جپان ۾ مذهب جي حيثيت
چيو وڃي ٿو ته سڄي جپان ۾ هڪ في صد يعني ڏهه لک کن عيسائي آهن. ڪيترن هنڌن تي عيسائين جا گرجا گهر آهن، عيسائيت جي تبليغ ڪندڙ ادارا ۽ YMCA ٽائيپ سوسائٽيون آهن، جيڪي جپانين کي عيسائي بنائڻ جي ڪوشش ۾ رڌل رهن ٿيون پر اڳ به ۽ هاڻ به ڏسان پيو ته جپانين جو پنھنجو ئي اسٽائيل آهي. ڪيترن جو عيسائيت سان واسطو فقط نئين سال ۽ ڪرسمس ڊي ملهائڻ تائين محدود آهي. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته ڪيترائي نوجوان جپاني ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون مغرب مان متاثر هجڻ ڪري اتي جي ڪيترين ئي شين کي پسند ڪن ٿا، جھڙوڪ: پاپ ميوزڪ، بيس بال، ريسلنگ کان سئنٽا ڪلاز ۽ ڪرسمس ڊي ملهائڻ تائين.
جپان جي مذهب شنتو (Shinto) ۾ مري ويلن جي روحن جي پوڄا ڪئي وڃي ٿي. هن مذهب جو لکت ۾ ڪو ڪتاب يا Doctrine نه آهي. جنھن مندر ۾ شنتو مذهب جا پوئلڳ عبادت لاءِ وڃن ٿا، اهو جپاني زبان ۾ جنجا (Jinja) سڏجي ٿو. شنتو مندر (جِنجا) جي داخلا واري در وٽ پٿر جا ٺھيل ٻه ڪتا ويٺل هوندا آهن، جيڪي ڪوما_اينو سڏجن ٿا. هڪ جو وات پٽيل هوندو آهي (جيڪو آ سڏبو آهي) ۽ ٻئي جو وات بند هوندو آهي (۽ اهو اُن UN سڏجي ٿو). هن مندر جي نشاني هالا جي باب نوح جھڙو پر ڪاٺ جو دروازو هوندو آهي، جيڪو ’توري ئي‘(Torii) سڏجي ٿو. منھنجي جپان تي لکيل ٻن ڪتابن ”جپان جن جي جيءَ سان“ ۽ ”ڳالهيون جپان جون“ جي ٽائيٽل تي هڪ مشھور شنتو مندر جو’توري ئي‘ (دروازو) آهي. اهو دروازو، جپانين جي عقيدي مطابق، روزمره جي زندگي ۽ پوءِ جي روحاني زندگيءَ جي وچ ۾ بائونڊري لائين جو ڪم ڏئي ٿو. مندر جي وڏي هال ۾ هڪ پاڻيءَ جي نادي هوندي آهي جنھن ۾ رکيل ڪَرين سان پوڄاري پنھنجا هٿ ڌوئين ۽ گرڙيون ڪري، پوءِ اندر مندر ۾ گهِڙن. اها وضوءَ جي نادي چوزُويا يا تيمِيزويا Chōzu-ya or temizu-ya (手水舎) سڏجي ٿي. اهو هنن جو هڪ قسم جو ڄڻ وضو ڪرڻ آهي.
مندر ۾ جيڪا چندو يا نذرانو رکڻ جي ڪاٺ جي پيتي ٿئي، جھڙي اسان وٽ درگاهن ۽ اوليائن جي مزارن تي ٿئي ٿي ان ۾ ٺھيل سير (Slot)ذريعي سِڪا ۽ نوٽ وجهن. اها پيتي Saisen bako سڏجي. مندر ۾ گهنڊ به ٿئي، جيڪو مندر جي پادري چواڻي، پوڄاريءَ جي وڄائڻ سان، ديوتا هوشيار ٿيو وڃي ته ڪو پوڄا پاٺ لاءِ آيو آهي ۽ بقول ظفر شيخ جي جيڪي ديوتا گهنڊن بنا سجاڳ نٿا ٿيو سگهن، اهي ٻي جي مشڪل وقت ۾ ڪھڙي مدد ڪندا. اهو گهنڊ Suzu سڏجي ٿو ۽ مندر جو ٻائو ”ڪان نوشي“(Kannushi)سڏجي ٿو، جيڪو سڄي مندر جي روزمره جي ڪاروبار جو جوابدار هوندو آهي. مندر جي ڪم ڪار لاءِ نوجوان ڇوڪريون پڻ هونديون آهن، جيڪي Miko سڏجن.
ٻڌن جي مندر ۾ ننڍو يا وڏو فقط گوتم ٻڌ جو Statue ٿئي، جنھن جي اڳيان پوڄاري هٿ ٻڌي جهڪي جهڪي پوڄا ڪن. خير جهڪڻ ۾ ته جپاني ماهر آهن. کيڪار کڙي هجي يا معافي _ هر ڳالهه تي جپاني جهڪندا رهن ٿا. ڪالهه جي جپان ٽائيمز (هتي جي انگريزي اخبار) ۾ هو ته هر جپاني روزانو سراسري 250 کان 300 دفعا جهڪي ٿو.
ٻڌ ڌرم جي هر مندر ۾ ڪجهه ڪتاب رکيل ٿين، جن مان ڪڏهن ڪڏهن ٻائو پوڄارين کي پڙهي ٻڌائي. ٻڌن جي مندرن ۾ ڊگها منارا Pagoda ٿين، جن کي جپاني Goju-No-To سڏين. هندستان ۾ جتان ٻڌ ڌرم شروع ٿيو، اتي ٻڌن جي مندر جو اهو منارو فقط هڪ حصي ۾ ٿئي ۽ اسٽوپا سڏجي. چين ۽ ڪوريا کان ٿيندو ٻڌ ڌرم جپان پھتو ۽ منجهس ڪيتري ئي ڦيرگير آئي. اهو اسٽوپا جيڪو هتي Goju-No-To ٿو سڏجي، پنج ماڙ ٿئي. قبرستان ۾ جيڪو نشاني خاطر پٿر رکن ٿا اهو به پنجن حصن ۾ ٿئي، جيڪو ٻڌن جي ڪائنات جي نمائندگي ڪري ٿو. سڀ کان هيٺيون پٿر ڌرتي، ان بعد پاڻي، پوءِ باهه، پوءِ هوا ۽ آخري ۽ مٿيون پٿر آسمان جي نشاني سمجهي وڃي ٿي. اهو پنجن حصن وارو پٿر جپانيءَ ۾ گورنٽو سڏجي ٿو.
ٻڌن جي مندر ۾ به گهنڊ ٿئي، جيڪو Bonsho سڏجي ٿو. ٻڌن جي عقيدي مطابق نئين سال جي شام جو اهو بيل انسان جون 108 خراب خواهشون ڀڄائڻ لاءِ 108 دفعا وڄايو ويندو آهي.