سنڌ ساگر نيشنل بورڊ جا بنيادي اصول
(الف) هي نيشنل بورڊ سنڌ تي ٻاهرين حملي جي صورت ۾ دفاع ڪندڙ، برطانوي فوجي آفيسرن کي هر قسم جي امداد ڏيڻ پنهنجو فرض قرار ڏئي ٿو، سنڌ ۾ فوجي آفيسرن کي جيترن والنٽيئرن ۽ ڏوڪڙن جي ضرورت پوندي، سنڌ ساگر پارٽيءَ جو نيشنل بورڊ پوري ذميداريءَ سان ان کي پورو ڪندو.
(ب) هي نيشنل بورڊ سنڌ جي اندرئين گهوٽالي کي ختم ڪرڻ لاءِ ملڪي ذميدار آفيسرن سان گڏ پنهنجا بهترين ڪارڪن شامل ڪندو، جيڪي پوري ذميداريءَ سان مشورو ۽ تعاون پيش ڪندا رهندا ۽ مستقل امن قائم ڪرائڻ ۾ پڪ سان سوڀارا ٿيندا.
(2) هن نيشنل بورڊ ۾ سنڌ جي هر هڪ سياسي پارٽيءَ جي شرڪت حاصل ڪئي ويندي، جن ۾ هڪ طرف نيشنل ڪانگريس، مهاسڀا، آريا سماج، اڪالي سورما وغيره ٻئي پاسي مسلم ليگ، جميعت العلماء، احرار، خاڪسار وغيره پارٽين جا نمائندا گڏ ڪيا ويندا.
(الف) ان سان سنڌ جي مقتدر مشائخ طريقت، جي انهن فعال جماعتن جا نمائندا به خاص احترام سان گهرايا ويندا جن جو ملڪ جي عوام تي گهرو اثر آهي پر گورنمينٽ جي اعليٰ آفيسرن کي سندن جذبن ۽ صلاحن جو صحيح اطلاع تمام گهٽ ملندو آهي.
(ب) سنڌ ساگر پارٽي ملڪي قوت کي انتشار کان بچائڻ لاءِ هن قسم جي علحدگي پسند (هندو مسلم) جماعتن بابت غلط فهمين کي ختم ڪرڻ واري ڪوشش ڪري خلق جي خدمت واري اصول کي پنهنجو خاص فرض سمجهي ٿي.
(3) نيشنل بورڊ جو اجتماع ٻن مجلسن ۾ منعقد ٿيندو:
(الف) مجلس عوام؛ جنهن ۾ پارٽين ۽ جماعتن جا چونڊيل فرد گڏجاڻي ڪندا. حقيقت ۾ اها مجلس بورڊ جي ذميدار آهي.
(ب) پارٽين ۽ جماعتن جي سرواڻن ۽ سردارن جي مجلس، جنهن کي مجلس خواص جو نالو ڏنو ويندو.
(4) جيتريون به جماعتون هن نيشنل بورڊ ۾ شرڪت اختيار ڪنديون، انهن جي مجلسن جا اُهي چونڊيل رُڪن جيڪي اجلاس ۾ گڏ ٿيندا، سندن اڪثريت راءِ سان مجلس عوام جا فيصلا ترتيب ڏنا ويندا. هر هڪ جماعت پنهنجي پنهنجي حلقي ۾ هن فيصلي جي تعميل ڪرائڻ جي ذميدار هوندي:
(الف) جيڪڏهن ڪا پارٽي پنهنجي ڪجهه ميمبرن کان پنهنجو فيصلو نه ٿي مڃائي سگهي ۽ ان سان بورڊ جي ڪم کي نقصان پهچڻ جو خطرو آهي ته ان صورت ۾ اها پارٽي انهن ميمبرن جي معاملي کي گورنمينٽ جي حوالي ڪري سگهي ٿي.
(ب) مجلس عوام جي نظام کي مستحڪم بنائڻ لاءِ ان جي ميمبرن مان هڪ ڊسپلن ڪميٽي ٺاهي ويندي جنهن ۾ انصاف ۽ انتظام جا بهترين تجربو رکندڙ لائيف ميمبر چونڊيا ويندا، هن ڪاميٽيءَ جا ميمبر ٽن يا پنجن کان وڌيڪ نه ٿا ٿي سگهن. هو پنهنجن مخصوص ذريعن سان هر جماعت جي عملن جو احتساب ڪندا رهندا. هو ڪنهن ميمبر يا ڪنهن پارٽيءَ جي هڪ حصي کي نيشنل بورڊ مان ڪڍي سگهن ٿا، سندن فيصلو آخري ۽ قطعي هوندو.
(5) جيتريون به جماعتون هن بورڊ ۾ شامل ٿينديون، سندن ليڊرن ۽ سردارن لاءِ مجلس اعليٰ الڳ ٺاهي ويندي جنهن ۾ سردار پاڻ شامل هوندا يا ان اجلاس لاءِ خصوصي اختيار ڏئي پنهنجو وڪيل موڪليندا.
(الف) مجلس عوام جا سمورا فيصلا تصديق لاءِ مجلس اعليٰ ۾ پيش ٿيندا، هيءَ خاص ماڻهن جي مجلس پنهنجي پاران ڪا به نئين تجويز پيش نه ڪندي.
(ب) جيڪڏهن مجلس اعليٰ ڪنهن فيصلي ۾ ترميم ڪري ٿي ته اُهو فيصلو نظرثانيءَ لاءِ مجلس عوام ۾ موڪليو ويندو، جيڪڏهن مجلس عوام جي اڪثريت اُنهن ترميمن کي قبول نه ٿي ڪري ته اُهو فيصلو قابل قبول نه رهندو.
(ج) مجلس عوام جو اُهو فيصلو جنهن کي مجلس خواص هڪ ڀيرو رد ڪري ڇڏيو آهي اهو ٽن مهينن کان پوءِ ٻيهر مجلس عوام ۾ پيش ٿي سگهي ٿو. جيڪڏهن مجلس عوام ٻئي ڀيري به ساڳيو فيصلو قائم رکي ٿي ته ان کان پوءِ مجلس اعليٰ ان کي روڪي نه ٿي سگهي.
(6) هندستان ۾ جيترا به آل انڊيا نظام (يعني سموري هندستاني جا وحداني نظام) قائم آهن انهن جون سنڌي برانچون ۽ سنڌي ڪاميٽيون پنهنجي مستقل ذميداريءَ تي پنهنجي مرڪز کان موڪل وٺي، هن نيشنل بورڊ ۾ شامل ٿينديون، پر غير سنڌي ميمبرن کي هن بورڊ ۾ ڪنهن به قسم جي مداخلت جو حق نٿو ڏئي سگهجي.
استثناءَ: هن عام قاعدي ۾ فقط هڪ مخصوص صورت مستثنيٰ آهي: جڏهن بورڊ جا سمورا ميمبر يعني ٻئي مجلسون ڪنهن خاص محترم شخصيت جي شامل ٿيڻ تي متفق ٿي وڃن.
(7) سنڌ ساگر پارٽي پنهنجي بنيادي اصول ”خلق جي خدمت“ کي هميشه نظر ۾ رکڻ ضروري سمجهي ٿي. اُها هن نيشنل بورڊ جي گڏ ڪرڻ ۾ عام سهولتن پهچائڻ جو ڪم ان اصول جي رهنمائيءَ ۾ ڪري رهي آهي، ان جو لازمي نتيجو ٿيندو ته نيشنل بورڊ جي پهرين اجلاس منعقد ٿيڻ کان پوءِ سنڌ ساگر پارٽيءَ جو هن تحريڪ تي ڪوبه مؤثر حق نه رهندو، البت جيڪڏهن بورڊ ڪا خدمت پارٽيءَ جي حوالي ڪندو ته پارٽي پنهنجي انهيءَ اصول ”خلق جي خدمت“ پٽاندڙ اُها (خدمت) پوري ڪندي رهندي.
(8) 24 مئي 942 هندي تي سنڌ ساگر پارٽيءَ جي انتظامي ميمبرن ڀرچونڊيءَ کان سنڌ جو دورو شروع ڪيو آهي، هو پارٽيءَ سان همدردي رکندڙ دوستن سان ملي، ملڪ جي عام راءِ جو لاڙو ڏسڻ گهرن ٿا. جيڪڏهن اُميد جو پاسو غالب ڏسڻ ۾ آيو ته هڪ عارضي ڪاميٽي ٺاهي ويندي، جيڪا ڪيبنٽ جي ميمبرن سان ملي، گورنمينٽ آڏو درخواست پيش ڪندي ته آل انڊيا نيشنل ڪانگريس ۽ آل انڊيا مسلم ليگ وغيره پارٽين جي باهمي فيصلي تائين اسان جي ملڪ ”سنڌ“ جو معامو مؤخر نه ڪيو وڃي، بلڪ گورنمينٽ جلد کان جلد هن نيشنل بورڊ کي ڪارائتو بنائڻ لاءِ سهولتون ميسر ڪري ڏئي ته جيئن مستقل امن جي ڪا صورت نظر اچي. ٿي سگهي ٿو ته اسان جو هي فيصلو آل انڊيا مسئلي کي حل ڪرڻ ۾ مدد ڏئي. (والله المستعان)
عبيدالله سنڌي
بيت الحڪمت دارالرشاد
سنڌ ساگر- ڳوٺ پيرجهنڊي وارو
ضلعو حيدرآباد سنڌ
2 جون 942 هندي
**