مهاڀارت سروراجيه پارٽي جا مول متا
(الف) ملڪ جي وڏن طبقن يعني هاري، پورهيت ۽ دماغي پورهيو ڪندڙن کي ننڍن طبقن يعني زميندارن ۽ سرمائيدارن وانگر جمهوري حڪومت جي هر هڪ شعبي ۾ نمائندگيءَ جو حق سندن تعداد مطابق ڏيئي ان کي محفوظ ڪيو وڃي.
(ب) اقتصادي نظام مستقل طور اهڙو قائم ڪيو وڃي، جيڪو پورهيت طبقي يعني هاري، پورهيت ۽ دماغي پورهيو ڪندڙن کي قرض ۽ غربت کان بچائڻ جو ضامن هجي ۽ ملڪ کي اهڙن ٻاهرين قرضن جو محتاج نه بنائي، جنهن سان سياسي آزادي کسجڻ جو خطرو پيدا ٿي سگهي. انهيءَ پارٽي جو نالو ”مهاڀارت سروراجيه پارٽي“ هوندو.
[b]متا ۽ مقصد
[/b](2) ”مهاڀارت سروراجيه پارٽي“ پنهنجي سروراجي اصول جي بنياد تي هيٺين مقصدن لاءِ جدوجهد جاري رکندي:
(الف) هندستان جي مڪمل آزادي حاصل ڪرڻ، ملڪ ۾ جمهوري نظام قائم ڪرڻ، هندستان جي مختلف ملڪن کي هڪ ملڪ قرار ڏيئي نئين ” هندستاني قوميت“ پيدا ڪرڻ جي ڪوشش کي آزاديءَ جو بنياد نه بنائڻ.
(ب) آزاد هند کي بادشاهت ۽ سرمائيداريءَ کان هميشه لاءِ آجو ڪرڻ ۽ انساني سوسائٽيءَ لاءِ هڪ نمونو بنائڻ.
(ج) سڀني هندستاني قومن کي وفاقي نظام ۾ گڏ ڪرڻ.
(د) ايشيائي قومن ۾ بادشاهت ۽ سرمائيداري خلاف هڪ وفاق ”سروراجيه ايشياٽڪ فيڊريشن“ پيدا ڪرڻ.
(هه) دنيا جي قومن ۾ اوڀر وارن کي سندن حق ڏيارڻ.
(3) هندستان جي ايراضي روس کي ڇڏي يورپ جي برابر آهي، ان جي مختلف ڀاڱن جي آباديءَ ۾ ٻوليءَ، معاشرت ۽ تمدن جا گهرا بنيادي اختلاف موجود آهن. سروراجيه پارٽي يقين رکي ٿي ته آزاديءَ کان پوءِ به ان قسم جا اختلاف ضرور موجود رهندا، جيئن اڄڪلهه يورپي قومن ۾ لڀن ٿا. انهيءَ ڪري ”سروراجيه پارٽي“ هندستان ۾ ڪنهن ”غير طبعي اتحاد“ کي آزاديءَ جو بنياد قرار ڏيڻ کان بلڪل انڪار ڪري ٿي.
(الف) ”مهاڀارت سروراجيه پارٽي“ هر هڪ هندستاني ملڪ جي پورهيت طبقي جي جدوجهد تي انهيءَ ملڪ جي آزاديءَ کي ٻڌل سمجهي ٿي.
(ب) وفاقي نظام کان سواءِ ٻئي ڪنهن نظام کي هندستاني ايڪو قائم رکڻ وارو نٿي سمجهي.
(4) پارٽي نيشنل ڪانگريس کان پنهنجا متا ۽ مقصد مڃائڻ لاءِ جدوجهد مسلسل جاري رکندي.
(الف) مهاڀارت سروراجيه پارٽي ”نيشنل ڪانگريس ڪريڊ“ جي پابندي سختيءَ سان پنهنجي مٿان لازم ڪري ٿي. جيئن پارٽي نظام بي قاعدي خون خرابي کان محفوظ رهي، پر نيشنل ڪانگريس جي مجلس عامله (ورڪنگ ڪميٽي) ۾ ان وقت تائين شريڪ نه ٿيندي جيستائين ڪنهن ننڍيءَ يا وڏيءَ ڪانگريس ڪميٽيءَ ۾ گهڻائي حاصل نه ڪري وٺي.
(ب) ”مهاڀارت سروراجيه پارٽي“ آزاديءَ جي جدوجهد کي برطانوي بيٺڪن تائين محدود نٿي رکي پر هندستاني رياستن کي به پنهنجي ڪم جي ميدان ۾ شامل ڪري ٿي.
(ج) مهاڀارت سروراجيه پارٽي پنهنجي سياسي جدوجهد ۾ سڀني هندستاني سياسي پارٽين سان سهڪار ڪندي، جيڪي هندستان جي ڪامل آزاديءَ کي پنهنجو مقصد قرار ڏين ٿيون ۽ ڪنهن به طريقي سرمائيداري نظام جي حمايت نٿيون ڪن.
مرڪز ۽ عملي ميدان
(5) مهاڀارت سروراجيه پارٽيءَ جو مستقل مرڪز ”دهلي“ هوندو ۽ ٻئي درجي جا مرڪز لاهور ۽ آگرو ۾ هوندا.
(6) مهاڀارت سروراجيه پارٽي هندستان کي ٽن قدرتي ڀاڱن يعني اتر اولهندو، اتر اڀرندو، ڏکڻ جو اهو ڀاڱو جنهن ۾ دهلي آهي، کي نموني طور پنهنجو مرڪزي ڪم جو ميدان، قرار ڏئي ٿي ۽ ان کي سروراجيه هند جي نالي سان سڏي ٿي. م- س پارٽي هن وقت ”سروراجيه هند“ جون حدون هن ريت مقرر ڪري ٿي:
هن جي اتر ۾ ڍنڍ مانسرور، ڪوهه هماليه، قراقرم ۽ هندوڪش، اوڀر ۾ نيپال، بنارس ۽ چنبل درياهه، ڏکڻ ۾ نربدا درياهه ۽ عربي سمنڊ ۽ اولهه ۾ افغانستان ۽ ايران.
(7) ”سروراجيه هند“ کي ”مهارڀارت سروراجيه پارٽي“ اهڙن ملڪن ۾ ورهائي ٿي، جتي هڪ قوم آباد آهي، جيڪا هڪ ٻولي ڳالهائي ٿي، جنهن جي معاشرت ۾ عام طور هڪ جهڙائي ملي ٿي. انهن ملڪن مان هر هڪ ملڪ ”سروراجي ملڪ“ سڏائيندو.
(الف) هڪ ابتدائي تجويز جي طور تي ”مهاڀارت سروراجيه پارٽي“ سروراجي هند (اتر اولهندي ڀاڱي) کي ڏهن سروراجي ملڪن ۾ ورهائي ٿي:
(1) ”ڀارت“ جنهن جي ٻولي هندستاني (اردو) آهي، ان ۾ ٻه درياهي گنگا جمنا ۽ لکنوءَ شامل آهن. ان جا مرڪزي شهر دهلي ۽ آگرو آهن.
(2) ڏکڻ اوڀرندو پنجاب، جنهن جو مرڪزي شهر امرتسر ۽ ٻولي پنجابي آهي.
(3) اتر اولهندو پنجاب، جنهن جي ٻولي پوٺوهاري پنجابي آهي ۽ مرڪزي شهر راولپنڊي آهي.
(4) ڏکڻ اولهندو پنجاب، جنهن ۾ رياست بهاولپور شامل آهي، ان جو مرڪزي شهر ملتان آهي. ۽ ٻولي ملتاني پنجابي (سرائڪي) آهي. لاهور ٽنهي جمهوريتن جي نظام کان نڪتل رهندو.
(5) ڪشمير، جنهن جي ٻولي ڪشميري ۽ مرڪزي شهر سرينگر آهي.
(6) پشتانيه (يا پختونستان) يعني اتر اولهندو سرحدي صوبو، جنهن جي ٻولي پشتو ۽ مرڪزي شهر پشاور آهي.
(7) بلوچستان، جنهن جي ٻولي بلوچي ۽ مرڪزي شهر ڪوئيٽا ۽ قلات آهي.
(8) سنڌ، جنهن جي ٻولي سنڌي ۽ مرڪزي شهر ڪراچي آهي.
(9) گجرات، جنهن جي ٻولي گجراتي ۽ مرڪزي شهر احمدآباد آهي.
(10) راجپوتانه، جنهن جي ٻولي هندستاني (هندي) ۽ مرڪزي شهر اجمير آهي.
(11) هر هڪ سروراجي ملڪ مستقبل ۾ هڪ سروراجي جمهوريه هوندو، جيڪو پنهنجي اقتصادي، تمدني ۽ سياسي آزادي محفوظ رکندي ”متوافق جمهوريات هند“ (هند جي جمهوريتن جو وفاق) (Indian Federal Republics) لاءِ ايڪو بڻبو.
[b]ميمبر ۽ رضاڪار
[/b](8) هر هڪ سروراجي ملڪ جو رهاڪو مرد ۽ عورت نسل ۽ مذهب جي فرق کان سواءِ پنهنجي ملڪ جي سروراجيه پارٽيءَ جو ميمبر ٿي سگهي ٿو. جيڪڏهن هو:
(الف) نيشنل ڪانگريس ڪريڊ مڃيندو هجي.
(ب) سروراجيه جي پارٽيءَ جي متن، مقصدن ۽ پروگرام کي وفاداريءَ سان مڃيندو هجي.
(ج) پارٽي جي ضابطن جي پابنديءَ جو يقين ڏياري.
(د) پنهنجي زندگيءَ جي گهرجن کي پنهنجي ملڪ جي وچولي، زراعت ڪندڙ ماڻهن کان نه وڌائي.
(هه) جيڪڏهن پنهنجي گهرج کان وڌيڪ جائيداد اٿس ته پارٽيءَ جي نالي ڪري ڇڏي.
تشريح: جيستائين پارٽي، ميمبرن جي جائيداد کي پنهنجي تحويل ۾ وٺڻ جو فيصلو ڪري تيستائين اها جائيداد، انهن ئي ميمبرن وٽ امانت رهندي.
(9) هر هڪ سروراجي ملڪ جو رهاڪو مرد ۽ عورت، نسل ۽ مذهب جي فرق کان سواءِ پنهنجي ملڪ جي سروراجيه پارٽيءَ جو رضاڪار ٿي سگهي ٿو جيڪڏهن هو ميمبريءَ جا پهريان شرط پورا ڪندو هجي.
(الف) هر هڪ رضاڪار جو فرض هوندو ته جيڪڏهن هو ڪنهن هندستاني عورت يا ڪنهن هندستاني مذهبي، مقدس جاءِ کي خطري ۾ ڏسي ته ان جي بچاءَ ۾ جان ڏيڻ کان به منهن نه موڙي.
(ب) هر هڪ هندو رضاڪار نه صرف پراڻن اڇوتن سان برابريءَ وارو سلوڪ ڪندو پر ان جو فرض هوندو ته سڀني اهڙن ماڻهن سان جن هندستان کي مستقل طور تي پنهنجو وطن بڻايو آهي نسل ۽ وڇوٽي کان سواءِ برابري ۽ محبت جو سلوڪ ڪندو.
(ج) هر هڪ رضاڪار جو فرض هوندو ته هو ڳئون جي ذبح ڪرڻ ۾ ڪانگريس ڪميٽي ڪابل جي هيٺئين فيصلي جو پابند رهي:
فيصلو- ڪانگريس ڪميٽي ڪابل ڄاڻي ٿي ته ساري دنيا جا سمجهو ماڻهو پنهنجي خواريءَ جو هڪ ئي سبب هندستاني غلاميءَ کي قرار ڏين ٿا ۽ جڏهن کين اهو ٻڌايو وڃي ٿو ته هندستاني مسلمانن جو ڳئونءَ جي ذبح تي اصرار ڪرڻ به هندستان جي آزاديءَ ۾ هڪ رڪاوٽ آهي ته هو هندستاني مسلمانن جي انهيءَ طرز عمل کي سخت نفرت سان ڏسن ٿا. انهيءَ ڪري ڪانگريس ڪميٽي ڪابل جو فيصلو آهي ته گهٽ ۾ گهٽ گڏيل آبادي ۾ ڳئون جي ذبح بند ڪئي وڃي.
(10) هڪ مڪمل رضاڪارن جي ٽولي ۾ 300 (ٽي سؤ) رضاڪار هوندا جنهن جا ڏهه دستا رضاڪار عملدارن هيٺ ڪم ڪندا پر انهيءَ جي اڳواڻي ٽن پارٽي ميمبرن يعني هڪ اڳواڻ ۽ ٻن نائب اڳواڻن جي هٿ ۾ هوندي.
[b]مجلس آمره ۽ عامله
[/b](حڪم ڪندڙ ۽ عمل ڪرائيندڙ ڪميٽي)
(11) جڏهن هڪ سروراجي ملڪ ۾ گهٽ ۾ گهٽ 100 (هڪ سؤ) پارٽي جا ميمبر پيدا ٿي ويندا ۽ هڪ رضاڪار جو لشڪر تيار ٿي ويندو ته ميمبرن ۽ رضاڪارن جي گڏيل ڪانفرنس“ منعقد ڪئي ويندي. جنهن کي ان ملڪ جي ”سروراجيه“ڪانفرنس چيو ويندو انهيءَ ڪانفرنس ۾ انهن سڀني پارٽين جا ميمبر صلاحڪار جي حيثيت سان شريڪ ٿي سگهن ٿا، جن سان سروراجيه پارٽي سهڪار جو فيصلو ڪري چڪي آهي. پر راءِ ڏيڻ جو حق، ميمبرن ۽ رضاڪارن تائين محدود رهندو.
(الف) سروراجيه ڪانفرنس پنهنجي ملڪ جي سروراجيه پارٽي جي سڀني قانوني، مالي ۽ انتظامي اختيارن جي مالڪ هوندي. ڪانفرنس انهيءَ بنيادي قانون جي تشريح ۽ پورائو ڪندي. ويهن ميمبرن تي ٻڌل پنهنجي سروراجيه عامله ڪميٽي چونڊيندي جنهن کي انتظامي ۽ مالي اختيار حاصل هوندا. ڪانفرنس ان جي سموري ڪارروائي جي نگراني ۽ تصديق ڪندي رهندي.
(ب) هر سروراجيه ڪانفرنس جو سڀ کان پهريون ڪم ٻن حصن ۾ ورهايل ٿئي ٿو: پهريون: هي ته پنهنجي ملڪ جي حاجت مند پورهيت طبقي جو پراڻو حق ادا ڪري کين ٻيهر قرض کان بچائي ۽ جتي مسلمانن جي غربت، ڳئون جي ذبح ڪرائڻ ۾ رڪاوٽ بنجي، انهن جي مدد ڪري. ٻيو: هي ته هند تي برطانيه جو قرض، جيڪو سياسي آزادي سلب ڪري رهيو آهي. ان جو جيتريقدر حصو، انهيءَ ملڪ تي عائد ٿئي ٿو انهيءَ کي اهڙي قرض ۾ تبديل ڪري، جنهن ۾ سياسي آزادي سلب ڪرڻ جو خطرو نه هجي.
(ج) انهيءَ ڪم جي پورائي لاءِ سروراجيه ڪانفرنس مختلف صورتن ۾ پارٽي فنڊ گڏ ڪندي.
(i) پارٽي ميمبرن جي گهرج لائق جائداد کان سواءِ ٻي جائداد پنهنجي قبضي ۾ وٺندي.
(ii) سرنديءَ وارن رضاڪارن کان چندو وٺندي.
(iii) سوشل ريفارمرن ۽ انسانيت جي حامين کان صدقا وصول ڪندي.
(iv) ملڪ جي هر هڪ ماڻهوءَ کان، اقتصادي آزادي حاصل ڪرڻ لاءِ ”آزادي ٽيڪس“ وصول ڪندي.
(v) پهريان پنهنجي ملڪ ۽ پوءِ ٻين سروراجي ملڪن ۽ هندستان جي ٻين حصن کان قرض حاصل ڪندي.
(ج) هر سروراجيه ڪانفرنس جو اصل ڪم پنهنجي ملڪ ۾ ”سروراجيه جمهوريه“ قائم ڪرڻ آهي ان لاءِ هو پورهيت طبقي کي سياست جي تعليم ڏيندي، انهن جي تنظيمن کي اهڙي ريت درست ڪندي جو هو پنهنجي ملڪ جي حڪومت جي هر هڪ شعبي ۾ پنهنجي ڳاڻاٽي مطابق نمائندگي حاصل ڪري سگهن.
(هه) سروراجيه عامله ڪميٽي هڪ سال لاءِ چونڊي ويندي ۽ ڪانفرنس سال ۾ ٻه ڀيرا، حمل (اپريل) ۽ ميزان (آڪٽوبر) مهينن ۾ منعقد ٿيندي.
(د) ضرورت جي وقت سروراجيه عامله ڪميٽي جي فيصلي تي، يا ٽيهن ميمبرن جي متفق درخواست تي ڪانفرنس سڏائي سگهجي ٿي.
(12) سروراجيه عامله ڪميٽي پنهنجي خاص ڪمن لاءِ ڇهه ماتحت انجمنون ٺاهيندي جن ۾ ڪميٽي پارٽي جي ميمبرن سان گڏ رضاڪار به پنهنجي چونڊ ۾ شامل ڪندي. ضرورت جي وقت انهن انجمنن ۾ پارٽي پروگرام سان همدردي رکندڙ پگهاردار ماڻهو به شامل ڪري سگهجن ٿا.
(الف) انجمن تنظيم، (Diciplanary Committee) جيڪا هڪ پرڳڻي، تعلقي ۽ ضلعي ۾ پنهنجو دفتر کوليندي جيڪي:
(1) هاري سنگتون، مزدورن جون انجمنون، دماغي پورهيو ڪندڙن جون مجلسون ۽ شاگردن جون ڪونسلون (مذاڪرا، سيمينار، اڀياسي ڪچهريون) قائم ڪنديون، يا اهڙين مجلسن کي پنهنجي تنظيم ۾ شامل ڪنديون.
(2) پارٽي لاءِ فنڊ جمع ڪنديون جنهن ۾ ميمبرن جون منتقل ٿيل جائيدادون، پارٽي جو قرض، آزادي ٽيڪس ۽ اها سڀ مالي امداد شامل آهي جيڪا انسانيت ۽ سوراج (آزادي) جي همدرد ماڻهن کان ملي.
(3) پورهيت طبقي جي حاجتمند ماڻهن جون فهرستون تيار ڪندي ته انهن تي ڪيتري قدر قرض آهي ۽ آئنده انهن کي ڪيتري قدر پئسو امداد طور ۽ ڪيتري قدر بنا وياج قرض طور ملڻ گهرجي.
(ب) انجمن نشر و اشاعت جيڪا پنهنجي ملڪ جي عام ٻوليءَ ۾ هڪ سروراجيه اخبار جاري ڪندي. ”پارٽي پرورگرام“ جي متعلق مواد هڪ لائبريريءَ ۾ جمع ڪندي، جنهنجون شاخون هر تنظيم جي دفتر سان گڏ قائم ٿينديون. ملڪ جي سڀني يونيورسٽين ۾ پارٽي پروگرام نصاب طور داخل ڪرائڻ جي ڪوشش ڪندي. اهڙا اسڪول قائم ڪيا ويندا، جن ۾ پارٽي پروگرام پڙهائڻ لاءِ اعليٰ استاد تيار هجن.
(ج) انجمن انضباط (انتظامي انجمن) (Administrative Committee) (جنهن ۾ پارٽي ميمبرن ۽ رضاڪارن کان سواءِ ٻيو ڪوبه شامل نٿو ٿي سگهي.) پارٽي ميمبر ۽ رضاڪار ڀرتي ڪندي ضابطي لاءِ هدايتون جاري ڪندي، انهن جي خدمتن جو حساب وٺندي. انهيءَ انجمن جا حڪم ميمبرن ۽ رضاڪارن لاءِ آخري هوندا.
(د) انجمن ڪوآپريٽو بينڪ (جنهن ۾ ماليات جا پگهاردار ماهر به شامل ڪيا ويندا) پارٽي فنڊ مان هڪ سروراجيه ڪوآپريٽو بينڪ جو بنياد وڌو ويندو، ان ۾:
(الف) انسانيت جي حامين، سوشل ريفارمرن ۽ سوراج جي همدردن جا صدقا گڏ ڪيا ويندا، جيڪي پورهيت طبقي جي حاجت مندن کي امداد يا بنا وياج قرض طور ڏنا ويندا. انهيءَ مان ان طبقي جا پراڻا قرض ادا ڪيا ويندا.
(ب) ڪاروباري ماڻهن جي عام طور ۽ پورهيت طبقي جون امانتون خاص طور ان ۾ گڏ ڪيون وينديون ۽ سوسائٽين ۾ سرمائي طور سيڙايون وينديون. مال جا مالڪ وياج وٺڻ بدران نفعي ۽ نقصان ۾ شريڪ رهندا.
(ت) سروراجيه بينڪ ٻاهرين ملڪن سان وياج جي ڏي وٺ ڪرڻ تي مجبور آهي، انهيءَ کي ڇڏي ڪري هي بينڪ سروراجيه هند ۾ ڪنهن ريت به وياجي ڏي وٺ نه ڪندي.
(ج) انهيءَ ڪم جي پورائي لاءِ ڪانفرنس مختلف صورتن ۾ پارٽي فنڊ گڏ ڪندي.
(هه) انجمن مجالس امداد باهمي (Co- operative Societies) ”سروراجيه بينڪ“ کان سرمايو وٺي ”سروراجيه سهڪاري شرڪتون“ کوليون وينديون، جيڪي زراعت، پيداوار ۽ پورهيت طبقي جي ضرورتن جي شين جو واپار ڪنديون. پورهيت طبقي ۾ امداد ۽ بنا وياج قرض انهن ئي ”شرڪتن“ جي واسطي سان ورهايو ويندو.
(و) انجمن محاسبه ديون (قرضن جو حساب چڪائيندڙ انجمن)
(i) مقروض پورهيت طبقي جي پراڻن قرضن جي ادائگي پنهنجي ذمي کڻي، پنچائتي فيصلي سان رهيل رقمن جو ڪاٿو ڪندي، جن کي ”سروراجيه بينڪ“ پنهنجي گڏ ٿيل صدقن جي کاتي مان ادا ڪندي.
(ii) هند تي برطانوي قرض جو جيتريقدر حصو ان ملڪ تي پوي ٿو، ان کي ادا ڪرڻ لاءِ معاشري جي مختلف طبقن تي مناسب شرح سان ”آزادي ٽيڪس“ مقرر ڪندي. پنهنجي ملڪ کان قرض وٺندي. سروراجيه هند ۽ هندستان جي ٻين حصن ۾ آزاديءَ لاءِ قرض جو انتظام ڪندي.
(13) ”سروراجيه ڪانفرنس“ منعقد ٿيڻ کان اڳ ۾، جنهن وقت ڪنهن ”سروراجي ملڪ“ ۾ پارٽي ميمبرن جو تعداد ويهن (20) ميمبرن تائين پهچي وڃي ته اهو پنهنجي ملڪ لاءِ انجمن نشر تشويقات (نشر و اشاعت) ٺاهيندو، جيڪا عارضي طور تي انهيءَ ملڪ جي سروراجيه عامله ڪميٽيءَ جون سڀ ذميداريون نباهيندي.
(14) گهٽ ۾ گهٽ ٽن سروراجي ملڪن جي ٽي سؤ پارٽي ميمبرن ۽ نو سؤ رضاڪارن جي گڏيل ڪانگريس ”سروراجيه هند“ جي سڀني پارٽين جي وچ ۾ معاملن ۽ ٻاهرين لاڳاپن ۾ اعليٰ اختيارن جي مالڪ آهي. ان کي ”مهاڀارت سروراجيه ڪانگريس“ چيو ويندو. انهيءَ ڪانگريس ۾ انهن سڀني پارٽين جا ميمبر به شريڪ ٿي سگهن ٿا جن سان پارٽي سهڪار جو فيصلو ڪري چڪي آهي، پر انهن کي راءِ ڏيڻ جو حق حاصل نه هوندو:
(الف) هي ڪانگريس انهيءَ بنيادي قانون جي اهڙين شقن جي تشريح ۽ پورائو ڪندي جيڪي انهن مطلبن سان تعلق رکن ٿيون ۽ پڻ پنهنجا انتظامي، مالي ۽ عدالتي اختيار پنهنجي نمائنده مجلس ”مهاڀارت سروراجيه ڪميٽي“ جي حوالي ڪري، ان جي ڪاررواين جي نگراني ۽ تصديق ڪندي رهندي.
(ب) هيءَ ڪانگريس سال ۾ هڪ ڀيرو منعقد ٿيندي. هن جا اجلاس ٻن حصن ۾ ورهايل هوندا. پهريون سروراجيه هند جي داخلي معاملن متعلق، ٻيو ”سروراجيه ايشياٽڪ فيڊريشن“ جي ٻاهرين معاملن متعلق. انهيءَ ڪانگريس لاءِ هڪ جدا قانون ٺاهيو ويندو.
(ج) انهيءَ ڪانگريس جو پهريون ڪم ٻن حصن ۾ ورهايل هوندو. پهريون ته پورهيت طبقي جي ضرورتن کي پورو ڪرڻ ۾ جنهن سروراجي ملڪ کي قرض جي ضرورت هجي، ان لاءِ ٻين سروراجي ملڪن ۽ هندستان جي ٻين حصن کان قرض حاصل ڪرڻ جو انتظام ڪرڻ. ٻيو ته ”سروراجيه هند“ تي جيتري قدر برطانوي قرض ٿئي ٿو، انهيءَ کي اهڙي قرض ۾ تبديل ڪرڻ لاءِ جنهن سان سياسي آزاديءَ کي نقصان نه رسندو هجي، ٻاهرين ملڪن کان قرض وٺڻ جو انتظام ڪري، ان لاءِ هيءَ ڪانگريس هڪ ”مرڪزي سروراجي ڪو آپريٽو بينڪ“ قائم ڪندي، جنهن سان سڀ سروراجي ڪوآپريٽو بينڪون لاڳاپيل هونديون ۽ جنهن جون شاخون ايشيائي ملڪن ۾ ۽ ايجنسيون يورپ ۽ آمريڪا ۾ کوليون وينديون.
(د) انهيءَ ڪانگريس جو ٻيو ڪم هي آهي ته ”سروراجيه متوافق“ يعني هند جون وفاقي جمهوريتون پيدا ڪندي. ان جي ذريعي ڪانگريس سروراجي ملڪن جون حدون مقرر ۽ متعين ڪندي. قومي مذهبي اختلافن جو نبيرو ڪرڻ واريون عدالتون ۽ پنچائتون ٺاهيندي. انهيءَ ڪانگريس جو ٻاهرين معاملن ”سروراجيه ايشياٽڪ فيڊريشن“ قائم ڪرڻ اهم ڪم آهي. ان لاءِ انهيءَ ڪانگريس جي اجلاس ۾ ايشيائي قومون شامل ٿينديون.
(هه) هيءَ ڪانگريس ايشيائي ملڪن ۾ ”سروراجيه ايشياٽڪ فيڊريشن“ جا مرڪز ۽ يورپ ۽ آمريڪا ۾ ”سروراجي اطلاعاتي کاتا“ (انفرميشن بيوروز) کوليندي.
(15) مهاڀارت سروراجيه ڪميٽي (مرڪزي) ۾ هڪ سو پارٽي ميمبر هوندا. ان جي مختلف انجمنن ۾ پارٽي ميمبرن کان سواءِ ٻيو ڪو به شريڪ نه ٿي سگهندو.
(16) جيستائين ”مهاڀارت سروراجيه ڪميٽي“ نه ٿي چونڊجي، تيستائين عارضي طورتي ڪانگريس ”سروراجيه“ ڪميٽي ڪابل ان جون سڀ ذميداريون پوريون ڪندي:
(الف) ڪانگريس سروراجيه ڪميٽي ڪابل جيستائين ”مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي“ جي باقائده نمائندگي حاصل نه ٿي ڪري تيستائين ڪنهن ٻاهرئين اقتصادي معاملي کي پورو نه ٿي ڪري سگهي.
(ب) ڪانگريس سروراجيه ڪميٽي ڪابل پنهنجي ضرورت مطابق ايشيائي ملڪن ۾ پنهنجو مرڪز بدلائي سگهي ٿي.
(17) هر هڪ سروراجيه جمهوريه ۾ سڀني اهڙن ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين لاءِ جيڪي اسڪول وڃڻ جي عمر جا آهن، تن لاءِ ابتدائي مفت لازمي تعليم ۽ ثانوي مفت تعليم جو انتظام ڪرڻ حڪومت جو فرض هوندو.
(الف) اهو به ضروري آهي ته اسڪول نه وڃڻ وارن مردن ۽ عورتن لاءِ تعليم جو خاص انتظام ڪيو وڃي.
(ب) مهاڀارت سروراجيه پارٽي اردو صورتخطي کي اهڙن ماڻهن جي آساني لاءِ (مقطوع) ڌار ڌار اکرن ۾ لکڻ جي تائيد ڪري ٿي.
(18) هر هڪ سروراجيه جمهوريه ۾:
(الف) هارين ۽ انهن سان تعلق رکندڙ ڪم ڪندڙن جون هاري سنگتون.
(ب) فيڪٽرين ۽ ڪارخانن ۾ ڪم ڪندر مزدورن جون انجمنون.
(ج) دفترن ۽ تعليم گاهن ۾ ڪم ڪرڻ وارن جون ”دماغي پورهيتن جون مجلسون“ ٺاهڻ جو رد نه ٿي سگهندڙ حق، پورهيت طبقي کي حاصل هوندو. هنن مجلسن جي واسطي سان اهي ماڻهو پنهنجا مطالبا پيش ڪندا ۽ چونڊن ۾ حصو وٺندا. پورهيت طبقي کي حڪومت کان ناراض ٿيڻ جي صورت ۾ به انهن مجلسن جي فيصلي تي هڙتال ڪرڻ جو حق حاصل هوندو.
(19) سروراجي جمهوريه جي پارليامينٽ کي سڀئي قانوني، مالي ۽ عدالتي اختيار حاصل هوندا. انهن جون چونڊون هيٺين طريقي تي عمل ۾ اينديون:
(الف) هر عاقل ۽ بالغ مرد ۽ عورت کي جيڪو ڪنهن اخلاقي ڏوهه ۾ سزا ڪاٽي نه چڪو آهي ان پارليامينٽ جي چونڊ ۾ راءِ ڏيڻ جو حق حاصل هوندو.
(ب) هارين، مزدورن ۽ دماغي پورهيتن کي پنهنجين سنگتن، انجمنن ۽ مجلسن جي واسطي سان پنهنجي آبادي جي تناسب مطابق نمائندن موڪلڻ جو حق حاصل هوندو.
(ج) معاشري جي ٻين طبقن يعني زميندارن، شاهوڪارن، سرمائيدارن ۽ واپارين کي انهن جي ڳاڻاٽي مطابق نمائندگي جو حق ملندو. ڪنهن به صورت ۾ سندن اهميت جي بنياد تي کين سندن ڳاڻاٽي کان وڌيڪ نمائندگي جو حق نه ڏنو ويندو.
(د) انهن مالدار جماعتن مان جيڪڏهن ڪو به طبقو (گروپ) سروراجي جمهوريه جي اقتصادي ۽ سياسي بنيادي اصولن جي مخالفت ڪندو ته هڪ محدود مدت تائين ان جي نمائندگي جو حق کسي سگهجي ٿو، جنهن لاءِ الڳ قانون ٺاهيو ويندو.
(20) عام فائدي جا سڀئي وسيلا قومي ملڪيت قرار ڏنا ويندا.
(21) انفرادي ملڪيت (نقل ٿيندڙ ۽ نقل نه ٿيندڙ) محدود ڪئي ويندي. مقرر حد کان وڌيڪ جائيداد قومي ملڪيت قرار ڏني ويندي:
(الف) گهٽ ۾ گهٽ ملڪيت جي حد مقرر ڪرڻ سروراجيه ڪانفرنس جو ڪم آهي.
(ب) مالدارن تي اضافي ٽيڪس هنئي ويندي جنهن جي آخري حد پنجاهه سيڪڙي تائين هوندي.
(22) ملڪ جي ايراضي قومي ملڪيت قرار ڏني ويندي ۽ زمينداري نظام منسوخ ڪيو ويندو، هاري ۽ حڪومت کان سواءِ ڪنهن کي به ايراضيءَ سان تعلق نه هوندو.
(الف) سروراجيه هند جي انهن جمهوريتن ۾ جتي مسلمانن جي اڪثريت آهي، مهاڀارت سروراجيه پارٽي فاروق اعظم رضه جي فيصلي مطابق زميندارن کي ايراضيءَ جي ملڪيت ڇڏڻ ۽ امام اعظم ابوحنيفه جي فيصلي مطابق مزارعت يعني هارپو ڇڏڻ تي مجبور ڪندي. زميندارن کي فقط گورنمينٽ ايجنٽ جي طورتي ڪم ڪرڻ جو موقعو ڏنو ويندو. (جنهن کي پگهار گورنمينٽ ادا ڪندي).
(ب) اهڙو ئي طرز عمل ”سروراجي هند“ جي انهن سڀني جمهوريتن ۾ اختيار ڪيو ويندو، جتي اڪثريت جو مذهب ان اصول جي تائيد ڪري ٿو يا سياسي بيداري عام ٿي چڪي آهي.
(ج) جن جمهوريتن ۾ اڪثريت جو مذهب ان جي تائيد نه ٿو ڪري ۽ اتي سياسي بيداري به عام نه ٿي آهي ته انهن جمهوريتن ۾ پهريائين زمين جي ملڪيت محدود ڪئي ويندي ۽ سياسي بيداري عام ٿيڻ تي ايراضي جي انفرادي ملڪيت منسوخ ڪئي ويندي.
(د) هر هاري خاندان کي ايتريقدر زمين ضرور ڏني ويندي، جيتريقدر پاڻ کيڙي سگهي. ان زمين تي انهيءَ خاندان جو دائمي کيڙڻ جو حق اهڙي قانون هيٺ محفوظ ڪيو ويندو جيڪو ”هاري سنگتن“ جي ڪائونسل جي مشوري سان ٺاهيو ويندو.
(هه) حڪومت هاريءَ کان ڪل پيداوار جو 5/1 حصو هاري سنگتن جي واسطي سان خراج طور وصول ڪندي.
(و) قومي ملڪيت ۾ ڏنل زمين جو انتظام حڪومت هاري سنگتن جي ڪونسلن جي نگراني ۾ ٿيندو.
(ز) هاري سنگتن کي سرڪاري امداد بنا وياج قرضن جي صورت ۾ ڏني ويندي ۽ انهن لاءِ زرعي مشينري ادائگي جي نرم شرطن تي مهيا ڪئي ويندي.
(23) وياج جي ڏي وٺ بلڪل بند ڪئي ويندي، پورهيت طبقي جا پراڻا قرض معاف ڪيا ويندا. ضرورتمندن کي امداد يا قرض بنا وياج ڏيڻ جو مستقل انتظام هوندو.
(24) اندروني واپار ”سروراجيه ڪوآپريٽو بينڪ“ سوسائٽين جي وسيلي ۽ ٻاهريون واپار حڪومت وفاقي جمهوريه هند جي واسطي سان عمل ۾ ايندو. (يعني سودو وفاقي حڪومت جي واسطي سان طئه ٿيندو ۽ ناڻو متعلقه رياستن کي ملندو.) واپاري ماڻهن کي انهن سوسائٽين ۾ شريڪ ٿيڻ جو موقعو ڏنو ويندو.
(25) قومي ملڪيت ۾ ڏنل ڪارخانا ۽ فيڪٽريون مزدور انجمنن جي ڪائونسلن جي نگرانيءَ ۾ هلايون وينديون ۽ مزدورن کي نفعي ۾ حصو ڏنو ويندو.
(الف) مزدورن جي ڪم جو هڪ ڏينهن ڇهه ڪلاڪ سمجهيو ويندو. هندستاني مزدورن کي ٿڌن ملڪن جي مزدورن وانگر ڇهن ڪلاڪن کان وڌيڪ ڪم ڪرڻ تي مجبور نه ڪيو ويندو. مهاڀارت سروراجيه پارٽي دماغي پورهيو ڪندڙن ۽ جسماني پورهيو ڪندڙن ۾ وڇوٽي کي سوسائٽيءَ لاءِ نقصانڪار سمجهي ٿي.
(ب) مزدورن جي گهٽ ۾ گهٽ مزدوريءَ جي شرح حڪومت جي قانون سان ٿيندي ۽ انهيءَ ريت ٻارن ۽ عورتن جي ڪم جا وقت، ڪراڙپ، بيماري، حادثي، حمل ۽ بيروزگاري جا الائونس خاص قانون هيٺ مقرر ڪيا ويندا. انهن قانونن تي مزدورن جي انجمنن جي مطالبي تي نظرثاني ٿيندي رهندي.
(ج) مزدورن جي خاندان لاءِ حڪومت مفت طبي امداد مهيا ڪندي ۽ انهن لاءِ سٺن گهرن جو بندوبست ڪندي.
(26) غيرمستقيم محصول، مثلاً، ريل جو ڪرايو، پوسٽ جو محصول، لوڻ جو محصول وغيره مستقل طور محدود ڪيا ويندا. ضروريات زندگي ۽ اعليٰ تعليم سستي رکڻ حڪومت جو فرض هوندو.
(27) هند تي رهيل برطانوي قرض مان پنهنجي اقتصادي آزادي حاصل ڪرڻ لاءِ آزادي ٽيڪس هر هڪ ماڻهو ادا ڪندو.
(28) جيڪڏهن ڪنهن سروراجي جمهوريه ۾ هڪ مکيه اقليت رهي ٿي جيڪا پنهنجي الڳ قوميت قائم رکڻ ضروري ٿي سمجهي ته، مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي ان اقليت کي پنهنجي جدا جمهوريت ٺاهڻ جو اختيار ڏئي سگهي ٿي. انهيءَ صورت ۾ ان جمهوريت کي ان قوم جي اصل آباديءَ کان وڌيڪ ايتري قدر علائقو ضرور ڏنو ويندو جنهن سان پنهنجي اقتصادي ۽ تمدني ضرورتن جي حفاظت ڪري سگهي. اهڙي قسم جي اقليت جو مثال پنجاب ۾ سک قوم آهي، جنهن لاءِ ”ڪانگريس ڪميٽي ڪابل“ امرتسر جي جمهوريه جدا ڪري ڇڏي آهي.
(29) هر هڪ سروراجي جمهوريه پنهنجي اڪثريت واري آباديءَ جي مذهب کي پنهنجو اسٽيٽ مذهب بڻائي سگهي ٿي، جيڪڏهن ان مذهب جا اڳواڻ پنهنجي مذهب جي حڪمن جو اهڙو مجموعو پيش ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي وڃن، جيڪو ”مهاڀارت سروراجيه ڪميٽي“ جي فيصلي ۾ سروراجيه جمهوريه جي بنيادي سياسي ۽ اقتصادي اصولن جي خلاف رجعتي مواد کان پاڪ هجي. ان صورت ۾ لازمي طور ان جمهوريت جو پريزيڊنٽ ان مذهب جي پوئلڳن مان چونڊيو ويندو.
(الف) جنهن صورت ۾ اڪثريت واري آباديءَ جو مذهب، سرڪاري مذهب ٿي ويو، انهيءَ صورت ۾ جيڪڏهن ڪنهن اقليت جو مذهب به ”مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي“ جي فيصلي مطابق انهيءَ شرط کي پورو ڪري ٿو ته ان کي به پنهنجن پوئلڳن جي آباديءَ جي تناسب سان مذهبي معاملن ۾ سرڪاري امداد حاصل ڪرڻ جو حق حاصل هوندو.
(ب) اهڙن مذهبن کي جيڪي پارٽي پروگرام ۾ سروراجي جمهوريه جي سياسي ۽ اقتصادي بنيادي اصولن سان ساٿ نه ٿا ڏيئي سگهن، فقط انهيءَ صورت ۾ مذهبي تعليم جي آزادي ڏني ويندي، جڏهن ان جا پوئلڳ مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي کي پڪ ڏيارن ته هو سياسي معاملن ۾ حصو نه وٺندا.
(ج) بنا ڪنهن فرق جي سڀني مذهبن جي مقدس جاين کي قانوني طور احترام لائق سمجهيو ويندو. انهن محدود ايراضين لاءِ مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي خاص قانون ٺاهيندي. اهڙيءَ ريت جيڪڏهن ڪنهن قوم جي مرڪزي تعليم گاهه ڪنهن ٻي قوم جي علائقي ۾ هوندي ته اها به خاص قانون هيٺ احترام لائق قرار ڏني ويندي.
(30) هڪ سروراجي جمهوريه جيڪڏهن ڪنهن مذهب کي سرڪاري مذهب بڻائي ٿي يا جيڪڏهن ڪنهن مذهب کي تسليم ڪري وٺي ٿي ته:
(الف) انهن مذهبن جي تعليم گاهن ۽ مذهبي مقدس جاين کي انهن جي آباديءَ جي تناسب جي مطابق سرڪاري امداد ڏني ويندي.
(ب) انهن مذهبن جي ڏڻن تي سرڪاري موڪل ڪئي ويندي.
(ج) جيڪڏهن انهن مان ڪنهن مذهب جا پوئلڳ پنهنجي مرضيءَ سان ڪنهن خاص ضرورت لاءِ پنهنجي مٿان ڪا ٽيڪس لاڳو ڪن ته حڪومت ان ٽيڪس جي گڏ ڪرڻ ۾ ساڻن مدد ڪندي.
(د) مذهب جي اشاعت لاءِ ڪنهن به مذهب کي سرڪاري امداد نه ڏني ويندي.
(31) هندستاني مذهبن جي وچ ۾ جهيڙن کي نبيرڻ لاءِ ”مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي“ هر هڪ سروراجي جمهوريه ۾ عدالتي قانون مطابق هڪ ثالثي پنچائت ٺاهيندي.
(الف) جيڪڏهن هڪ خاندان مان هڪ عورت پيءُ مڙس يا ڌيءَ (پٽ) جي همراهي کان سواءِ پنهنجو مذهب تبديل ڪري ٿي ته انهيءَ عورت جو ان پنچائت جي سامهون بيان ٿيندو ۽ اها ان برادريءَ جي فيصلي کان سواءِ الڳ نه ٿي سگهندي.
(ب) جيڪڏهن ان برادريءَ جي سامهون ڪنهن مذهب جي پوئلڳن تي مذهب جي نالي تي عورتن کي اغوا ڪرڻ جو الزام ڪيترائي ڀيرا ثابت ٿي چڪو هجي ته ان مذهب جي سرڪاري امداد (جيڪڏهن ان کي امداد ملندي آهي) بند ڪئي ويندي، جيستائين ان مذهب جا پوئلڳ مرڪزي ڪميٽي کي مطمئن نه ڪن.
[b]حڪومت متوافق سروراجيه جمهوريات هند
[/b](وفاقي هند جي سروراجي جمهوريتن جي حڪومت)
(32) هر هڪ سروراجي جمهوريه پنهنجي اقتصادي، تمدني ۽ سياسي آزاديءَ کي محفوظ رکندي ”وفاقي هند جي سروراجي جمهوريتن جي حڪومت“ جو آزاد رڪن رهندو.
(الف) ”وفاقي هند جي سروراجي جمهوريتن جي حڪومت“ جي گاديءَ جو هنڌ دهلي هوندو. پهريائين سروراجي هند ۾ ان حڪومت جا ٻه ثانوي مرڪز لاهور ۽ آگرو بڻايا وڃن ٿا. تان ته انهيءَ نموني تي اتر اڀرندي هند ۽ دکن ۾ انهيءَ فيڊريشن جا ثانوي مرڪز ٺاهڻ ۾ آساني ٿئي.
(ب) سروراجي هند جون جمهوريتون ڪشمير، اتر الهندو پنجاب، ڏکڻ الهندو پنجاب، پشتانيه (پختونستان)، بلوچستان ۽ سنڌ، جن جي آبادي ٽي ڪروڙ ]ان وقت[ آهي، لاهور سان تعلق رکن ٿيون. انهن جي رابطي جي ٻولي هندستاني اردو هوندي ۽ ڀارت جون جيڪي جمهوريتون راجپوتانا، گجرات ۽ آگري جي حلقي ۾ داخل آهن، تن جي رابطي جي ٻولي هندستاني (اردو- هندي) هوندي.
(ج) انهيءَ فيڊريشن جا مرڪز مقامي جمهوريتن کان الڳ رکيا ويندا. انهن جي حڪومت لاءِ خاص قانون ٺاهيا ويندا.
(33) انهيءَ فيڊريشن ۾ هر هڪ سروراجي جمهوريه کي ان جي آباديءَ جي تناسب، اقتصادي، تمدني ۽ فوجي اهميت جي لحاظ کان نمائندگي جو حق ڏنو ويندو. وفاقي هند جي جمهوريتن جي حڪومت ۽ سروراجي جمهوريتن جي وچ ۾ لاڳاپن مقرر ڪرڻ لاءِ ”مهاڀارت سروراجيه ڪانگريس“ هڪ خاص قانون ٺاهيندي.
(34) ”وفاقي هند جي سروراجي جمهوريتن جي حڪومت“ ۾ مذهب کي حڪومت کان الڳ ڪيو ويندو ۽ انهيءَ حڪومت جو نه ڪنهن خاص مذهب سان تعلق هوندو ۽ نه ان کي پنهنجين لاڳاپيل جمهوريتن جي مذهبن ۾ دخل هوندو جيڪي انهن شرطن کي پورو ڪنديون رهنديون هجن جن کي مهاڀارت سروراجيه پارٽي تسليم ڪيو آهي.
(35) هڪ خاص وقت تائين هندستاني رياستون به وفاقي جمهوري حڪومت هند ۾ شامل ٿي سگهن ٿيون. جيڪڏهن انهن جا حڪمران پنهنجي حڪومت جا اختيار پنهنجي ملڪ جي سروراجي پارٽيءَ جي هٿ ۾ ڏئي ڇڏن ۽ پاڻ وٽ فقط ايترا اختيار رکن جيڪي هڪ قانوني حڪمران کي گهٽ ۾ گهٽ درجي تي حاصل آهن.
[b]سروراجي وفاقي ايشيائي نظام
[/b](سروراجيه ايشياٽڪ فيڊريشن)
(36) مهاڀارت سروراجيه پارٽيءَ کي يقين آهي ته آزاد هندستان ۾ ڪوبه حڪومتي نظام ڪامياب نه ٿو ٿي سگهي جيستائين ايشيائي قومون عام طور انهيءَ نظام کي مڃي نه وٺن. انهيءَ ڪري مهاڀارت سروراجيه پارٽي شهنشاهيت ۽ سرمائيداري خلاف وفاق پيدا ڪرڻ جي ضرورت سمجهي ٿي. مهاڀارت سروراجيه پارٽي انهيءَ تحريڪ ۾ مرڪزي جماعت جو ڪم ڪندي.
(الف) مهاڀارت سروراجيه پارٽي روس کي اڌ ايشيائي ملڪن ۾ شمار ڪري ”ايشياٽڪ فيڊريشن“ جو ميمبر مڃي ٿي.
(ب) غيرايشيائي، پوئتي پيل ملڪ مصر ۽ مراڪش به سروراجيه پارٽين جي واسطي سان، جيڪي شهنشاهيت جا مخالف بڻجن ته ايشياٽڪ فيڊريشن ۾ شامل ٿي سگهن ٿيون.
(ج) جن ايشيائي ملڪن ۾ هن وقت شاهي حڪومتون قائم آهن جيڪڏهن اتي به شهنشاهيت ۽ سرمائيداريءَ خلاف پارٽيون حڪومت ۾ اچي وڃن ته ان حالت ۾ اهي به ايشياٽڪ فيڊريشن ۾ شامل ٿي سگهن ٿا.
(37) مهاڀارت سروراجيه پارٽي انهيءَ مقصد جي پورائي لاءِ ايشيائي ملڪن جي سوشلسٽ پارٽين تي ڀروسو ڪندي. يا اهڙين پارٽين تي جيڪي هارين، مزدورن ۽ دماغي پورهيو ڪندڙ طبقن جي طبقاتي مفاد جون محافظ هجن:
(الف) مهاڀارت سروراجيه ڪانگريس جا اجلاس جيڪي ايشياٽڪ فيڊريشن لاءِ خاص هوندا، انهن ۾ جهڙيءَ ريت انهن هندستاني پارٽين جا نمائندا ميمبر طور شريڪ ٿي سگهندا، جن سان پارٽي سهڪار جو فيصلو ڪري چڪي آهي، تهڙيءَ ريت ايشيائي ملڪن جي (شهنشاهيت ۽ سرمائيداريءَ خلاف) پارٽين جا نمائندا ميمبر طور شريڪ ٿي سگهندا.
(ب) مهاڀارت سروراجيه ڪانگريس جا اجلاس جيڪي ايشياٽڪ فيڊريشن لاءِ خاص هوندا، انهن ۾ يورپ ۽ آمريڪا جي سوشلسٽ پارٽين يا پورهيتن جي محافظ پارٽين جا نمائندا پڻ صلاحڪار طور شامل ٿي سگهن ٿا، پر کين راءِ ڏيڻ جو حق نه هوندو.
(38) مهاڀارت سروراجيه پارٽي پنهنجي ٻئي مرڪز لاهور کي ايشياٽڪ فيڊريشن جو مستقل مرڪز قرار ڏئي ٿي. جيڪڏهن افغانستان ”سروراجيه ايشياٽڪ فيڊريشن“ تحريڪ کي منظور ڪري ته لاهور جو ڪم هڪ خاص وقت تائين ڪابل کان ورتو ويندو:
(الف) مهاڀارت سروراجيه مرڪزي ڪميٽي سڀني ايشيائي ملڪن ۾ پنهنجا سروراجيه مرڪز بنائڻ لاءِ جدوجهد جو سلسلو جاري رکندي جنهن سان هوءَ انهن ملڪن جي سوشلسٽ پارٽين يا پورهيتن جي محافظ پارٽين سان گهرائي پيدا ڪندي.
(39) مهاڀارت سروراجيه پارٽي ايشياٽڪ فيڊريشن جي باقاعده نمائندگي حاصل ڪرڻ کان اڳ ڪنهن به انٽرنيشنل جماعت ۾ بحيثيت ميمبر جي شريڪ نه ٿيندي.
(40) مهاڀارت سروراجيه پارٽي ڪنهن به انٽرنيشنل مذهبي اجتماع مثلاً ”خلافت اسلاميه“ وغيره کي تسليم نه ڪندي، جيستائين جو ان مذهب جي احڪامن جو رسمي مجموعو پارٽيءَ جي انٽرنيشنل سياست (يعني شهنشاهيت ۽ سرمائيداري خلاف) جي مخالفانه مواد کان پاڪ نه ثابت ڪيو وڃي.
[b](صحي) عبيدالله
[/b]پريزيڊنٽ ڪانگريس
سروراجيه ڪميٽي ڪابل
هندستاني منزل
آق سراءِ، استنبول
2 ميزان 1344- 15 سيپٽمبر 1924ع