جپان مختصر طور
جپان ۾ 99 سيڪڙو سندن جپاني آهن، باقي هڪ سيڪڙو ۾ چيني، ڪورين ۽ ڪجهه ٻين ملڪن جا اچي وڃن ٿا. جپان ۾ 85 سيڪڙو جبل ئي جبل آهن، باقي ڪو 15 سيڪڙو کن زمين تي ماڻهو به رهن ٿا ته ٿوري گهڻي پوک به ٿئي ٿي. يعني عوام تمام گهڻو آهي پر پوک لاءِ ڌرتي نه برابر هجڻ ڪري هنن کي کاڌي پيتي لاءِ ٻين ملڪن ڏي نھارڻو پوي ٿو. جڏهن ٻين ملڪن سان آمد رفت نه هئي ته هنن کاڌي پيتي لاءِ سمنڊ جي هر شيءِ، گاهه ۽ گانگٽن کان وٺي زهريلي پفر مڇيءَ کي کائڻ جوڳو بنائي پيٽ ڀريو ٿي. اڄ به سامونڊي گاهه مان ڪيتريون ئي شيون ٺاهيون وڃن ٿيون ۽ مڇي ۽ گانگٽن جا خبر ناهي ڪھڙا قسم سپر مارڪيٽن ۾ نظر اچن ٿا.
جپان زلزلن، طوفانن ۽ آتش فشان جبلن (Volcanoes) جو ملڪ آهي. سال ۾ ڏيڍ هزار کن ننڍا وڏا زلزلا اچن ٿا. زلزلن ۽ آتشفشان جبلن ڪري جپان ۾ ڪيترائي گرم پاڻيءَ جا چشما آهن، جن مان هتي جا ماڻهو لطف اندوز ٿين ٿا، جو هت سال جو وڏو حصو ٿڌ رهي ٿي ۽ هنن کي مفت ۾ گرم پاڻي مليو وڃي. هڪيدو ۽ هونشو ٻيٽ (جنھن ۾ ٽوڪيو۽ يوڪوهاما، اوساڪا ۽ ڪوبي جھڙا شھر اچي وڃن ٿا) تي سياري ۾ برفباري به ٿئي ٿي. سال جو وڏو حصو مينھوڳي ۽ طوفان رهن ٿا ۽ سمنڊ پڻ تمام خراب رهي ٿو. هڪ اهو به سبب آهي جو هتي جا ماڻهو سٺا Sea-farers آهن. گهڻا ۽ وڏا طوفان (Typhoons) هن ڏاکڻي ٻيٽ ڪيوشو کي Hit ڪن ٿا. هن ملڪ جي پنھنجي پنھنجي موسم آهي، ڪٿي سيءَ آهن ته ڪٿي مينھن ۽ گرميون. نوڪري يا تعليم لاءِ ڌارئين ملڪ ۾ ويندڙ کي هر موسم ۽ ماحول کي منھن ڏيڻ کپي. ملائيشيا جي هڪ دوست جو پٽ گهڻو اڳ ڪراچي يونيورسٽيءَ ۾ داخلا وٺي موٽي ويو ته ”ڪراچيءَ ۾ سيءُ آهي“. هاڻ ڪراچيءَ جو سيءُ ڇا هوندو، ان کان وڌيڪ ته لاهور، پنڊي ۽ اسلام آباد ڏي ٿئي ٿو ۽ اڃا به گهڻو انگلينڊ ۽ يورپ پاسي. پر جيئن ته ملائيشيا ۾ ٻارهو ئي گرم موسم، گهم، گهُٽ، گرمي ۽ مينھوڳي رهي ٿي، ان ڪري هن کي ڪراچيءَ جو سيءَ به گهڻو لڳو. ان ڪري ملائيشيا جا ماڻهو ننڍي کنڊ جي ماڻهن وانگر موسم جي مقابلي ۾ سخت نه هجڻ ڪري يورپ جي ٿڌن ملڪن ۾ گهٽ نظر اچن ٿا. آسٽريليا ڏي گهڻو ويندا خاص ڪري انهن صوبن وارين يونيورسٽين ۾ جتي سيءَ جو نالو نه آهي. بھرحال هاڻ ته هننکي پرديس وڃڻ جي ضرورت ناهي جو پنھنجي ئي ملڪ ۾ هنن وٽ هر قسم جا ۽ اعليٰ معيار جا تعليمي ادارا ٿي پيا آهن، نه ته 1980ع تائين انٽر ڪري مئرين انجنيئرنگ جي بنيادي (Pre-Sea) تعليم لاءِ به هو پاڪستان يا انڊيا آيا ٿي.
هونءَ اسان جي ملڪ جا به ڪي ڪي اهڙا نازڪ ۽ نخريلا ثابت ٿيا آهن جو تعجب ٿو لڳي. هن بيروزگاري۽ سخت مقابلي جي دؤر ۾ هڪ همراهه کي ملائيشيا ۾ سٺي پگهار سان نوڪري ملي. هر ڳالهه ۾ پاڻ خوش هجڻ جي باوجود هن کي اها ڇڏي ملڪ موٽڻو پيو جو هن جي زال کي ملائيشيا جي روزاني مينھن ۽ ان ۾ ٿيندڙ کنوڻ جي ٺڪائن کان ڊپ ٿي لڳو_شايدمائٽ ۽ انهن جون ڪچھريون ٿي ياد آيس ۽ غريب مڙس جو سونھري موقعو وڃائي ڇڏيائين. اهڙن ماڻهن کي گهٽ ۾ گهٽ اهوسوچڻ کپي ته ملائيشيا انڊونيشيا جي سخت مينھن ۽ اتر يورپ (ناروي، سئيڊن، فنلئنڊ) جي منفي ٽيمپريچر ۽ برف باريءَ ۾، سعودي عرب ۽ ڪويت جي گرمين ۾، آفريڪا جي ريتيءَ سان ڀريل هوائن ۾، آخر اتي جا مڪاني ماڻهو ۽ ٻيا ڪيترائي آمريڪن ۽ يورپين جھڙا ڌاريان به ته رهيا پيا آهن.
بھرحال جپان جي موسم جيڪا بھار ۾ واقعي بھار ٿيو پوي، اها سياري ۾ تمام سخت تڪليف واري رهي ٿي ۽ آگسٽ سيپٽمبر ۾ سخت طوفان (Typhoons ۽ Cyclones) به لڳن ٿا ۽ زلزلا ته سڄو سال هلندڙ رهن ٿا. پر ان هوندي به ٻارهوئي مارڪيٽ، بازارين، آفيسن ۽ ريلوي اسٽيشنن تي هل چل پھل لڳي پئي آهي ۽ ماڻهو مرڪندي نظر اچن ٿا ۽ هر ڳالهه_ موسم توڙي ماحول مان Enjoy ڪن ٿا.
تواريخي Recap
660 BC_شھنشاهه جموءَ جي جپان تي حڪمراني شروع ٿي.
1542 AD_ جپان ۾ پورچوگالي آيا.
1637 AD_ جپانين سندن ملڪ ۾ رهندڙ سڀني ڌارين کي لوڌي ڪڍيو.
1854 AD _ USA نيويءَ جو ڪموڊور مئٿيو پيري ڪَلَ وارو جھاز بنا موڪل جي ٽوڪيو Bay (سمنڊ) ۾ ڪاهي آيو ۽ جپانين تي آمريڪا سان واپار شروع ڪرڻ لاءِ زور ڏنو.
1868 AD _شھنشاهه ميئجيءَ (Meiji) پنھنجي ملڪ ۾ مغربي پروگرام (Westernization) جي همٿ افزائي ڪئي.
1894 AD _ چين سان جنگ بعد جپان پنھنجي فوجي طاقت کي وڌائڻ لڳو.
1941 AD _ ڊسمبر ۾ جپانين پرل هاربر ۾ آمريڪن تي حملو ڪيو.
1945 AD_ آگسٽ جي مھيني ۾ آمريڪن جپان جي شھر هيروشيما ۽ ناگاساڪيءَ تي بم ڪيرايو ۽ وڏي لڙائي ختم ٿي.
1952 AD _ جپان کي حڪومت ڪرڻ جي خودمختياري ڏني وئي.
1960 AD _ جپان ۽ آمريڪا هڪ ٻئي جي بچاءَ ۽ Cooperation جي معاهدن تي صحيح ڪئي.
•
جپاني حڪومت جا پنھنجي ملڪجي حڪومت وانگر ٽي ٿنڀا آهن: ليجسليٽو يعني قانونسازيءَ جو ادارو، جنھن کي Diet سڏين ٿا، ٻيو انتطاميا (Executive) ، جيڪو ڪابينا(Cabinet) جي هٿ هيٺ ڪم ڪري ٿو، ۽ ٽيون عدليه (Judiciary) جيڪو ڪورٽن جي هٿ ۾ آهي.
قومي Diet ٻن حصن ۾ ورهايل آهي: نمائندن جي اسيمبلي ۽ ڪائونسلرن جي اسيمبلي، جن جي ميمبرن کي عوام ووٽ ذريعي چونڊي ٿو. ملڪ جي وزيراعظم جي چونڊ ڪابينا ڪري ٿي ۽ ملڪ جو شھنشاهه جيڪو قوم جو Symbolic Head آهي، اجازت ڏئي ٿو. 1955ع کان وٺي 1993ع تائين فقط هڪ سياسي پارٽي LDP (لبرل ڊيموڪريٽڪ پارٽي) کٽيندي ٿي آئي ۽ هاڻ ملڪ جون واڳون Coalition گڏيل حڪومت جي هٿ ۾ آهن.
جپان 47 حصن (ضلعن) ۾ ورهايل آهي، جن کي Prefectures سڏجي ٿو. جپان دنيا جي انڊسٽرل طاقت سڏجي ٿو ۽ ٻي وڏي لڙائيءَ کانپوءِ هن ملڪ جي ايڪانامي وڃي بھتر ٿيندي، جيتوڻيڪ جپان کي قدرتي وسيلا تمام ٿورا آهن. مينھن ضرور پوي ٿو پر پوک لاءِ ڌرتي ناهي، چوڌاري جبل ئي جبل آهن. ماڻهن کي رهڻ لاءِ گهر ئي ننڍڙا آهن. آفيسون ننڍڙيون، اسڪولن جا ڪمرا ننڍڙا، جاءِ بچائڻ لاءِ انجيسن (Hinges) وارن دروازن بدران سلاڊنگ دروازا آهن. جبلن ۾ به نه لوهه نه ٽامون، نه گئس، نه پئٽرول، هن ملڪ جي ترقيءَ جو راز هتي جا سخت جان ۽ باضمير ماڻهو آهن. هتي جا مرد ظالم (جنھن جو ثبوت ٻي وڏي لڙائيءَ ۾ سندن ڌارين سان خراب سلوڪ مان ملي ٿو)، ڏنگا ۽ ويندي پنھنجين زالن سان وڙهڻ وارا ضرور آهن. زال ڪوجهي ٿي وئي آهي، پنھنجي ٺاهه جوڙ نٿي ڪري، سٺي خدمت نٿي ڪري يا ڪو ٻيو بھانو بنائي هڪ جپاني مرد زال کي ڇڏي سگهي ٿو پر هڪ دفعو ڪنھن آفيس يا فئڪٽريءَ ۾ ڪم ملڻ بعد، هن لاءِ اها ڇڏڻ بي عزتي، بي حيائي ۽ اصول جي خلاف آهي _ چاهي اها آفيس، ڪمپني يا فئڪٽري نقصان ۾ وڃي هلي، کُٽجي ننڍي ٿي وڃي. بونس ۽ ٻيا فائدا ته ٺھيو پر پگهار به وقت تي نه مليس ته به هو بنا ڪنھن پرواهه جي ان سان لڳا رهندا ۽ ويتر وڌيڪ محنت ڪندا ته شل اها وري پنھنجن پيرن تي اچي وڃي. جپانين جون اهي ئي ڳالهيون آهن جن هن ملڪ کي اتاهون بنايو آهي. هنن کي وقت جو قدر آهي. خود يورپي به چوندا آهن ته هو ڪلاڪ ڪلاڪ جو حساب رکن ٿا پر جپاني منٽ به نه پر سيڪنڊن جو به حساب رکن ٿا ۽ ترقي جا اهي جي معيار سوچجن ته اسان ته ڏينھن جو نه پر مھينن جو حساب نٿا ڪريون. ٻيو ته ٺھيو پر اسان جا ڪاليج ۽ يونيورسٽيون ڪارخانا ۽ فئڪٽريون مھينن جي حساب سان بند پيون هونديون ته به پرواهه ناهي. جپاني منٽ منٽ، سيڪنڊ سيڪنڊ جو حساب ڪيڏي خيال سان رکن ٿا، ان جو احوال جپان بابت هڪ سفرنامي ”جپان جن جي جيءَ سان“ ۾ ڪري چڪو آهيان.
جپان کاڌي جي شين کان علاوه تيل، ڪپھه، سڻي ۽ ٻيو ڪچو مال ٻاهرين ملڪن کان گهرائي ٿو ۽ پاڻ موٽر ڪارون، اليڪٽرڪ ۽ اليڪٽرانڪ جو سامان ايڪسپورٽ ڪري ٿو. جپان نه فقط وي سي آر، ڪئميرائون، ڪمپيوٽر، موبائل ٽيليفون، (جنھن ذريعي هلندي چلندي Email به ڪري سگهجي، تصوير به ڪڍي سگهجي، ڳالهائي به سگهجي)، اوون، ريفريجريٽر ۽ ايئرڪنڊيشنر هلڪا، سٺا ۽ سستا ٺاهي ٿو پر هر سال انهن جا ماڊل به بدلائي ٿو، جيئن هنن جي شين جو وڪرو هلندو رهي. ائين نه ٿئي ته خريدار هڪ دفعو شيءِ خريد ڪرڻ بعد سڄي زندگي اهائي ساڳي شيءِ: واچ، ڪئميرا، موبائل فون رکيو ويٺو هجي ۽ وڌيڪ خريداري نه ڪري. ائين ته پوءِ هنن جپانين جا ڪارخانا بيھي ويندا ۽ پوءِ هنن جي ڪمائي ڪٿان ٿيندي جو ڌارين ملڪن مان اناج گهرائين. انسان ته جيستائين جيئرو آهي هن کي پيٽ ڀرڻ لاءِ اَنُ کپي، جنھن جي جپانين وٽ کوٽ آهي. مينھن نه پوڻ ڪري اناج جي کوٽ عرب ملڪن ۾ به آهي پر اهو ان جو پورائو قدرت طرفان مليل تيل سان ڪري سگهن ٿا. هو گهر ويٺي ڌرتيءَ مان نڪتل تيل وڪڻي دنيا جي هر شيءِ گهرائي سگهن ٿا ۽ هر عياشي ڪري سگهن ٿا پر جپانين کي نه عربن وارو تيل آهي ۽ نه اسان جي ملڪ واري سئي گئس. نه ڏکڻ آفريڪا واريون هيرن جون کاڻيون آهن ۽ نه نيو ڪئسٽل وارو ڪوئلو. هنن لاءِ فقط هڪ ئي Alternative آهي ۽ اهو آهي سخت پورهيو ۽ پورهيو. جپاني هڪ روبوٽ وانگر سڄو ڏينھن محنت مزدوريءَ ۾ لڳل رهي ٿو. هتي جي ڪن ڪن آفيسن ۾ فقط صبح جو پھچڻ جو وقت هوندوآهي، جنھن تي هو پابنديءَ سان پھچي ٿو ۽ پوءِ اٺ ڪلاڪن بدران هن کي ٻارهن ڪلاڪ به ڪم ڪندي ٿيو وڃن. يا ڪن آفيسن ۾ موڪل جو وقت چار يا پنج آهي ته به هي تيستائين آفيس يا فئڪٽري نٿا ڇڏين جيسين ڪم پورو نه ٿئي. هنن کي گهر ٻار، زال، راند روند، گهمڻ ڦرڻ، ڪچھريءَ کان وڌيڪ اهم ۽ ضروري پورهيو آهي. ان ڪري دنيا جا ماڻهو هنن (جپانين) کي Workaholic ٿا سڏين ۽ پورهئي سان اهڙن چرين پنھنجي ملڪ کي دنيا جو امير ترين ۽ سھڻو ملڪ بنائي ڇڏيو آهي.