ترقي پسند ليکڪا
ادب جي دنيا به عجيب ڪرشمن سان ڀريل آهي، هتي آئون ادب بابت مختصر تاريخي حوالي طور ٻڌائيندو هلان ته ادب بنيادي طور عربي ٻولي جو لفظ آھي، جنھن کي شائستگي ۽ خوش بياني طور ورتو وڃي ٿو. بنو اميه جي زماني ۾ بصرَي ۽ ڪوفَي ۾ زبان جو لکڻين کي وڌيڪ عروج حاصل ٿيو. ادب کي هنديءَ ۽ سنڌيءَ ۾ ساهت چيو ويندو آهي. “ساهتيه” سنسڪرت جو لفظ آهي. “ساهتيه” لفظ جي اکري معنيٰ موجب ساهتيه ۾ لفظ ۽ معنيٰ جو پاڻ ۾گهاٽو لاڳاپو آهي. ادب آرٽ جي ھڪ شاخ آھي، جنھن کي “فنِ لطيف” به چئي سگھجي ٿو. سنڌي ادب جي تاريخ سڀ کان پهرين فارسيءَ ۾ لکي ويئي. مغليه دؤر ۾ سنڌي شاعرن، عالمن ۽ اديبن جو ذڪر فارسي ڪتابن ۾آيو آهي. انگريزن جي دؤر کان باقاعده ڪتاب، مضمون ۽ مقالا سنڌيءَ ۾لکجڻ شروع ٿيا. اڄ جڏهن آئون ياسمين چانڊيو جي ادبي ڪرت تي پنھنجو تاثر لکڻ ويٺس ته منھنجي ذهن ۾ سنڌ ۽ دنيا ۾ عورتن جي جدوجهد جي تاريخ جو خيال آيو مون ڪتابن جا ورڪ اٿلايا ته منھنجو ڪنڌ فخر سان اوچو ٿي ويو ته سنڌ جون عورتون به ڪنھن به طرح دنيا کان پوئتي نظر نه آيون. سومرن جي دؤر جي “مارئي” وطن سان محبت جو اهڃاڻ ته “ٻاگھي”ميدان جي جرنيل نظر آئي. دودي جي ڌيءُ “ڪويل” پنھنجي مڱيندي ننگر (جنھن جي عمر 13 سال ھئي) کي موڙ ٻڌائي، وطن جي جنگ ۾ شھيد ٿيڻ لاءِ موڪليو. جڏھن ھو شھيد ٿي موٽيو، ته سندس ڳاٽ فخر کان اُوچو ٿي ويو. سنڌ ۾ مائي فاطمه خاصخيلي، بيگو رند، بصران، زينب، مريم، ڪمال خاتون نظاماڻي ۽ ٻين سوين عورتن جي بھادرانه عملي ڪردار کي وساري نٿو سگھجي. مشھور ڳائڻيءَ الله وسائيءَ کي به وسارڻ ٺيڪ نه ٿيندو، جنھن خيرپور جي ملٽري ڇانوڻيءَ ۾ ھڪ انگريز آفيسر تي خنجر جا وار ڪري کيس ماري وڌو ھو.
ھاري تحريڪ جي مائي بختاور وٽ ڪمدار اناج جي بٽائيءَ لاءِ اڳتي وڌيو ته مائي بختاور مٿس ٽيانگ سان حملو ڪيو. اُن تي چوڌري دين محمد فائرنگ ڪرائي ۽ مائي شھيد ٿي ويئي. مائي بختاور، جيڪي آخري لفظ چيا ھئا، سي سنڌ جي تاريخ بڻجي ويا: “ابا ڏسجو! متان ماريا اَن کڻي نه وڃن.” سنڌ ۾ “سنڌي ٻولي، قومي ٻولي” ۽ “ووٽر لسٽون سنڌيءَ ۾ ڇپايو” جهڙيون تحريڪون ھليون ته سنڌ ياڻي تحريڪ جي سورمين اختر بلوچ، رياض ميمڻ، نسيم سنڌي، نسيم ٿيٻو ۽ ٻين ڪيترين سنڌي نياڻين بک ھڙتالون ڪيون ۽ جيلن ۾ وڃي ثابت ڪري ڏيکاريو ته سنڌي عورت، سنڌ جي هلندڙ جدوجھد ۾ ڪنھن به ريت مَردن کان پوئتي نه آھي، دنيا جي بهادر عورتن ۾ جميله بو پاشا (الجزائر)، زرقا ۽ فاطمه محمد برناوي (فلسطين)، زويا انا طوليا (روس)، ليو خولان (چين) ۽ نِگوين ٿِي چائو (ويٽنام جو نالو به هميشه زندهه رهندو. پنھنجي وطن، قومي وسيلن ۽ بنيادي حقن لاءِ جتي عملي جدوجهد تي اهميت آهي اتي ظلم جي تاريخ نا انصافين سماجي براين کي رڪارڊ تي آڻي ايندڙ نسلن کي سجاڳ ڪرڻ لاءِ لکڻ جي پڻ وڏي اهميت آهي. ياسمين چانڊيو نه رڳو سنڌ پر دنيا جي انھن بهادر عورتن مان هڪ آهي. اسان کي ياسمين چانڊيو جي همٿ افزائي لاءِ سندس ڪهاڻين جي ڪتاب کي اڳتي وڌائي سنڌ سميت پرڳڻي تائين پکيڙڻ گهرجي.
[b]سامي ميمڻ[/b]