مختلف موضوع

سماج ۽ ادب جو سفر

ڪتاب ”سماج ۽ ادب جو سفر“شاعر ۽ ليکڪ سرور منگيءَ جي تخليقن جهڙوڪ مضمونن، ڪهاڻين، ڊرامي، شخصيتن تي لکيل پروفائيلن ۽ سندس شاعريءَ جو مجموعو آهي، جنهن جو مرتب عيسى ميمڻ آهي. سڪندر علي هُليو لکي ٿو:
”سرور منگي ڀٽائيءَ جي سُر کاهوڙيءَ جي کاهوڙڪي کير جو جديد ڪردار هيو، ڇو جو اسان هن کي معاشي تنگدستيءَ ۽ سماجي ناهمواريءَ جي ڌٻڻ ۾ هوندي به ڪڏهن دل شڪسته نه ڏٺو. زندگيءَ جي آخري ڏينهن ۾ جسماني ڪمزوريءَ جي جنجال هن کي نٻل ضرور ڪري ڇڏيو هيو پر هن جي جذبي ۾ پوءِ به ڪو جهول نه آيو هيو ۽ اها ئي هن آدرشي ڪردار جي ڪاميابي آهي. ڪاش! اسان وٽ اهڙا ڪردار ۽ همه گير ڪردار پيدا ٿي سگهن. پنهنجي اباڻي قبرستان ۾ مڻ مِٽيءَ جي هيٺان مدفون سائين سرور جو روح اڄ هن ننڍڙي ڪتابي ڀيٽا کانپوءِ يقينن مسرور ٿيو هوندو، کيس قبرستان جي اردگرد دور تائين سرنهن جي کيتن ۾ پيلن گلن جھڙي سرهائي ضرور ٿي هوندي.“
  • 4.5/5.0
  • 4363
  • 810
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • سرور منگي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book سماج ۽ ادب جو سفر

(مھاڳ) ڀٽائيءَ جي کاهوڙڪي کير جو جديد ڪردار: سرور منگي

اُها اُڻويهه سؤ ستاسي جي سياري جي موسم جي هُئي جڏهن مان ستين ڪلاس جو شاگرد هيس ۽ گورنمينٽ مڊل اسڪول خير محمد آريجا تعلقو ڏوڪري ۾ زيرِ تعليم هُيس ۽ پهريون دفعو گل ڦل رسالي پڙهڻ کانپوءِ اُن ۾ ڪجهه لکڻ جو شوق پيدا ٿيو. پنهنجي ان وقت جي ڪچي ۽ ڦڪي لکڻيءَ ۾ رسالي جي ماهوار مقالي جي مقابلي ۾ حصو وٺڻ جو جنون جاڳيو هيو. تڏهن پهريون دفعو پنهنجي وڏي سؤٽ سائين زاهد حسين جي معرفت سائين سرور منگيءَ جو اول نالو پوءِ تعريف ۽ بعد ۾ رهنمائي نصيب ٿي هئي ۽ پهرئين ئي لکڻيءَ ۾ مان اول نمبر کنيو هيو ۽ منهنجي لکڻي گل ڦل ۾ شايع ٿي هئي ۽ انعام طور ”ڀوري ڇوڪري خدا جي ڳولا ۾“ ڪتاب تڏهوڪي ايڊيٽر اڪبر جسڪاڻيءَ ۽ گل ڦل سٿ پاران مون کي پنهنجي ڳوٺ محمد عيسى هليو جي ايڊريس تي اُماڻيو ويو هيو. گل ڦل ۾ لکڻي ڇا ڇپي ۽ ڪتاب ڇا مليو منهنجا خيال سوچ ۽ پير زمين تي نه رهيا. ايتري ننڍي عمر ۾ ايتري وڏي پذيرائي مون کي هن ڪڙم قبيلي جي ڪنهن ڪنڊ ۾ ٿورو گهڻو حصيدار بڻائي ڇڏيو ۽ اڄ پنجويهن سالن کانپوءِ جڏهن مان پنهنجي اُن پهرئين ادبي اُستاد، گهڻي ڀاڱي گمنام اديب ۽ هڪ اعلى انسان لاءِ جڏهن سندس گمنام لکڻين واري ڪتاب ”سماج ۽ ادب جو سفر“ جي مھاڳ جو سِٽون لکي رهيو آهيان ته لڳي ٿو ڄڻ مان اڃان به هڪ ننڍڙو گل ڦل جو شوقيه ۽ مقالي بازيءَ وارو نئون قلمڪار آهيان ۽ منهنجي هن ڪچي ۽ ڦڪي لکڻيءَ کي سائين سرور جھڙو في البديع مبلغ عالم ۽ اُستاد ايڊٽ ڪندو. جيتوڻيڪ مون کي اِها پڪ آهي ته سائين سرور پنهنجي ڳوٺ جي قبرستان ۾ ان کي قلم سان ايڊٽ ڪري سنواري نه سگهندو پر سندس تخيلاتي سگهه ۽ رهنمائي مڻ مِٽيءَ جي هيٺان ابدي سڪون ۾ سُتل هڪ اُستاد ۽ اديب جو روح پنهنجي شعوري ۽ آواگوني آشڪاريت سان منهنجي رهنمائي ضرور ڪندو ۽ باقي نظرثاني وارو ڪم اُهو نوجوان دانشور ۽ سياسي سوچ ۽ عمل سان ڀرپور ”عيسى ميمڻ“ ڪندو جنهن جو هاڻي قلمي نالو ”مسيح ڪالاڻي“ آهي ڪندو. هو سائينءَ جي مسودي گڏ ڪرڻ کان وٺي مون کي ڪافي وقت کان ستائيندو رهيو آهي ته سائين سرور تي مان ڪجهه لکان ته جيئن اسان ان کي ڪتابي شڪل ڏئي ڇپائي سگهون. منهنجي هميشه جيان سستي، مون کي عيسى آڏو هميشه شرمندو ڪندي رهي آهي ۽ مٿان وري اُستاد خالد چانڊيو جون ستائيندڙ فون ڪالون ۽ هن پاران هميشه جيان مثبت ۽ همٿائيندڙ تجويزون ۽ رهنمائي منهنجي سستيءَ کي نيٺ اڄ کُٽائي رکيو آهي ۽ مان پنهنجي محبوب شهر لاڙڪاڻي مان جڏهن هي لائينون لکي رهيو آهيان ته وري هڪ دفعو ٻيهر سيارو آهي ۽ سائين سرور منگيءَ جي سارَ آهي. منهنجون هي سِٽون ان اعلى انسان، اديب ۽ اُستاد لاءِ ٿورڙيون ئي سهي پر جذباتي ڀيٽا آهن ڇو جو هن سان منهنجو تعلق هميشه اهڙو ئي رهيو آهي.
سنڌ جي ادبي کيتر ۾ سائين سرور هڪ اهڙو گمنام ڪردار هيو جنهن جي باري ۾ لکڻ وقت اِهو اهم نه آهي ته هو ڪڏهن پيدا ٿيو ۽ وفات ڪيائين پر جيترو وقت به زنده رهيو هميشه اسان هن کي حاصلات جي هلچل ۾ محو رقص جيان محو جدوجھد ۾ ڏٺو ۽ ڪجهه نه ڪجهه ڪرڻ ۽ ڪري ڏيکارڻ جي جذبي ۾ سرشار ڏٺو، پوءِ اُهو ”ٿورا ڪڻا ٿالهيءَ ۾“ جو مثال ئي ڇونه هيو. هڪ اهڙو ڪردار جيڪو بازار ادبي دنيا ۾ ناپيد ئي آهي ۽ هڪ اهڙو استاد جيڪو بظاهر ڪو سرڪاري استاد نه هيو پر واقعي به علم ۽ فھم جو اُستاد هيو ۽ هڪ اهڙو انسان جيڪو روسي ناولن جي ڪردارن جھڙو رول ماڊل هيو. هو بظاهر ته گمنام ۽ گوشه نشينيءَ ۾ رهيو پر هن جو سارو سلسلو ۽ سفر اسان روان دوان ڏٺو. ساغر صديقي ۽ جون ايليا جھڙي زندگي گذاريندڙ سائين سرور جون لکڻيون ۽ تخليقون ماڻهو پنهنجي کيسي ۾ کڻي ويندي اسان ڏٺا ۽ هو پنهنجي نالي سان ڇپائڻ ۽ ناماچاريءَ کان بي پرواهه رهيو. اڄ هِتان هُتان جيڪي لکڻيون اوهان جي هٿن ۾ آهن، اهو هن جي ادبي ۽ تخليقي ڪيچ جو شايد هڪ ڪڻو آهن ۽ توهان سڀني کي عرض هوندو ته جيڪڏهن اوهان وٽ به هن جي ڪا ڇپيل ۽ اڻ ڇپيل تخليق آهي ته ڏياري موڪليو ته جيئن ايندڙ ڪنهن ڪتابي سلسلي ۾ ڇپائي سگهجي.
دليپ ڪمار جي نقش ۽ اسٽائيل جھڙو سائين سرور چانهه ۽ سگريٽن جو چين سموڪر ته هيو ئي پر هو تخيل ۽ فھم جو پڻ وڏو سموڪر هيو ۽ سندس ڪم گهڻي ڀاڱي وڏي ڪڇ کانپوءِ تحليل ٿيندو دونهين جيان وقت جي ويرن ۾ حل ٿيل آهي. هن کي ديوداس سان تشبيهه به نٿي ڏئي سگهجي ڇو جو ديوداس کي اسان فلم ۾ پاروتي لاءِ پار پار ٿيندي ڏٺو پر سائينءَ کي اسان علم، عقل، فھم ۽ فراست لاءِ تار تار ٿيندي ڏٺو. هن ناچيز جھڙا بيپناهه شاگرد تيار ڪيا پر ادبي مارڪيٽنگ کي ڪنڌ ورائي ڪڏهن به نه نهاريو. هو مقالي جو بادشاهه هيو ۽ اسان هن کي هڪ ساهيءَ ۾ ڪابه لکڻي شروع ڪندي ۽ ختم ڪندي ڏٺي ۽ ڪڏهن به اها فيئر ڪندي يا نظرثاني ڪندي نه ڏٺو. مان پنهنجي زندگيءَ ۾ اهڙي ڪمال ڪاريگري گهٽ ڏٺي آهي.
هو ڀٽائيءَ جي سُر کاهوڙيءَ جي کاهوڙڪي کير جو جديد ڪردار هيو، ڇو جو اسان هن کي معاشي تنگدستيءَ ۽ سماجي ناهمواريءَ جي ڌٻڻ ۾ هوندي به ڪڏهن دل شڪسته نه ڏٺو. زندگيءَ جي آخري ڏينهن ۾ جسماني ڪمزوريءَ جي جنجال هن کي نٻل ضرور ڪري ڇڏيو هيو پر هن جي جذبي ۾ پوءِ به ڪو جهول نه آيو هيو ۽ اها ئي هن آدرشي ڪردار جي ڪاميابي آهي. ڪاش! اسان وٽ اهڙا ڪردار ۽ همه گير ڪردار پيدا ٿي سگهن. پنهنجي اباڻي قبرستان ۾ مڻ مِٽيءَ جي هيٺان مدفون سائين سرور جو روح اڄ هن ننڍڙي ڪتابي ڀيٽا کانپوءِ يقينن مسرور ٿيو هوندو، کيس قبرستان جي اردگرد دور تائين سرنهن جي کيتن ۾ پيلن گلن جھڙي سرهائي ضرور ٿي هوندي.

سڪندر علي هُليو
تاريخ: 1- جنوري 2013ع.
لاڙڪاڻو.