ٿيو پيو آڳي ۽ اوڍڻ سريو پيو آھي ، لڳي ٿو ته ڀاڀي سان خير ڪنھي !
جڏھن سارنگا اھي ٻول ٻڌا ته اِن صورتحال کي ماٺ ڪرڻ لاءِ وچ ۾ ڳالھائي ۽ چوڻ لڳي :
ٻودو ڪپڙو ٻھو رنگو ، سبڻ وارو اڍ نگ ،
ٽڙ ٽر ٽانڪا ٽُٽيا ، آرس موڙيندي انگ ـ
يعني ڪپڙو پراو ۽ ٻودو ھو ۽ اناڙي درزيءَ جو سبيل ھو تنھن ڪري ڪر ڀڃندي ٽانڪا ٽٽي پيا ـ
ايئن ٿورن ڏھاڙن بعد ڄڃ پھتي ، سڏونت به پنڌ ڪندو پئي آيو ، سندس ٻنھي ھٿن تي محبوب جون ڳالھيون لکيل ھُيون تنھن ڪري جنھن به تلاءَ تي ويو ٿي ، جانورن ونگر وات سان پاڻي ٿي پيتائين يعني ھٿن کي آلو ٿين کان بچائيندو رھيو ـ نيٺ ڪشالا ڪڍندو سڏونت به وڃي اُجين پُھتو ـ گيڙو ويس ڪري ، انگ ڀڀوت بڻجي ، سارنگا جي گھر جو ڏس پتو پُڇي وڃي گھر جي چانئٺ وٽ الک جاڳايائين ـ سارنگا موتين کي سونھري ٿالھه ۾ وجھي ، جوڳيءَ کي بکيا ڏيڻ آئي ، ٻنھي جون نظرون ھڪ ٿيون ، ٿالھه سارنگا جي ھٿ ۾ ئي رھجي ويو ـ ھو ٻئي ڄڻا بيخود ٿي ھڪٻئي کي نھارڻ لڳا ، ۽ ڪانگ اچي اُن موتين ڀري دان واري ٿالھه تي ويٺو ، اِھو لقاءَ اتان جي بادشاھ پنھنجي محلات مان بيٺي ڏٺو تنھن کان رھيو نه ٿيو سو سڏ ڪري چيائين !
اس نگري مين مُورک رسي چتر وسي نه ڪوءِ ،
ڪاگا موتي چڳ گيا ، ڪوڪه نه ڪري ڪوءِ ،
راڻي چيو ايئن ناھي ته ھي ڪو چريا آھن جو ھِن حال ۾ آھن پر اصل ماجرا ڳِن ريت نظر اچي رھي آھي :
اس نگري مين چتر وسي مورک وسي نه ڪوءِ ،
ٻالا پڻ ري پريتڙي ، ميت ميلا پوءِ ھوءِ ،
ايئن ڀتن ۽ ڀانن اِن ڪھاڻيءَ کي اِن Climax تي پھچائيندي ھيئن بيان ڪيو آھي ته پوءِ اِن ميت ميلاپي واري ساڳي صورت ۾ ٻنھي جو در پروز ٿي ويو ۽ ٻين چاھيندڙ دلين جي روحن جو حسين ميلاپ جڳ جھان لاءِ ھڪڙو مثال بڻجي ويو ـ