ايران وٽ ايٽمي هٿيار نه هجڻ جي شاهدي سي آءِ اي ڏيڻ لڳي: سيموئر هرش
ايران جيڪو لڳ ڀڳ نيوڪليئر پاور بڻجي چڪو آهي. ان موقعي تي انهي بحث ۾ شريڪ هڪ عملدار چواڻي ڊڪ چيني جو چوڻ هو ته جيڪڏهن 7 نومبر تي ڊيموڪريٽس کٽي به اچن ٿا تڏهن به اها سوڀ آمريڪي انتظاميا کي ايران خلاف فوجي ڪارروائي واري آپشن کان روڪي نه سگهندي.
دراصل وائيٽ هائوس کي اها ڳڻتي ڪا نه هئي ته ڪو ڊيمو ڪريٽس جي کٽي اچڻ سان سندن ايران ۾ جنگي حوالي سان فنڊن ۾ ڪا ڪٽوتي ٿيندي بلڪه کين ڳڻتي ان ڳالهه تي هئي ته ڊيموڪريٽس جي جيت سان جيڪا قانون سازي ٿيندي، اها کين ايران کي ٽارگيٽ بڻائڻ لاءِ مالي امداد کان روڪيندي ”اهي ڏاڍا ڊنل هئا ته ڪانگريس ايران کي نشانو بڻائڻ خلاف ٺهراءُ پاس ڪرڻ طرف وڃي رهي آهي.“ هڪ اڳوڻي سينيئر انٽيليجنس علمدار مون کي ٻڌايو.
اڄڪلهه ڪجهه اڳوڻا ۽ هاڻوڪا عملدار پنهنجي انٽرويوز ۾ اهي سوال ضرور اٿاري رهيا آهن ته ڊڪ چيني صدر بش جي صدارت جي گذريل ٻن سالن دوران هاڻي ايترو موثر رهيو آهي، جيترو هو شروعاتي ڇهن مهينن دوران هو؟ چيني ته عراق صورتحال بابت پر اميد هو، هن آڪٽوبر مهيني ۾ ”ٽائيم“ ميگزين کي ڏنل انٽرويو ۾ چيو هو ته: ”مون کي خبر آهي ته صدر بش عراق بابت ڇا ٿو سوچي، اهو ڄاڻان ٿو ته آءٌ ڇا ٿو سوچيان ۽ اسان عراق مان واپسي واري حڪمت عملي تي نه پيا ويچاريون، اسان جي نظر فتح تي آهي.“ هو ان ڳالهه ته به واضح هو ته جيڪڏهن بش انتظاميا ضروري سمجهيو ته ايران خلاف فوج ڪشي ڪئي ويندي. هن اسرائيل جي هڪ گروپ آڏو اها ڳالهه به واضح ڪئي هئي ته ”اسان وٽ سڀ آپشن کليل آهن ۽ ايران کي ڪنهن به صورت ۾ ايٽمي هٿيار ٺاهڻ جي اجازت نه ڏينداسين.“
8 نومبر تي جڏهن هائوس ۽ سينيٽ ۾ ريپبلڪن هارائي ويا، تڏهن بش دفاع واري وزير رمزفيلڊ کان استعيفيٰ ورتي ۽ ان جي جاءِ تي رابرٽ گيٽس کي مقرر ڪيو ويو. انهن نتيجن بابت عام راءِ اها آهي ته بش کي عراق صورتحال جي ڪري اها قيمت ادا ڪرڻي پئي. سي آءِ اي جي هڪ اڳوڻي عملدار مون کي اهو پڻ ٻڌايو ته ڊڪ چيني ۽ رمزفيلڊ جي پاڻ ۾ انڊراسٽينڊنگ اندروني انتظامي مامرن بابت به هئي. پر هاڻي رمزفيلڊ جي جاءِ تي گيٽس جو اچڻ ان ڳالهه جي علامت آهي ته سندس ري پبلڪس ان بنياد تي حمايت ڪئي آهي ته جيئن ڊڪ چيني جو وائيٽ هائوس مان اثر رسوخ گهٽائي سگهجي. مذڪوره سي آءِ اي علمدار جو اهو پڻ چوڻ هو ته ان حوالي سان اهم فيصلو ايندڙ ڪجهه مهينن ۾ اڳيان اچي ويندو. حالانڪه بش ڊڪ چيني جي صلاحيتن تي گذريل ڇهن سالن کان عمل ڪندو اچي. هاڻي هو ان تي عمل ڪندو يا نه؟ ان جي ترت خبر پئجي ويندي.
رچرڊ آرميٽيج، بش جي پهرئين دور جي نائب پرڏيهي وزير مون کي ٻڌايو ته رمز فيلڊ جي جاءِ تي گيٽس جي نامزدگي ان ڳالهه جو اهڃاڻ آهي ته آمريڪا ايران جي مامري ۾ به ملٽري آپشن کان پٺتي هٽيو آهي. هاڻي گيٽس ۽ ٻيا فيصلي ساز گڏجي ايران سان ڳالهه ٻولهه وارو ڪو دڳ ڪڍندا.“ عراق جي خراب صورتحال اسان جي سامهون آهي. جڏهن ته افغانستان جي صورتحال جيئن نظر اچي ٿي، ان کان وڌيڪ خراب آهي.“ آرميٽيج چيو. ”هڪ سال اڳ طالبان اسان سان اٺن کان ٻارنهن ماڻهن جي گروهه جي شڪل ۾ وڙهي رهيا هئا. هاڻ انهن جو تعداد ان کان گهڻو وڌي ويو آهي. ايران تي بمباري ڪجي ۽ پوءِ اها اميد ڪجي ته اتان جو عوام اٿي کڙو ٿئي ۽ حڪومت جا ٽپڙ ويڙهائي ڇڏي، وائيٽ هائوس جي اهڙي سوچ ”ديواني جي خواب“ وانگر آهي.“ هو پنهنجي ڳالهه ۾ اضافو ڪري ٿو.
هڪ اڳوڻي سينيئر انٽيليجنس عملدار چواڻي عراق ۾ رمزفيلڊ واري تجربي کان پوءِ آمريڪي ڳجهن ادارن بش کي ايران بابت پاليسين ۾ تبديلي آڻڻ لاءِ چيو آهي. گيٽس به ان سلسلي ۾ جنگ بدران ڳالهين واري آپشن جو حامي آهي. اهو به ٻڌڻ ۾ آيو آهي ته بش کي ڪيترن ئي سينيئر عملدارن ايران خلاف فوجي طاقت استعمال ڪرڻ بدران سڌين ڳالهين ڪرڻ جو گس وٺڻ جي صلاح ڏني آهي.
ٻئي طرف ڪونڊاليزا رائس هڪ مهينو اڳ ايران بابت اهو چئي چڪي آهي ته: ”ايران کي اهو سمجهڻ کپي ته اهو عراق ۾ صورتحال خراب ڪري پاڻ لاءِ ڪا بهتري نه پيو ڪري.“ جڏهن ته آگسٽ ڌاري صدر بش به اهو چيو هو ته ”عراق ۾ جمهوريت کي روڪڻ لاءِ ايران اتي هٿياربند گروپن جي حمايت ڪري رهيو آهي.“
بش انتظاميا جي هڪ صلاحڪار مون کي ٻڌايو ته ايران خلاف فوجي ڪارروائي ڪرڻ جي سوچ رکندڙن مان ڪجهه ماڻهن جو مقصدر رڳو ايران ۾ حڪومت جي تبديلي ناهي. بلڪه اهو حملو هڪ قسم جو پيغام هوندو ته آمريڪا پنهنجي مقصدن جي پورائي لاءِ ڪجهه به ڪري سگهي ٿو. جيڪڏهن آمريڪا ايران جو نيو ڪليئر نيٽ ورڪ ختم نه به ڪري سگهيو ته 36 ڪلاڪن جي اها بمباري رڳو ايرانين کي اهو ياد ڏيارڻ لاءِ هوندي ته بم ٺاهڻ ۾ مقتديٰ الصدر جي حمايت ڪرڻ جي ڪيتري نه ڳري قيمت ادا ڪرڻي پوي ٿي.
تازو فارين پاليسي جرنل ۾ جوسٽئا مئروڪ نالي هڪ قدامت پسند پنهنجي مضمون ۾ بلڪل واضح انداز سان لکي ٿو ته ” مسٽر بش هاڻي غلطي جي گنجائش ناهي، پنهنجو مدو پورو ڪرڻ کان اڳ ايران تي بمباري ڪري ان جي ايٽمي صلاحيت ختم ڪري ڇڏيو.“ جڏهن ته وچ اوڀر جي مامرن جي ماهر ۽ نائب صدر ڊڪ چيني جي ماهراڻي اسٽاف ۾ شامل ڊيوڊ وومر جيڪو عراق تي حملي ۽ صدام کي هٽائڻ جو وڏو حامي هو. ان جو خيال آهي ته ”ايران ۾ موجوده حڪومت جي خاتمي کان سواءِ عراق ۾ صورتحال جي بهتري ناممڪن آهي.“
ايران تي حملي جا حامي آمريڪي عملدار هاڻي ان ڪري به مونجهاري جو شڪار آهن جو آمريڪن سي آءِ اي طرفان ڪيل تحقيقات ۾ وائيٽ هائوس طرفان ايران وٽ ايٽمي هٿيار هجڻ واري دعويٰ کي چئلينج ڪيو ويو آهي. سي آءِ اي کي تحقيق دوران اهڙي ڪا به شاهدي نه ملي آهي، جنهن مان اهو ثابت ٿي سگهي ته ايران وٽ سولين مقصدن جي استعمال کان سواءِ ڪا ايٽمي ٽيڪنالاجي آهي، حالانڪه اهڙي معلومات ايران، انٽرنيشنل ايٽامڪ انرجي کي به ڏئي چڪو آهي. واضح رهي ته سي آءِ اي جي اهڙي انڪشاف سامهون اچڻ کان پوءِ ان جي ذميوارن سان موقف وٺڻ لاءِ رابطو ڪيو، پر ان تي راءِ ڏيڻ کان انڪار ڪيو ويو.
سي آءِ اي جي اها رپورٽ سيٽلائيٽ وسيلي حاصل ڪيل فني معلومات تي ٻڌل آهي، ان کان سواءِ پاڻي جا نمونا ۽ پاور پلانٽس مان هٿ ڪيل معلومات ۽ا يران جي نيوڪليئر پلانٽس ويجهو گذريل هڪ سال کان موجود پنهنجي مخبرن جي ڏنل اطلاعن کان پوءِ جي ڏنل اطلاعن کان پوءِ سي آءِ اي ان نتيجي تي پهتي آهي ته ايران وٽ ايٽمي هٿيار ٺاهڻ جي ٽيڪنالاجي موجود ناهي.
انٽيليجنس جي موجوده هڪ عملدار سي آءِ اي جي اهڙي تجزياتي رپورٽ جي تصديق ڪندي چيو ته وائيٽ هائوس ان رپورٽ کي تسليم نه پيو ڪري . ساڳي وقت ڊڪ چيني ۽ ان جي حامين به اهڙي رپورٽ کي رد ڪري ڇڏيو آهي. ساڳي وقت پينٽاگون جي ڊفينس انٽيليجنس ايجنسي پڻ سي آءِ اي ۽ وائيٽ هائوس کي خبر دار ڪيو آهي ته ايران ۾ نيوڪليئر هٿيار ڳولئي نه لڀندا، ان ڪري ان حوالي سان ڪا غلطي سرزد نه ڪئي وڃي.
گذريل هفتي ايراني صدر احمدي نزاد اهو اعلان ڪيو آهي ته ”ايران عالمي معاهدن جو احترام ڪري ٿو، پر هاڻي وقت ايرانين جي حق ۾ فيصلو ڏئي ڇڏيو آهي، ان ڪري ايران يورينيم جي افزودگي وڌيڪ تيز ڪري ڇڏيندو.“
بش عوامي دٻاءُ سبب ظاهري طرح ايران سان ڳالهين جي ذريعي مامرا نبيرڻ جي به ڪنهن حد تائين خواهش رکي ٿو، جنهن لاءِ اهو چين، روس فرانس، جرمني ۽ برطانيا سان لڳاتار رابطي ۾ آهي. ويجهڙ ۾ اهڙين ڳالهين واري عمل کي ان وقت ڌڪ لڳو، جڏهن روس ۽ چين آمريڪا طرفان گڏيل قومن طرفان ايران تي سخت پابنديون مڙهڻ واري راءِ کي تسليم نه ڪيو. صدر بش جو خيال آهي ته ايران سان ڳالهين کان اڳ ان کي يورينيم جي افزودگي مڪمل طرح روڪڻي پوندي.
هاڻي ڏسجي ته صدر بش سي آءِ اي جي آيل رپورٽ، ڊيموڪريٽس جي سوڀ، عراق ۾ ناڪام پاليسي ۽ ايران تي فوج ڪشي خلاف عوامي دٻاءُ کان پوءِ ڪهڙو ٿو گس وٺي؟ باوجود ان جي ته آمريڪا پنهنجي ضد تي بيٺو آهي ۽ احمدي نزاد پنهنجي ڳالهه تي. ان صورتحال ۾ وچ اوڀر جي معاملن جي هڪ ماهر مون کي ٻڌايو ته ”ايران وچ اوڀر جي اڀرندڙ قوت آهي، ان ڪري ان کي پنهنجي دفاع لاءِ هٿ پير هڻڻ جو حق به هجڻ گهرجي.“
(15 ڊسمبر 2006)