هُو جي ويراڳي وڃڻا ها! [علي احمد ڏوگر]
ڪشادي پيشاني، روشن ۽ تيز سنڌين واريون روايتي اکيون، پورو پنو قد، سنهو جسم، سنڌو دريا جي پاڻيءَ جهڙو رنگ، آهستي ۽ پُر معنيٰ ڳالهائڻ، دنيا ۽ سنڌ جي تحريڪن، شخصن ۽ ڪتابن جي ڄاڻ جو ڀنڊار، علم جو عاشق، سنڌ جي سياسي لاهن چاڙهن جو نگران، سنڌ جي واهڻ جو اُلفتي، ٻهراڙين جي زندگي ۽ خلوص جو پيڪر، باصلاحيت، ايماندار، جفاڪش، آرام کي حرام ڄاڻڻ وارو، جدوجهد ۽ مسلسل جدوجهد جو عملي نمونو، هر ويريءَ سان ٽڪرائيندڙ ۽ هر وِيرَ جو واهرو، چند منٽن ۾ پنهنجي سحرانگيز شخصيت جي ذريعي متاثر ڪندڙ، اهو هو علي احمد ڏوگر.
مختصر عرصي ۾ اها واقفيت پرخلوص دوستي ۽ پنهنجائپ جو درجو حاصل ڪري وئي. مون هن کي اسٽيج تي تقرير ڪندي ڏٺو. دوستن جي مجلس ۾ ٽهڪ ڏيندي ڏٺو ۽ مخالفن سان بحث ۽ جهيڙو ڪندي به ڏٺو. هر جڳهه سندس ڪردار ۾ سنڌپت ۽ سنڌ جي مظلوم ۽ مجبور انسانن جي زخمن جو درد محسوس ڪيم.
آخري ڀيرو کيس، ايل. ايم. سيءَ ۾ بيماريءَ جي بستري تي ڏٺم، پڇا ڪرڻ لاءِ ويو هوس، سندس عزيزن کان سواءِ شاگردن، اديبن ۽ دوستن جو هجوم هو، ڇو ته هو سڀني جو عزيز هو، سڀني جو مائٽ هو. هن سنڌ جي مٽيءَ جي ذري ذري، سنڌ جي کيتن ۾ اناج جي پکڙيل خوشبوءِ ۽ سنڌ جي نڌڻڪي انسان جي هر دک درد سان نينهن لڳايو هو ۽ اُهي ماڻهو اڄ کيس ڏسڻ لاءِ آيل هئا. آءٌ سندس بستري جي ويجهو ويس، مرڪندڙ مهانڊي تي بيهوشي طاري هئي، اکيون بند هيون. مون سمجهيو، هو اڄ اسان کان، اسان جي سُستيءَ ۽ آرس سبب ناراض آهي. ڪجهه وقت بيهڻ کان پوءِ نڪري آيس.
مون کي ڪم سبب ڳوٺ وڃڻو پيو. ڏيڍ مهيني کان پوءِ موٽي آيس ته ڪنهن دوست ٻڌايو ته علي احمد ڏوگر گذاري ويو.!
مون کان رڙ نڪري ويئي. هو هليو ويو.! سنڌ ۽ سنڌ جي عام ماڻهوءَ کي هنن حالتن ۾ ڇڏي! هو صرف ٻج ڇٽي، فصل لهڻ جي انتظار کان سواءِ هليو ويو. رڳو سپنو ڏسي، ان جي ساڀيا جي چِنتا ڪرڻ کان سواءِ هليو ويو.
ها هو هليو ويو، ايترو پري جو اُتي نه اپالو جي رسائي آهي ۽ نه خيال، تصور ۽ ذهن جي پرواز. هو اهڙي ماڳ هليو ويو، جتي جو نه ڪنهن نشان ڏٺو آهي ۽ نه ئي ڪو اُتان سنيهو اچي سگهي ٿو. هو هليو ويو ظلم ۽ جبر، ڏاڍ ۽ ڏهڪاءَ واري ماحول کان رُسي، هو هليو ويو مائٽن ۽ دوستن کي ڇڏي. اڄ اسان هن کي ڏِسي سگهون ٿا، پر هڪ پردي جي پٺيان ۽ جيستائين اُهو پردو نه هٽيو آهي، تيسين هڪٻئي سان ڳالهائي نه ٿا سگهون. اڄ آءٌ سوچيان پيو ته آخري ڀيرو جڏهن هن مون ڏانهن ڏٺو ئي ڪو نه هو ته، ڪهڙي خبر ته هو هميشه لاءِ مُنهن مٽي رهيو آهي.
اڄ هو خيرپور جي هڪ ٽڪريءَ تي اسان جي جلسن کان بي نياز سُتو پيو آهي، پر کيس ڪهڙي خبر ته ڪيتريون دليون آهن، جن تي سندس ياد جا نه ڇُٽندڙ زخم آهن:
مينديءَ رتا هٿڙا، ڪجل ڀنا نيڻ،
سڀني وڌا ويڻ، ويندڙ ويندا ئي رهيا.