آزاد نظم
[/b]
برف جي هيٺان دٻيل،
احساس ۽ جذبا،
تنھنجا منھنجا،
آواز ۽ آهون،
بس ڄَمي چپ ٿي ويون،
۽ پوءِ بس!
هڪ قطبِ جنوبي ٿي ويو.
هُتي ڪائي گرمي نه گونج آ،
نه قاصد نه ڪونج آ،
هِتي،
بس سناٽو ۽ سانت آ،
ٻاٽ اوندهه ۾،
مان پنھنجو پاڻ ئي،
سوال آهيان جواب ڀي،
هن خاموش ڪائنات ۾،
پنھنجو پاڻ سان ڳالھايان ٿو،
ڇو جو هتي ڪوئي ٻُڌي نٿو آواز کي،
سناٽو آ سانت آ.
هيڏانھن ڏس،
هن ڀُونءِ تي جي نفرتون،
دشمنيون ۽ دل جليون،
پوءِ ڏَسِ،
ڪير ٿو ٻُڌي پريم پريت جي ساز کي.
سانورا او بانورا،
اچ ته تون ۽ مان گڏجي،
جاڳي جاڳي جيون سارو،
لاٽ کي ٻاريون،
ديپ جلايون.
اڄ ڇو هن مئخاني ۾،
ساغر ڪابه صُراحي ڪانهي،
اچ ته اي سانورا،
هن پريم ننگر جي ڌرتيءَ تي،
ساغر آڻيون صراحي آڻيون،
۽ هتي هيڏانھن ڏِسُ،
جذبات جو هي وهڪرو،
جنھن ۾ سياڻپ ۽ سھپ گڏجي
تيز وهڪري ۾ هڪ ٿي، وَهي وڃن ٿيون.
لڙهي وڃن ٿيون.
۽ پوءِ،
پريم ۽ آشتيءَ جا ڪڪر،
هلڪا هلڪا بخار بڻجي، اڏامڻ لڳن ٿا.
اچ ته تون ۽ مان گڏجي،
بوند وسايون.
۽ پوءِ جڏهن،
تون نه هوندين،
مان نه هوندس،
هيءَ ڌرتي هوندي
امن ۽ پيار جا ساوا ساوا گؤنچ ڦٽندا،
ڄڻ ته سائي چادر هوندي،
ننڍڙا ننڍڙا ٻالڪ هوندا،
جن جي هٿن ۾،
تنھنجا منھنجا پوکيل ٻوٽا،
پريم پريت جا گل هوندا.
اِهو آسَ نِراسَ جو فلسفو،
ڇا آهي؟
ڪجهه به نه آهي.
جي تون ڪجهه اوري اچين،
۽ مان ڪجهه اڳتي اچان،
۽ پوءِ،
تون ۽ مان گڏجي،
ڪڪر بڻجي،
بوند وسايون برف مٿان،
انھن گُهٽيل ۽ دٻيل جذبن کي،
هڪ نئون جنم ڏيون.
** **
[b]ننڊ مان جاڳي پيس
[/b]
ننڊ مان جاڳي پيس،
سپنا ٽٽا،
ڇا پئي ڏٺم هر طرف،
گهيريل هئا،
مسرتن جا سامان ها،
هرڪو ڇڪي پيو پاڻ ڏي،
۽ ڳالهه پنھنجي پيو ڪري.
منھنجي من ۾ پيڙا هئي جا،
ڪنھن کي نه ان جو خيال هو،
مان ته انھن ۾ رانديڪو هوس،
هرڪو مون سان کيڏيو پئي.
ڏاڍا سھڻا چھرا ها،
پر پوءِ به الائي، دل نه لڳي پئي.
ڄڻ اوپرو هيس ڪنھن ويراني ۾،
اوچتو ڪا ڪوڪ ٻڌڻ ۾ آئي،
بانسريءَ جو مڌر آواز،
دل جي ڪنارن سان ٽڪرائجي،
موٽ کاڌي هئي.
شايد ڪنھن ياد ڪيو هو،
سڏ ٻڌڻ سان اک کلي پئي،
ڏٺم ته سامھون بيٺو هو،
جيڪو منھنجو پنھنجو هو،
جنھن تار ٽٽل کي جوڙيو هو.
****
[b]”روشني“
[/b]
اوائلي پٿر جي دور کان،
انسان پئي ڪئي آ ارتقا،
تحقيق ۽ تجريد ۾،
طيءِ ڪيا هِن مرحلا،
بھتر کان بھتر جي تلاش،
پيادل کان اُٺَ جي سواريءَ تائين،
ان بعد موٽر، ريلون، جھاز ٺاهيائين،
آواز کان تيز رفتار،
راڪيٽ تائين،
”ناسا“ جي ”اپالو“ تائين،
انٽرنيٽ جي ايج تائين،
هُن پنھنجي رفتار وڌائي آهي،
ڇا ڇا نه ڪيو آهي،
گهڻو ئي ڪجهه ڪيو آهي،
پر پوءِ به ڪجهه نه ڪيو آهي،
ڇو جو اُن رفتار سان،
هڪ ڪائنات به، تسخير نه ٿي آهي،
هن هيڏي ساري پولار ۾،
الائي ڪيتريون ڪائناتون آهن،
خبر ناهي، اسان کان به اڳتي هجن.
اها رفتار ڍري آهي،
پنڌ تمام پري آهي،
هاڻي هن کي ڇڏڻ گهرجي،
نئين سوچ اڏڻ گهرجي،
روشنيءَ جي رفتار سان،
يارو، اسان کي هلڻ گهرجي.
**
[b]ڪرڙ جا گل
[/b]
ڪيڏا سھڻا ڪِرڙَ جا گـُلَ،
ٽارين ۾ ٿي قطار لڳي ڄڻ،
هارَ ۾ سوني جهانءِ جڙيل آ،
ڪيڏو وڏڦڙو وُٺو آهي،
اوچيون جايون ڊهي پيون هِن،
وَهي پيون هِن،
پر هن مان هڪ ڀي بوند نه پئي آ.
*****
[b]واقعاتي نظم
[/b]
ڪنھن کي خبر هئي ته هيئن به ٿيندو.
گَهر لٽبا،
ويرانو ٿيندو،
لاشن جي قطار نڪتي،
ڌرتيءَ ماتم ڪيو،
آڪاش ٿي رُنو،
انسان جو وهيل رت ڏسي،
کن پَلَ ۾ صدين جي سنواريل زندگي،
هڪ ڪلاشنڪوف جي ٺڪاءَ سان،
ختم ٿي وئي!
*****
[b]” مِٽي “
[/b]
سموري ڪائنات جون ڪششون،
ڇڪجي اچن ٿيون هن ڏانھن،
سونھن جا سڀ رنگ،
فطرت جون سموريون جبلتون،
سمايل آهن هِن ۾،
ڪيڏي نه پُر ڪشش آهي!
محبت ڏانھن هرڪو ڇڪجي ويندو آ،
پر، محبتون ڇڪجي اچن ٿيون هن ڏانھن،
هيءَ منھنجي وطن جي مِٽي آ،
هيءَ منھنجي وطن جي مِٽي آ.
**
[b]” زندگي “
[/b]
جهر جهنگ ۾ ڳولي ڏٺم،
وئوڙي ڏٺم،
کيتن کرن ۽ ٻيلن ۾،
پھاڙ پربت وادين ۾،
ويرانين ۽ وسندين ۾،
زندگي جاچي ڏٺم،
معيار جي اخلاق جا تن ۾،
زندگي جاچي ڏٺم،
زندگيءَ جي لاءِ مون ڊوڙون ڪيون،
لُوهون ڏنم، ڀڄندو رهيس،
پر اڃا تائين پَرو ڪو ڪونه پيو،
انھن رشتن ۽ ناتن ۾،
انھن ريتن ۽ رسمن ۾،
شعوري طور تي آدم جي جوڙيون هيون،
تن ۾ ويھي ۽ وري پيھي ڏٺم،
زندگيءَ جو عڪس ڪو جڙيل نه هو،
لوڪ وارا ٻَکَ وجهيو،
پيا هيئن چون،
واه واه! هيءَ ئي ته آهي زندگي!
مان ڇو مڃان،
جنھن ۾ نه هئي ڪا نغمگي،
جنھن ۾ نه هئي ڪا روشني،
ڪنھن نه ڪنھن رنگ ۽ روپ ۾،
وک وک تي اڏيل،
پابندين جون ڪوڙِڪيون،
رقص پئي انسان ڪيو ان جي مٿان،
سونَ جي ڌاڳن جيان،
پابندين جا طوق ڳچيءَ ۾ وجهي،
فخر مان تن ڳاٽ اوچو ٿي ڪيو،
مسجدون مندر ڏٺم،
چرچ ۽ گرجا گهميس،
اطمينان جو فقدان هو.
تھذيب جي تاريخ کي جاچي ڏٺم،
انسانيت جي خون ۾،
ٻڏندي رهي، ترندي رهي،
ترندي رهي، ٻڏندي رهي،
آ وري انسان ان کي،
عظمتن جي پوش ۾ ويڙهي ڍڪيو،
خوف ۽ لالچ سندي،
ٻن پُڙن واريءَ چڪيءَ ۾،
هيءُ ويچارو عوام،
ڪنھن اڻ ٿيڻي آسري تي،
پيڙبو ۽ پيسبو آهي رهيو،
ٻئي طرف حرص جي کوري اندر،
ٻرندو رهيو،
هَوَسَ جي پَٽَ کوهَه ۾ پٽبو رهيو،
پوءِ جوڙيندو رهيو ڪيئي جواز،
هيءَ به هڪ هئي زندگي،
جنھن کي ڪيئي نانوَ ڏئي،
زندگيءَ جي روح کي رهڙيو ويو،
ڪنھن چيو، پيار آهي زندگي،
سنسار ۽ اختيار آهي زندگي،
ڪنھن چيو، زندگي آ انقلاب،
زندگي آ احتساب،
زندگي آ خيال خواب،
زندگي آ لاجواب،
ڪنھن چيو، زندگي آهي عذاب،
زندگي آهي ڪتاب، زندگي آهي حساب،
ڪنھن چيو، زندگي آهي عياش،
زندگي آ پيٽ ۾، ۽ پيٽ آهي زندگي.
زندگي آهي لباس،
زندگي آهي حجاب،
زندگي آهي نقاب،
زندگي آهي سراب،
زندگي آهي شباب،
زندگي آهي شراب،
ڪنھن چيو زندگي آهي معاش،
معاش آهي زندگي.
ڪنھن چيو، آهي ڪنڊن جي سيج هيءَ،
ڪنھن چيو، زندگي مکڙي گلاب،
مايوسين ۽ محرومين جي،
اونداهي چوواٽي تي،
بيھي زور سان دانھون ڪيم،
زندگي !
او زندگي !
او زندگي !
اوچتو ئي دور کان،
آواز ٿيو،
هيڏانھن اچ،
اي ڀٽڪندڙ انسان تون،
هيڏانھن اچ،
هيڏانھن ڏِسُ،
روشنيءَ جي لاٽ اُڀري،
ڊوڙندو اوڏانھن ويس،
قبرستان هو، قبرون هيون،
ڪي کير جيان ٿي چمڪيون،
ڪي مِٽيءَ جون ڄڻ ڍِڳيون،
زندگي سينگاريل.
پنھنجي آب و تاب سان،
اکين ۾ ڄڻ ڏات جون لائٽون هيس،
ناز ۽ انداز سان،
قبرن وچ ۾ بيٺي هئي،
مونکي ڏسي،
سُرندي اچي،
مون وٽ رَسي،
۽ چيائين،
ڇا ٿو ڏِسين؟
هيڏانھن ڏِسُ،
مان ئي آهيان زندگي.
اچ ته توکي زندگي ڏيکاريان،
ٻانھن کان مونکي جهلي،
قبر هرهڪ جي مٿان وٺندي وئي،
زندگيءَ جا روپ سمجهائيندي هلي،
زندگيءَ جا راز کوليندي هلي،
موت جو ادراڪ ئي آهي حقيقت زندگي،
هر قبـر آ زندگيءَ جو اولڙو،
موت آهي زندگيءَ جو ڄڻ ڪتاب،
۽ مزارون ڄڻ بڻيون ان جا ورق،
ڪاش! ڪوئي ليئو پائي،
زندگي اُنَ ۾ ڏسي،
زندگي ڳولي لڌم،
زندگيءَ احسان ڪيو،
ملي مونکي قبرن، منجهان زندگي،
زندگيءَ احسان ڪيو،
زندگي ڳولي لڌم.
**
[b]” مگر مان نه هوندس “
[/b]
ڏسي وٺ جو توکي ڏسڻو هجي،
لکي وٺ جو توکي لکڻو هجي،
وري ڪڏهن ڪنھن کي،
ڏسي ڪونه سگهندين،
وري ڪڏهن ڪنھن تي،
لکي ڪونه سگهندين.
وري ڪڏهن سوچي ۽ لوچي نه سگهندين،
الوداع اي الوداع،
اي زندگاني الوداع.
ڪڏهن کيت ڌرتيءَ جا سينگار هوندا،
ڪڏهن جيٽ گهمندا،
ڪڏهن محل اڏبا،
مگر مان نه هوندس.
اُتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
تصور ۾ امڪان سارا ڏسي وٺ،
وري ڪڏهن موٽي نه ايندي زندگي.
هونديون محفلون ۽ ميلا ته هوندا،
مگر مان نه هوندس،
اُتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
درياهن ۾ ساڳي ته هوندي رواني،
هونديون ساڳيون ٻيڙيون،
۽ ملاح ساڳيا،
ساڳي سِيرَ هوندي، مٿان ناؤ ُ هلندي،
تيئن تيز هلندي،
جيئن واءُ گُهلندي،
هوندا ڪُنَ ساڳيا،
۽ ساڳيا ڪنارا،
مگر مان نه هوندس،
اُتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
سمونڊن ۾ ساڳيا،
ڇولين جا سٽڪا،
هوندي هڪٻئي جي مٿان ليٽ پيٽ،
هِتي ڪيئي سياسي، سماجي نظام،
هِتي ڪيئي مٽبا معاشي نظام.
تغير ۽ تحرڪ نه رڪندو ڪڏهن،
کڻي ڇا به ٿئي پر،
اهو سلسلو جاري ۽ ساري پيو رهندو،
نظريا، فڪر، خيال، فلسفا،
هڪڙا پيا ڊهندا، پيا ٺھندا ٻـيا،
مگر مان نه هوندس،
اُتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
زماني سان ساڳي،
هوندي شڪوه شڪايت،
وفائن جي، جفائن جي،
ادائن جي، انائن جي،
ائين اڳ به ٿيو آ ۽ ٿيندو ئي رهندو،
ڪئي ”حال“ کان پئي، آ هر ڪنھن شڪايت،
ماضيءَ جي يادن ۾ خود کي وڃائي،
ائين ”حال“ کان هو فراريت ڪري ٿو،
۽ ماضيءَ ۾ ڳولي ٿو پنھنجي پناهه.
مگر ايئن نه آهي،
تريءَ هيٺان سج کي لڪائي نه سگهبو،
مگر مان نه هوندس،
اُتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
ڪڏهن ڪجهه نه هوندو، رڳو رُڃَ هوندي،
ڪڏهن مال چرندو، چراگاهه هوندا،
ڪڏهن ڪو ڊپارٽمينٽل اسٽور هوندو،
ماڻهن جي رَشِ ۽ گاڏين جون قطارون،
ڪڏهن روڊ شاهيءَ تي ٽريفڪ جي ڌوم،
مگر مان نه هوندس،
اتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
ڪڏهن پيار جي هت پالوٽ ٿيندي،
ڪڏهن هارَ ٻانهون،
ڳچيءَ منجهه هونديون،
ڪڏهن عشق سرِعام قتلام ٿيندو.
ڪڏهن ذلف ڪارا،
هوندا مُک تي وکريل،
ڪڏهن ڳاڙهيون ڌارون،
هونديون ڳلن تي،
مگر مان نه هوندس،
اُتي منھنجي مِٽي،
مِٽيءَ منجهه هوندي.
ڪڻڪن ۾ ساڳيا آنڀو هوندا،
ٻيرين ۾ ڀي ڌوڻا هوندا،
نينگر هيٺان ٻير ميڙيندا،
ٻُورُ انبن ۾ ساڳيو هوندو،
سنھڙين سنھڙين بوندن ۾،
ننڍڙا ٻالڪ ٻاهر نڪري،
ڊوڙون ڏيندا،
پاڻ ڀِڄائي خوش پيا ٿيندا،
مگر مان نه هوندس،
اُتي منھنجي مِٽي،
مٽيءَ منجهه هوندي.
**
[b]” فطري ڇِڪَ “
[/b]
محبت کان نفرت،
نفرت کان محبت،
جدا ڪين ٿي ٿئي.
اهي هڪٻئي کي ڌڪينديون رهن ٿيون،
اهي هڪٻئي کي ڇڪينديون رهن ٿيون.
ازل کان انھن جو رشتو اٽوٽ آهي،
اهي هڪٻئي کان ڇڄي ڪونه سگهندا.
اهي هڪٻئي جا مخالف به آهن،
اهي هڪٻئي سان موافق به آهن.
انھيءَ ڇِڪَ ڇِڪان ۾ جا شڪتي هجي ٿي،
انھيءَ ڏانھن انسان ڇڪجي وڃي ٿو.
حقيقت جو دستور آهي اٽل،
ڪو سمجهي نه سمجهي، سروڪار ناهي.
**
برلن جي ديوار ٽٽي پئي،
سالن کان وڇڙيل جرمني،
هڪ ٿي وئي.
اچ ته تون ۽ مان به هڪ ٿي وڃون،
ريتن جي ديوار کي ٽوڙي.
**
ڇَتي واري ڊيگهه ڪجي ڇو،
بس ڳالهه ڪجي ڪا مقصد واري،
اڄ انٽرنيٽ جو دور آ،
ڊگهين ڳالهين جو، وقت ڪٿي آ.
**
ڪير ٿو توکي جهلي ڪاپي نه ڪر!
لاسٽ چوائيس تي،
ماستر بڻجي،
هيڏي وڏي ساگر ۾،
قوم جي ٻيڙي هلائجانءِ!!
**
جيڪي تو پاڻ پاليا هِن،
سي ئي هاڻي ڳل پيا ٿئي،
جان ڇڏاءِ ته،
مڙس مڃانءِ!
**
هُو ته ڏِسُ،
هُو ڪاڙهي ۾ يا پاري ۾،
پاڻيءَ جي واري تي،
ڪھاڙيون اُڀيون ڪري ٿو،
رَتُ وَهائي ٿو.
جان جي بازي لڳائي ٿو،
پاڻيءَ جي آواندي تي،
نانگن جا هُو ڏنگ جهلي ٿو،
ٻالڪ گهر ۾ ڦٿڪي ٿو،
پوءِ به هُن کي پوک جي چنتا ستائي ٿي.
سونا سنگ اپائي ٿو،
اَنَ ڪڻن تي ساهُه ڏئي ٿو.
پوءِ به هُن جو ڏيل ڏکايل،
انگ اگهاڙو، پيٽ بکايل،
پوءِ به هُن ۾ سونھن پئي بَکي،
سرهاڻ پئي اچي.
ماڻهو هُن لاءِ هيئن چون ٿا،
هِن جي مقدر ۾ بس ائين ئي لکيل آ.
۽ هُتي هوڏانھن ڏِسُ،
عياشيون آسائشون،
نازڪ بدن.
ڏاٽو ۽ ڪوڏر جن ڏٺا ئي ناهن،
لُڪون ۽ جهولا سَٺا ئي ناهن،
هر وقت هو اي سيءَ منجهه رهي ٿو،
رت ۽ ست پورهيت جي تي، محل اڏي ٿو،
پوءِ به هُن لاءِ هيئن چون ٿا،
هِن جي قسمت ۾ ائين لکيل آ.
پنھنجي ڀاڳ مان کائي ٿو.
هي ڪھڙو سماج آ!؟
هي ڪھڙو رواج آ!!؟
**
ڪڻڪ جا آنڀو،
ٻير به ڳاڙها،
بھار جي جوڀن جي مند،
هڪ تون هجين،
ٻيو مان هجان
۽ بس.
**
عيد جو ڏينھن،
لٽا ليڙون، اکيون ڏرا،
ايئن لڳو ڄڻ،
نديءَ جو پاڻي سُڪي ويو آ.
**
اڄ هُو ڪاوڙ ۾،
ڳاڙهو ٿي ويو،
ڇو جو،
هُن جي بُوٽ تي،
آڱرين جو،
نشان نه ٺھيو.
**
”ECG“
دل جي ڌڙڪن وڌي وئي،
ڊاڪٽر چيو شايد،
هارٽ اٽيڪ ٿيو اٿئي،
ECG ڪرايم،
ان ۾ تصوير، تنھنجي نظر آئي.
**
”