گڏيل قومن جو نئون جنم: ڪوفي عنان
وڌيڪ آزادي وارو محاورو گڏيل قومن جي چارٽر تان کنيل آهي، جنهن کي مون پنج سال اڳ گڏيل قومن جي ملينيم رپورٽ جي عنوان طور ڪتب آندو هو.
آءٌ دنيا جي انهن سمورن ملڪن کي ياد ڏيارڻ چاهيان ٿو جن مون کي هي ذميواري سونپي آهي ۽ آءٌ سندن آڏو جوابده به آهيان، ته اهي گڏيل قومن ۾ پنهنجي نمائندگي ڪرڻ لاءِ نه بلڪه پنهنجي عوام جي نمائندگي ڪرڻ لاءِ آهن ۽ اهي کانئن اها توقع رکن ٿا ته اهي ٻين ملڪن سان گڏجي گڏيل قومن جي چارٽر ۾ ٻڌايل پنهنجي مقصدن تي عمل پيرا ٿيندا. اهي مقصد مختصر طرح بيان ڪجن ته هن ريت بيهن ٿا. امن، انساني حق، انصاف ۽ ترقي. پر 1945ع ۾ آخري لفظ ايترو فيشن ايبل نه هيو، جيترو هينئر بڻجي ويو آهي. چارٽر جا اصل لفظ هن ريت آهن ته ”سماجي ترقي کي هٿي وٺرائڻ ۽ وڌيڪ آزادي لاءِ معيار زندگي بهتر ڪرڻ.“
اسان جي بانيڪارن انهن ٻنهي مقصدن تي ڪم ضرور ڪيو پر وڌيڪ آزادي گهڻ معنيٰ رکندڙ لفظ آهي. توهان حقيقي طرح تڏهن آزاد آهيو. جڏهن جنگ ۽ تشدد کان محفوظ هجو، توهان جا بنيادي انساني حق قانون جي دائري ۾ محفوظ هجن، ترقي ۽ تحفظ گڏجي وڌيڪ آزاديءَ جا ضامن بڻجن ٿا. اهي ئي مقصد اڄ گڏيل قومن جو عالمي آواز آهن، اهڙا مسئلا حل ڪرڻ جو ٽاسڪ جن جو تعلق عام خلق سان آهي، پوءِ ڀلي اهي لنڊن جا شهري هجن يا نيويارڪ جا، اهي هر وقت ٻئي دهشتگرد حملي جي خوف ۾ ورتل رهن ٿا. يا لاطيني آمريڪا ۽ آفريڪا جا ماڻهو هجن، جيڪي بک، بدحالي، بيمارين ۽ گهرو ويڙهه جي ور چڙهيل آهن.
گڏيل قومن جي رڪارڊ تي اهڙيون ڪيتريون ئي ڪاميابيون موجود آهن، سياسي آزادين جو ثمر ايشيا ۽ آفريڪا کي به پلئه پيو جن بيٺڪي راڄ مان جند ڇڏائي، جڏهن ته ڪيترن ئي ملڪن جي عوام آمرن کي ڀڄائي پنهنجي پسند جا حڪمران چونڊيا.
سچ ته اڄ کان ويهه سال اڳ گڏيل قومن لاءِ اها ڳالهه اڻ ٿيڻي هئي ته اها جمهوريت يا ڊڪٽيٽر شپ ڪنهن هڪ پاسي بيهي، يا ميمبر ملڪن جي اندروني بحران ۾ مداخلت ڪري سگهي، ليڪن اڄ گڏيل قومن جا سڀ ميمبر ملڪ اسان جي جمهوريت جي ڏنل ٿيوري کي تسليم ڪن ٿا، ۽ هي ادارو سڄي دنيا ۾ جمهوريت جي واڌويجهه لاءِ اڪيلي سر ڀرپور ڪرادار ادا ڪري رهيو آهي. رڳو گذريل سال جو کڻي مثال وٺو ته هن اداري ويهن کان وڌيڪ ملڪن ۾ عام چونڊون ڪرايون يا چونڊون منعقد ڪرائڻ ۾ مدد مهيا ڪئي، ۽ اهو ڪردار تاريخي ليکي سگهجي ٿو. اهڙن ملڪن ۾ افغانستان، فلسطين، عراق ۽ برونڊي اچي وڃن ٿا. هاڻي اسان جا ميمبر ملڪ اهو چڱي ريت پرکي سگهن ٿا ته انساني حقن جو تحفظ ڪهڙي ريت ڪجي؟ مون ان لاءِ گڏيل قومن جي سيڪيورٽي ڪائونسل ۾ سڌارن ۽ ڊيولپمينٽ تي خرچ ڪرڻ جون تجويزون رکيون آهن.
سٺ سالن جي عرصي ۾ گڏيل قومن عالمي امن ۽ اقتصادي ترقي لاءِ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي، 2015ع تائين غربت جي خاتمي جو مينيفيسٽو اصل ۾ دنيا جي غريب جي دل جو آواز آهي، ڇو ته دنيا جي هڪ بلين کان وڌيڪ غريب آباديءَ کي لاوارث ڇڏي نٿو سگهجي، بلڪه انهن جي بهتري لاءِ شاهوڪار توڙي غريب ملڪن ٻنهي کي اڳتي اچڻو پوندو.
پنج سان اڳ امن ۽ تحفظ، ترقي جي ڀيٽ ۾ اسان جي وڌيڪ پهچ ۾ هئا، اڄ اسان ڪيترن ئي دهشت گرد حملن ۽ عراق ۾ ڇڪتاڻ کي منهن ڏئي رهيا آهيون. لڳ ڀڳ اهڙي صورتحال آفريڪا جي ڪيترن ئي خطن ۾ آهي. باوجود ان جي گڏيل ڪوششن، دهشتگردي خلاف گڏيل دفاعي عمل، خطرناڪ هٿيار تباهه ڪرڻ سان گهرو ويڙهه ۽ خونخوار حالتن کي منهن ڏئي بهتر ڪري سگهجي ٿو.
گڏيل قومن جو ادارو هڪ اهڙو عالمي فورم آهي جتي آزاد ۽ خود مختيار ملڪ عالمي مسئلن تي گڏجي ويهي حڪمت عمليون ٺاهي سگهن ٿا، پر اهو ادارو تڏهن اڃا وڌيڪ اثرائتو ڪردار ادا ڪري سگهندو جڏهن ان جي جنرل اسيمبلي وڌيڪ سگهاري هوندي.
(15 اپريل 2005)
ليکڪ گڏيل قومن جو سيڪريٽري جنرل آهي