تاريخ، فلسفو ۽ سياست

تاريخ جو مقتل گاهه

”تاريخ جو مقتل گاهه“ ۾ ويجهڙ جي تاريخ جي اهڙن ئي واقعن جا پيرا کنيا ويا آهن جنهن ۾ ناليوارن پرڏيهي صحافين، دانشورن ۽ لکارين سيموئر هرش، رابرٽ فسڪ، ارونڌتي راءِ، چوسڪي، خشونت سنگهه ۽ ٻين جا اهڙا پر مغز ليک شامل آهن، جيڪي توهان کي انساني تاريخ جي هڪ وڏي ڪوس گهر ۾ مختلف طريقن ۽ بهانن سان ٿيندڙ انساني قتلام بابت ٻڌائن ٿا. هو پنهنجي نقطه نظر ۾ بلڪل واضح آهن ته دنيا کي جنگاڻ ۽ قتلام وسيلي نه بر باهمي امن، ڀائيچاري ۽ سلامتي وسيلي ئي بچائي سگهجي ٿو.
Title Cover of book تاريخ جو مقتل گاهه

جيئن مون لبنان کي سڙندي ڏٺو! : ڪيون سائٽس

اربعا ڏينهن لبنان جي شهر ٽائير جي هڪ ست ماڙ خالي عمارت تي اسرائيلي ميزائل اچي ڪريو، جنهن ۾ ان عمارت ويجهو رهندڙ 13 ماڻهو زخمي ٿيا، جن ۾ ڇهه ٻار به شامل آهن. چيو وڃي ٿو ته ان ميزائل جو نشانو ڏکڻ لبنان ۾ حزب الله جو ڪمانڊر شيخ بنيل قئوق ۽ سندن دفتر هئا. انهي رهائشي علائقي ۾ ٽن ڏينهن اندر اهو ٻيو ميزائل حملو هو، جڏهن ته هاڻوڪو اڇلايل ميزائل گذريل بم کان ڪافي طاقتور هو. مون ان تباهي جو منظر ڏٺو، مون کي عجب لڳو ته ان طاقتور هٿيار پوري عمارت کي مڪمل طور تباهه ڪري ڇڏيو هو. ڳڀرو نوجوان باهه جي شعلن ۾ ملبي مان بچي ويل شيون جهڙوڪ، ڪتاب، قرآن ۽ ٻيو سامان ڇنڊي ڦوڪي ڪڍي هڪٻئي حوالي ڪري رهيا هئا. ملبي مٿان هلندڙ هڪ شخص ڊاڪٽر هو، جيڪو ڏکڻ لبنان جي ننڍڙن شهرن ۽ ڳوٺن جي ماڻهن جي علاج جي سلسلي ۾ ٽائير ميونسپل يونين ۾ مقرر آهي. مون ساڻس سندس ئي دفتر ۾ ان ڏينهن ساجهر ڪچهري ڪئي هئي. مون کانئس پڇيو ته سندس خيال ۾ ان عمارت کي ڇو نشانو بڻايو ويو؟ ”اهو دراصل آمريڪي جمهوريت جو هڪ مثال آهي. ”ڊاڪٽر رعد، جي حسن وراڻيو، ”اتي منهنجو به گهر هو، آءٌ آمريڪا کان نفرت ڪريان ٿو. آءٌ آمريڪا سان روزانو ۽ هر وقت وڙهندو رهندس.“ مون کيس چيو ته جيڪڏهن تون سمجهين ٿو ته ان جو ذميوار آمريڪا آهي ته پوءِ تون رڳو واڪ ڪري واپس پيو وڃين.
جڏهن باهه وسائيندڙ عملو اتي پهتو، تڏهن انهن اتي باقي ٻرندڙ شعلن کي وسايو. صحافين جو هڪ وڏو انگ ان جاءِ تي پهتو. درجن کن نوجوان هڪ ڏينهن اڳ ساڳي ئي علائقي ۾ هڪ ميزائل حملي خلاف احتجاج ڪندي حزب الله جي حق ۾ نعريبازي ڪري رهيا هئا. مون هڪ همراهه کان پڇيو ته مون هڪ ڏينهن اڳ ٿيل ميزائل حملي وارو هنڌ به ڏٺو آهي، اهي آخر پاڙيسرين کي ڇو پيا نشانو بڻائين؟ ان بابت مون کي هن چيو هو ته ڀرسان ئي مسجد آهي، شايد ان ڪري.
”هن عمارت ۾ حزب الله جو ڪو به ماڻهو ناهي“ هڪ ٻئي همراهه مون کي ٻڌايو. ان کان پوءِ هڪ پرڏيهي خابرو اداري رپورٽ ڪيو ته اتي قئوق جا دفتر هئا. اسرائيل ان تي حملو ته ڪيو پر اها عمارت بلڪل خالي هئي.

(15 آگسٽ 2006)