ٿر! جتي جيئڻ جنجال ٿي پَيو آهي...!
هُونئن بہ ٿر سان هيءَ ويڌن يا هاڃو رُڳو هيلوڪي ڏڪار ڪونھي ڪيو پروڪي سامونڊي طوفان جي تباهيءَ جا هاڃيڪار اثر بہ اڃان سُوڌو ٿر جي ٿاڪُن مٿان موجود آهن. جڏهن جيبن سان گڏ جُهوپا بہ جهُريا هُئا، پر وساريل وانڍيارُن جي واهر ڪرڻ ڪاڻ ڪو بہ وقت جو ''واڳ ڌڻي'' وٽن لنگهي ڪو نہ آيو هو. الُٽو هن مُلڪ جي هرجائي حُڪمرانن جي ''هٿ ٺوڪيءَ'' جنگ جي ''جنڙيءَ'' جو ميڊيا جي مُفت پذيرائيءَ اهڙو تہ خوف ۽ حراس ڦھلايو جو بارڊر جي ڀر ۾ رهندڙ رَعيت جنگ جي امڪاني خطري سبب اڳواٽ ئي پنھنجا وسندڙ ويڙها ويران ڪري پراهون پنڌ هئڻ ڪري هزارين رپيا ڀاڙي جي ڀُنگ طور ڀري سنڌ مُلڪ جي بئراجي ڀاڱن ۾ عارضي طور اچي ٿانيڪي ٿي. ڇاڪاڻ جو کين مُلڪ جي محافظن جي ''مُڙسي'' ساري پيئي هُئي، سو جيڪڏهن جنگ لڳي ها تہ اهي ''ڍول سپاهي'' بندوقون بارڊر تي ڇڏي ڀڄي وڃن ها. (اهڙو تجربو کين ايڪهتر واريءَ جنگ ۾ ٿيو هو). اُن ڪري ''آپڻي گهوٽ تہ نشا ٿيوي'' جي مصداق پنھنجن ئي پيرن تي زور ڏنائون. ۽ جڏهن جنگ جون گهُور گهٽائون مُلڪ جي ميرانجهڙي آسمان تان هٽيون، تڏهن اوٽ، موٽ جي ڪِرائي ۾ پنھنجي سموري پُونجي لاريءَ وارن لُٽيرن جي هٿان لِلاڪارڻ لُٽائي هٿين خالي موٽي ماڳن تي آيا. جتي سندن آجيان هيلوڪي حيبتناڪ ڏڪار ڪئي، جنھن سندن جياپي جا سمورا سھارا کسي کين هڪ ڀيرو ٻيھر دربدر ٿيڻ جي دعوت ڏني آهي. اهڙيءَ اذيتناڪ گهڙي ۾ بہ مارو ماڻھن جي جائز ۽ مُناسب مدد ڪرڻ کي جيڪڏهن اسان جي رِعايت يافتہ طبقي جا اڪابر ''پِن'' جي نظر سان ڏسن ٿا تہ سندن شاندار سوچ تي سواءِ افسوس جي ٻيو ڇا ٿو ڪري سگهجي. الميو اِهو بہ آهي تہ ٿر جي نالي ۾ ڪيترائي ''پڇَ ڍاوا'' پيدا ٿي پيا آهن پر ٿر ''ڍڳو پير پيران'' وانگر ڏينھون ڏينھن وڃي ٿو ريورس گيئر ۾ ترقيءَ بدران تنزليءَ طرف. ٿري عوام کي ''اڻھوند'' جي عذاب ۾ مُبتلا ڪرڻ ۾ مُلوث جتي جاڳيردار طبقا ۽ قدرتي آفتون آهن، اُتي اُهي سياسي لُڙڪندڙ لاٺڙيا بہ الزامن کان آجا ناهن. جيڪي ڪنھن بہ سياسي ۽ جمھوري طريقي سان آپي شاهيءَ جي اسٽيٽسڪو کي ٽوڙي کين ٿر جي سياسي گرائونڊ مان ڪِڪ آئوٽ ڪرڻ بجاءِ غير جمھوري ۽ غير مھذب هٿ ڪنڊن ذريعي سياسي دُشمنيءَ جي آڙ ۾ نت نيون نانگ بلائون نپائي، جيڪي کين کنگهن نٿا يا جيڪي سندن ''ڇھہ آني'' نٿا ڀرين، اُنھن کي بڇي بليڪ ميل ڪري پنھنجي آپيشاهي قائم ڪرڻ چاهين ٿا. چوڻ وارا چون ٿا تہ ٿر مان آپي شاهيءَ جي تڏاويڙھہ ڪرڻ واسطي امپورٽيڊ اڳواڻن جي خليفن کي خلجيءَ جي لشڪر جيئن ٿر ۾ لاٿو ويو آهي. جيڪي پنھنجا پير پُختا ڪرڻ ڪاڻ ٿري ماڻھن جي هنيئين تي مُنگ ڏري رهيا آهن. ۽ نڌڻڪيءَ خلق کي ووٽن جي ونگار خاطر سڄو ڏينھن سياسي ''سيرڻ'' ۾ وهٽن وانگر واهي رهيا آهن. ۽ پنھنجن سياسي ''پرڪارن'' تي پردو وجهڻ ۽ دنيا جي اکين ۾ ڌوڙ وجهڻ لاءِ موسمي ڏيڏرن جي معرفت ٽان، ٽان بہ ڪري رهيا آهن، تہ جيئن مطلب پرستيءَ جي ''مانگر مڇ'' کي موقعي پرستيءَ جي ''مُراقبي'' ۾ مچائي مواڙ ڪري سگهن.
سياسي ڀوتار سمورا جاڳيردار طبقي جا نمائندا آهن، اُنھن کي پنھنجا طبقاتي مُفاد ئي عزيز هوندا آهن. پر عوام دوست سياست جي دعويدار ڌُرين جا دين ڌرم بہ جيڪڏهن وڏيرا شاهيءَ جي واٽ تي هلڻ کي پنھنجو نصب العين سمجهي ٻہ ٻڌرائڻ، ٻہ ڇڏرائڻ، من پسند ماڻھو رکرائڻ ۽ اڻوڻندڙ عوام کي نوڪريءَ مان نيڪالي ڏيارڻ يا ڪوڙن ڪرپٽ ماڻھن کي پنھنجي سياسي پليٽ فارم تي تحفظ فراهم ڪرڻ، عوامي سياست جو ايمان سمجهڻ لڳن تہ پوءِ لوڪ شاهي ۽ آپيشاهي جي سُڃاڻپ گهٽ ۾ گهٽ ٿر جي اٻوجهہ عوام تہ ڪرڻ کان قاصر آهي ۽ اِها انھن لٻاڙي ليڊرن کي لوٽا ڪلچر جي گٽر ۾ غوطا کائيندو ڏسي سترنگي سياست جي ''سوس'' تان ئي آهو پلي ڇڏيندي، جنھن سان نہ رڳو صحتمند سياست جا بنياد ڪمزور ٿيندا بلڪ انھن سياسي شڪرن جي سياسي ڪيريئر جي بہ ستيا ناس ٿي ويندي جيڪي گهر جا ڪُڪڙ ماري عوام جا هڏ ڏوکي هُئڻ جي هام هڻي رهيا آهن. آئون پوري اعتماد سان اها دعويٰ ٿو ڪريان تہ انھن ڄامڙن جي سياسي ڪارگذارين جي جيڪڏهن ايماندريءَ سان ڇنڊ ڇاڻ ڪبي تہ اِهي عوام دوست ڌريون بہ ڪئي رتيون ڪَسر نڪرنديون. الميو اهو بہ آهي تہ آپي شاهيءَ جي مکڻ مان وار ڪڍندڙ ٿر ۾ ازغيبي اشرافيا جي ''اور جهُور تي ڪا بہ ارهائي محسوس ڪري لوڻي ۾ ''ٽِسور'' نہ وجهندڙ ٿر اندر رونما ٿيندڙ سمورا سانحا سياسي مخالفن جي اڪائونٽ ۾ انٽري اُن ڪري ڪرائين ٿا جو اِن عظيم خدمت جي عيوض سندن لاءِ ''ڦٻڻ'' جا سوين سياسي ڦاٽڪ کُلي پون ٿا، جن تان اُڪري پرئين پار پُڄڻ کانپوءِ ئي اِهي جيالا پنھنجا سُڪل پيٽ ساوا ڪري سگهن ٿا. اِهو ئي سبب آهي جو اُهي هڪ ٻئي جا نظرياتي دشمن هُئڻ جي باوجود حاصلاتن جي نقطي تي هڙئي هڪ آهن. جنھن جو هڪڙو ثبوت اِهو بہ آهي تہ جيڪي پي، پيءَ سان پيرائتا آهن، اُهي مُسلم ليگ جا ڪُٽي کائڻ وارا مجنا بہ آهن، تہ اشرافيا جا آڌيارا پُڻ آهن ۽ چڙهندي سج جا سلامي هُئڻ ڪري جنھن جي بہ چُلھہ تي چڙهيل ٿا ڏسن، اُن جي آڪھہ جا ٿيندي دير ئي ڪو نہ ٿا ڪن، ۽ سڀني کي آسري ۾ رهائڻ واري عادت سبب ''ها'' تہ هر ڪنھن سان ڪريو ڇڏين، پر آزمائش جي ''پِڙ'' اندر پير اُن ڪري بہ نٿا پائن جو کين ''ڏِٺي'' ٿيڻ جو ڏاڍو خوف هوندو آهي ۽ ''گڏيل هُئي گُمان ۾ پڌري ٿي پئي'' جي خطري سبب ''لِڪا ڀُئڻ لوڪ ۾'' تي عمل پيرا آهن. اِهو ئي ڪارڻ آهي جو چوٿين سيپٽمبر تي مُلڪ گير هڙتال جي ڏنل سڏ جي جوڳي موٽ ٿر جي ڪنھن بہ شھر مان ڪا نہ ملي. چوڻ وارا چون ٿا تہ اُن ڏهاڙي ڪاغذي شير ڪاڪُوسن ۽ ڪمندن مان اُن ڪري بہ ڪو نہ نڱا جو هُنن حُڪمران ڌُر جي هڪڙي ''هٿين ڇائون'' ڪندڙ ڪانگتڙي کي اِها ''ڏاڙهي'' ڏني هُئي تہ ''وڏا! هڙتال جي ڦوڪڻي مان هوا ڪڍي اوهان جي وچن کي بجاءِ آوريءَ جو پاڻي ڏيئي ڏيکارڻ، اسان جي کاٻي هٿ جو کيل آهي'' هنن کي جيڪي ''گاھہ'' نٿا وجهن اُنھن جا پُڇ مٿي ڪري سندن اوگهڙ تہ ڏيھہ کي ڏيکارين ٿا، پر جيڪي سندن ''وات مِٺو'' ڪرائين ٿا اُنھن جون ''مڙئي مدايون'' معاف ڪريو ڇڏين. ۽ هڪ ئي ٽولي جا همنوا هُئڻ ڪري ''هُئا اڳئي هڪ پر ٻُڌڻ ۾ ٻہ ٿيا'' جي راھہ تي رمي هڪ ئي وقت ٻن ٻيڙين تي سوار ٿي ڪڏهن راجا رنجيت سنگهہ جي روحاني اولاد پنجابي شاونسٽ نواز شريف جي نسلي گرائين عليم عادل کي ٿر ۾ ٿڪ ڀڃائين ٿا تہ ڪڏهن پي، پيءَ جي مُلتاني گادي نشين مخدوم قريشي کي ٿر ياترا ڪرائين ٿا ۽ واري واري سان وردي بدلائي ڊڪٽيشن وٺي رُڳو ڊيوٽي ڏيئي رهيا آهن.
عوام دوست سياست جي علمبردارن جي اِن عمل سان ٿر جي وڏيرا شاهيءَ جا وڻ تہ وڄن نہ وڄن پر ٿڪل ٿري عوام جا وڻ اهڙا تہ وڳا آهن جو انقلاب جي آسائتيءَ عوام کي ڏاڍ ڏکيا ڏينھن ڏسڻا پئجي رهيا آهن ۽ سياسي ''سانن'' جي اِن لتاڙ ۾ اڪ جي ڪاٺيءَ جھڙي ڪمزور عوام پي،پيءَ جي دؤر ۾ پادر کائي اڃان پُٺا ئي مَس ٿي ڇنڊي اُٿي جو مسلم ليگي سرڪار جي موچڙن جو زيپٽ پيو پوي. عوام کي ڏينھن جا تارا ڏيکاريندڙ ٻين تي اکيون ''ڪُرڙيون'' ڪرڻ بجاءِ پنھنجي پُٺ ورائي ڏسن تہ اِنھن جهرلو سياستڪارن هن جوءِ جي جنتا کي سواءِ جُوتن جي ٻيو ڏنو ئي ڇا آهي؟!! چوڻ وارا چون ٿا تہ جيڪڏهن عوامي سياست جي دعويدار ڌُرين جا دين دُرست هُجن ها تہ ٿر جي نڙيءَ ۾ ٿوهر جي ڪنڊي جيئن اٽڪيل عوام دشمن آپي شاهي جا ڏند کٽا ڪري سندن سياسي شڪنجي مان عوام کي آڳاٽو آجو ڪرائي وٺن ها. باقي جيڪڏهن سياسي ارادا ۽ نيتون ئي نيڪ نہ هونديون تہ پوءِ ترڪتالي طريقي سان نہ تہ عوام جي زندگيءَ جو معيار بُلند ٿي سگهندو ۽ نہ ئي وري ٿڌي مزاج واري ٿري سماج ۾ ڪا ئي مثبت تبديلي اچي سگهندي.