آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

ڄام ڄاموٽ ۽ ڄامڙا

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب نمبر ”ڄام ڄاموٽ ۽ ڄامڙا“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب نامياري ليکڪ، ڪالم نگار، صحافي ۽ اديب علي احمد بروهيءَ جي سوانح حيات تي مشتمل آهي. هي ڪتاب ان ڪري به اهميت جوڳو آهي جو هن ۾ سنڌ جي هيرن جهڙين شخصيتن جو ذڪر آهي، علي احمد بروهي ڪتاب جي مهاڳ ۾ پنهنجي لاءَ لکي ٿو :
”آءُ کيس سڃاڻان. اڄ ڪلهه کان نه پر ٻال جتيءَ کان، جڏهن کان اڃان کائونس گگ سنگهه وهندي هئي، جا اگهندو به گهڻو ڪري ٻانهن سان هيو يا چولي سان. هاڻ ته پاڻ کي الاجي ڇا ٿو سمجهي؟
هي برابر آهي جيئن چوي ٿو. ڳڙهي ياسين جو بروهي آهي، پر نه ڳڙهي ڪو مڪو مدينو آهي ۽ نه بروهي قوم ڪو آريائي قبيلو، جنهن جي فرد هئڻ ۾ ڪو فخر حاصل ٿئي. قبول ٿو ڪجي ته سندس گهراڻي جا گهڻا ڀاتي پڙهيل ڳڙهيل ۽ لائق ماڻهو آهن، پر هتي ڳالهه آهي هن مارڪي جي، ته هي چڱن پٺيان چٽو الاجي ڪنهن تي ويو؟ جهڙو هيو شڪل جو ڪارو ۽ ڪوجهو، اهڙائي بڇڙا افعال هيس. پاڙي ۾ سڏبو هو باگڙي ۽ گهر ۾ گيدڙي.“
Title Cover of book ڄام ڄاموٽ ۽ ڄامڙا

حياتي ۽ موت

”جڏھن به ماڻھو ھڪٻئي سان اختلاف رکن ٿا ته ھميشه زندگيءَ جي مسئلن بنسبت. پر جنھن ڳالھه تي سڀ ماڻھو پاڻ ۾ متفق ۽ يڪراءِ آھن ته اھو ”موت“ آھي.
جيسين ماڻھو زندھ آھن ته منجھن دانائي ۽ ناداني، خدا ترسي ۽ بي رحمي، شرافت ۽ ڪميڻپائيءَ جو فرق ضرور رھي ٿو. پر جڏھن ماڻھو مري وڃن ٿا ته سندن لاش ڳڙي سڙي ھڏا ۽ خاڪ ٿي وڃن ٿا. اھو ھر ھڪ جو نصيب آھي ۽ مقدر به آھي. پوءِ دانائي ۽ نادانيءَ، خدا ترسي ۽ بي رحمي، شرافت ۽ ڪميڻپائيءَ ڪنھن جي ھٿ وس آھيئي ڪانه. نه وري لاش جي ڳڙڻ سڙڻ يا ھڏا ۽ خاڪ ٿي وڃڻ تي ڪنھن کي ڪو اختيار حاصل آھي. ماڻھوءَ جي زندگي پنھنجي وس ۾ نه آھي ۽ نه موت. نه سندس دانائي پنھنجي پيدا ڪيل آھي ۽ نه ناداني. نه خدا ترسيءَ جو خالق پاڻ آھي ۽ نه بي رحميءَ جو. نه شرافت سندس املاڪ يا ورثو آھي ۽ ڪميڻپ.
ڪي ڏھاڪو سال جي ڄمار ۾ مري وڃن ٿا. ڪي سؤ سال عمر جھاڳي پوءِ فوت ٿين ٿا. داناءُ ۽ نادان به مري ٿو. خدا ترس ۽ بي رحم به مري ٿو وڃي. اشراف ۽ ڪميڻو به ساڳئي دڳ تي وڃي ٿو. جڏھن جيئرا آھن ته عدو موچي عثمان حجم ۽ سومر نانوائي. جڏھن مري وڃن ٿا ته پوءِ ھڏا ۽ خاڪ. جئري سورٺ، راءِ ڏياج ۽ ٻيجل! مئي پڄاڻان اھيئي ھڏا ۽ خاڪ. پوءِ ھڪ ماڻھو جي ھڏن ۽ خاڪ، ۽ ٻئي ماڻھو جي ھڏن ۽ خاڪ وچ ۾ فرق ڪھڙو؟

(چيني فيلسوف ”ينگ چو“)