شخصيتون ۽ خاڪا

سڳنڌ (سلطانہ وقاصيءَ جي شخصيت ۽ فن)

سلطانہ وقاصيءَ جو شمار سنڌ جي بھادر، بيباڪ ۽ جذباتي ليکڪائن ۾ ٿئي ٿو. ھن ڪتاب ۾ سلطانہ وقاصيءَ جي شخصيت، جيون، ڪتابن، شاعري، ڪالمن ۽ شخصيت جي مختلف پاسن تي لکيل خاڪا ۽ مضمون تہ آهن ئي، پر ڪجهه خط، انٽرويو ۽ ٻيا ليک پڻ شامل آهن، جيڪي ان وقت اخبارن يا رسالن ۾ ڇپيا هئا.

Title Cover of book سڳنڌ  (سلطانہ وقاصيءَ جي شخصيت ۽ فن)

سونن هٿن واري- سلطانہ: مهتاب اڪبر راشدي

اونهو گهرو سمنڊ، عجيب دهشت جهڙو ڏيک ڏيندو. اهڙو جنهن جو ڪو ڪنارو ئي نه سُجهي، پري پري تائين ڏسو نظر ٿڪجي موٽي ايندي پر ڪنارو نه ملندو، اُن جي گهرائيءَ ۾ وڃڻ کان دل پئي ڏڪندي. الاءِ ڪيترو اونهو، الاءِ ڪيترو گهرو؟ هيٺ ڪير لهي؟ ڪير منجهس جهاتي پائي. ڪناري تي بيهي ڏسو ته هڪ ٻئي پُٺيان اڻ کُٽ لهرون پيون اينديون؟ پاڻ سان واري وٽيءَ سان ڪجهه کنيون اينديون. اندر ۾ سانڍيل خزانو ڪناري تي ڇڏينديون موٽي وينديون. ڪناري تان بيهي ڏسڻ وارن کي ته بس ايترو اندازو هوندو آهي ته خالي سپيون ۽ ڪوڏ ته ڪا شئي ناهن اصل خزانو ته سمنڊ جي گهري اونهي سيني ۾ لڪل آهي پر اُن ۾ جهاتي پائي ڪير؟ ڳولهي ڪير؟ ۽ ڏسي ڪير؟ سمونڊ سيئڻ ڪو سولو ڪم ناهي، اُن لاءِ به ڪو کاهوڙي کپي. اهو به ڏٺو اٿئون ته سمنڊ جي وهشت به انهن کي ئي ٿئي ٿي، جيڪي پري کان بيهي نظارا ڪندا آهن. پر جيڪي انهن جي سيني ۾لٿا آهن سي مالا مال ٿي نڪتا آهن.ڇاڪاڻ ته اُتي ته هڪ عجيب جهان آباد آهي. حسين و جميل، رنگين، چمڪندڙ بي بها ۽ ماٺ.
سلطانہ کي ڏسندي منهنجي آڏو به اهو دهشت وارو سمنڊ سامهون تري ايندو آهي. پنهنجي قلم جي نوڪ سان ايتريون ته ڇوليون پيدا ڪندي جو پڙهڻ وارو پير نه جهلي ته هيٺان واري ايئن خاموشيءَ سان کسڪي ويندس جو خبر ئي نه پوندس. خبر تڏهن پوندي جڏهن خيال ۽ فڪر جو ڪو نئون نشتر سڌو اچي دل ۽ دماغ تي لڳندو.
سلطانہ وقاصيءَ جي قلم جي اها ئي خاصيت آهي پر سندس تاثير بلڪل جراح جي جراحي واري آهي. نشتر چڀندو تڪليف ڏيندو پر اُهو سڄو عمل مسيحائي جو ئي عمل هوندو. زخم کي ڦلوڙي ناسور کي صاف ڪري چاق چڱو ڀلو ڪرڻ جو عمل. سلطانہ ايئن ئي ڪندي آهي، گجگوڙ ڪندڙ، ڌرتيءَ سان عشق ڪندڙ، ٻوليءَ تي سر ڏيندڙ، اڙجي بيٺي ته بس اڙجي بيهي رهندي.۽ نفعي نقصان جي ڪٿ زندگيءَ ۾ ڪڏهن نه ڪيائين. ڏوراپو ته انهن کي به ڪونه ڏنائين، جيڪي کيس پُٺي ڏيئي هليا ويا. زندگيءَ جي هر منزل تي پير کوڙي ائين بيٺي جو وقت ۽ حالتن جا تيز طوفان گرم ۽ سرد هوائون. کيس هڪ پل لاءِ به نه ڌوڏي سگهيون. هوءَ نرم ۽ آرام ده هنڌ تي مٿي هيٺان وهاڻو رکي سمهڻ واري عورت ناهي بلڪه سج جي اک کُلڻ سان جاڳڻ ۽ چنڊ کي سمهاري پوءِ سمهڻ واري محنت ڪش آهي.
سوچيندڙ دماغ حساس دل ۽ حالتن کي عمل جي تناظر ۾ تورڻ واري سلطانہ ڪنهن کان ڪا به اميد ئي ڪانه رکي. جيڪو ڪجهه ڪري پاڻ ڪري ٻيو ڪير ڪنهن جي لاءِ ڀلا ڪندو به ڇا آهي...؟
تتيءَ ٿڌي ڪاهڻ واري ، ڳالهيون پيٽ ورن ۾ وڌي وڻ ٿي ويندس پر ڪنهن سان ملي سلڻ لائق ڪنهن کي سمجهي ئي ڪونه. بس هوءَ اهڙي ئي آهي. سڀ سهڻ واري ۽ درگذر ڪرڻ واري، پر زيادتي برداشت نه ڪندي ۽ وچڙي به پوندي. دل جي بيحد امير آ. سمنڊ جي سيني وانگر خزانن سان ڀريل سندس سينو آهي. خزانن سان ٽم ٽار سندس قلم سنڌ واسين جي ڏکن ڏوجهرن لاءِ ارپيل آهي. يا وري پنهنجي دل جو بار هلڪو ڪرڻ لاءِ دوستن جي دوست، نڀائڻ واري، ساٿ ڏيڻ واري، ۽ پنهنجي روماسا ۽ امر لاءِ ساهه گهوريندڙ امڙ، باقي جڳ کي بيشڪ خبر نه هجي پر سندس ٻچن کي هن جي پل پل جي پروڙ هوندي. جو اُهي سندس صُبح ۽ شام جا گواهه آهن. سلطانہ ڪمزور ته ڪڏهن به ڪو نه هئي. وٽس سندس دماغ ۽ قلم جي طاقت هُئي پر هاڻي ته روماسا ۽ امر جون مضبوط ٻانهون کيس نصيب آهن.هڪ ڪامياب ماءُ جنهن طوفانن مان پاڻ کي ڪڍيو آهي. سا يقينن اطمينان ۽ سرخرو هئڻ واري ڪيفيت ماڻيندي هوندي. خوشي اٿم ته هوءَ منهنجي دوست آهي سونن هٿن واري سلطانہ! هيپي برٿ ڊي ٽو يو! خوش رهه آباد رهه.

(روزاني عوامي آواز ڪراچي سومر 20 مئي 2002ع)
**