بيت
سُکن ڪارڻ سُک ويو، سورن ڪيو سجاڳ،
هِي ٿا جهورن جِيءَ کي، ماڻهن ليکي ڀاڳ،
سورن جو سُھاڳ، ماڻ ته موچارو ٿئين.
**
اهڙي ملي ڪانه ڪا، جيئن سورن جي سوغات،
سکن سنگ نه نِسريا، ڏکن ڏني ڏات،
منھنجي ملا قات، صبح سان ٿي سورَ سان.
**
ڪيئي آس اُمنگ، مرجهايا تو سُکَ،
پنھنجي اُڃَ اُجهائڻ خاطر، خوب نچايا ننگ،
پوکَ پراوا سَنگَ، تن تي بڻئين آڪِرو.
**
سک مڙيوئي سُورُ، سُورَ سوايا سک کان،
آهون، آسون عام جون، دليون چڪنا چُور،
جنين سور سرير، سي ڪيئن ساٿي سک جا.
**
سورن ساٿ ڏنو، جان جان اک کُلي،
چُڪي ڏنائون چاهه جي، هٿن ساڻ هلي،
مونکي ڏات ملي، ڏکويل جي ڏيل مان.
**
سکن خاطر سڌڙيا، ماڻهن کائين ماسُ،
هَولُ ڪري هيڪاند لاءِ، بڻئين خون پياسُ،
ڪيئي ڪونه قياس، ڏکايل جي ڏيل جو.
**
سوئي اُپائي، سوئي بکيو، سو ئي بڻيو محتاج،
ريج ڪري پيو رت سان، ڏک تنھين کي ڏاج،
پورهيت انگ نه اڳڙي، ڏسو ايءُ سماج!
ٿئي رد رواج، ته سنگهارن سُک ٿئي.
**
مِڙي سڀ ڏين، سک سموري لوڪ جا،
گهوري سڀ ڇڏجن، سورَ برابر هيڪڙي.
**
ماڳ موٽائج مارئي، ساعت هِتِ نه سَران،
هيڻو حال هِڄي ٿيو ، جهوريءَ منجهه جُهران،
مران ڀل ته مران، ڏسان هيڪر ڏيهه کي.
**
ڏسان هيڪر ڏيهه کي، آهي اِيءَ اُڪيرَ،
مِٽي ملڪ ملير جي، مارون پسان مِيرَ،
آهي سڪ سرير، سرهي ٿيان سَٿَ ۾.
**
سرهي ٿيان سَٿَ ۾، سرتيون پسان شال،
ساريندي سنگهاريون، هيڻا ٿيا حال،
ڪوٽن اندر ڪالُ، ٻاهر باغ بھاريا.
**
ٻاهر باغ بھاريا، چوٽيا چندن وڻ،
سرنھه سنگ ڦلاريا، ساول ڪئي سانوڻ،
ڪنڍيون، ڪاپاريون، ڀوليون ڌنارن کي ڌڻ،
سچا سانگي سچ جا، کائن کير مکڻ،
هيري ڦيري حرفتون، ڄاڻن ڪونه رکڻ،
لک ڪروڙين ڳُڻ، ساريو ساريان ڪيترا.
**
مِڙي سڀ ڏين، سور سموري لوڪ جا،
چُمي چاهه منجهان، اکين تي رکجن،
سدا خوش رهن، مارو ملڪ ملير ۾.
**
جُهوپا ۽ جهانگي، منَھَن ۽ مارون،
ڪڏهن وسرن ڪينڪي، سرتيون سنگهاريون،
ڪريان پئي ڪارون، ڪري مُنھن ملير ڏي.
**
ڪريان منھن ملير ڏي،ٿڌڙي لڳيم هِيرَ،
هوريءَ هاڻي هنيانءَ کي، ساعت ٿئي ڪا سڌير،
واهر ٿينديم وِيرَ، ورنديس ويڙهيچن ڏي.
**
ورنديس ويڙهيچن ڏي، جِتِ لُلُر ۽ لاڻِي،
راڻيون تنھنجي ريت ۾، آءٌ اصلئون اياڻي،
هَوڏَ ڇڏ هاڻي، ماڳ موٽائج مارئي.
**
راتو ڏينھان رڻ ۾، ساڻيھه لَئه سارون،
هينئڙو ٽنگ پروڻ ٿيو،ڦُٽي ۽ ڦارون،
ڪڏهن پوندن ڪَنَ تي، ضعيفان زاريون،
موٽي پون من ڪي، سرتيون سنگهاريون،
ماري نيٺ ته مرندا، جن مڪر سان ماريون،
دلبو ڏيئي دوڌ سان، ڪاٽيون قطارون،
ڪونجون ڪاناريون، سارِن ته به ساڻيھه کي.
**
کڻي آئين کوهه تان، منھنجو ملڪ ملير،
جهوريءَ منجهه جهڄي هِنيون، سِڪي پيو سرير،
ڏوٿي ڏٿ پياڪ هِن، مارون منھنجا مير،
پاڻي پاڪ پلر جو، اسان لئه اڪسير،
للر، لاڻي، لنب ۽ ڊامڻ، ڊڀ ڊڀور،
ڪڏهن لھندم ڪينڪي، سنگهارن جو سُورُ،
ڄاڻن ڦند نه ڦير، سانگي سدا سچ تي.
**
راتيو ڏينھان روح ۾، پنھوارن پچار،
قيدياڻي هِتِ ڪوٽ ۾، هُتِ سرها سنگهار،
آءٌ اڪيلي بند ۾، ڌنارن کان ڌار،
تيسين موت نه مار، جيسين پسان جُوءِ کي.
**
هر هر هنيانءَ هُري پئي، جهانگين جي جهونگار،
قسمت آندي ڪوٽ ۾، باندي بي اختيار،
ڪکن منجهه قرار، تنھنجا ڪوٽ قھاريا.
**
ولر کان جيئن ڪونج، وڇڙي ٿئي ڌار،
روڄ راماڻا رڻ ۾، نڪا ٻُجهي هونگ،
مَنَ ۾ سدا مونجهه، ولر ۽ وطن جي.
**
رُڃ سُجهي ٿي روهه، ٻيو ڏونگر جو ڏهڪاءُ،
ڏيرن ڪونهي ڏوهه، انگ پڙي ٿو انگ سان.
**
مَ جهليو مائي، ڇڏيو، ڪاهيان ڪيچ ڏي،
گهرن ويٺي وَرَ ملڻ، آهي اجائي،
سائي سجائي، ڏونگر جنھن ڏوريو.
**
حاصل ڪارڻ هوت، لوچيان ۽ لُڇان،
جيسين ساهه سرير ۾، تيسين پير پڇان،
جي ٿي ڪجهه ڪُڇان، ٿينديس ڪيچي ڪيچ جي.
**
ارڏا تنھنجي اوٽ، ڀُتي ڀانيان ڀِتِ،
مران، هلان هوت ڏي، چڙهي وينديس چوٽ،
ڪيري سڀئي ڪوٽ، ڪانڌ موٽائينديس ڪيچ کان.
**
اڃان آريءَ ڄام سان، هيس نينھن نڪور،
سسئيءَ لاءِ سور جي، مند نه هئي مُور،
ريھون ڪري رُڃَ ۾، وڃي پئي وهلور،
قسمت ڪَيُسِ ڪَلوُر، نه ته پٿرن پنڌ ڪير ڪري.
**
نڪا سھيلي سور جي، نڪي ڪنھن ڪَھڪاءُ،
ٻاروچاڻي ٻاڻ جي، گهائي وڌيس گهاءَ،
سرتين سندي سٿ ۾، سسئيءَ ناهي ساءُ،
آرِي اوري آءُ، سرهي ٿيان سٿ ۾.
**
قسمت ايئن ڪياس، ساٿ رهيومِ نه سَتُ،
وهي پيو وجود مان، ريلا ڪيو رَتُ،
لھوءَ ۾ لِتُ پِتُ، ته به ٻولي ٻاروچل جي.
**
منھنجو پيچ پنھوءَ سان اصل ٿئي اَڻَ ٽر،
ڏاڍا تنھجو ڏر، مونتي مورنه ٿيڻو.
**
لڳم ٻاڻ ٻروچ جو، سيني منجهه سَرو،
اوهين سڀ سھاڳڻيون، متان مفت مَرو،
جهوريءَ منجهه جُهريو، هِنيون منھنجو هوت لئه.
**
ڪانڌ بنا ڪيئن ڪنڌ، کڻي گهمان خلق ۾،
اتي پيڙم پنڌ، جِتِ هلڻ هاري ناهه ڪا.
**
جيئن پَلو منجهه سِيرَ، تيئن عاشق اوڀارا،
دهشت پسي درياهه، لڙهيا نه لھورا،
مـَڇَ تنين ماريا، جن خوف نه آندو خيال ۾.
**
فڪر جا ڦريا، هٿ جي جوڙن جوڙ،
اهڙا ڪُوڙا ڪَوڙَ، سامھان ايندا سُڃَ ۾.
**
سامھان ايندا سفر ۾، چلڪي تي چلڪا،
طلسم، ڍارا ڊوهه جا، تن کي ڪندا ڇا،
جنين سان هوندا، سونھان انھيءَ ساٿ ۾.
**
جان جان هلين هوت ڏي، سونهون کڻج ساڻ،
رلين متان رڃ ۾، پاڻ وڃائي پاڻ،
جن جي ڄاڻ سڃاڻ، ڪنڌيءَ ڪندئي ڪارڻي.
**
ڏنا جيجل ٻيرِ، ڳاڙها ڳاڙها ٻيرَ،
ڇاپـَڙَ هڻندين هڪ کي، ڇَڻي پوندا ڍيرَ،
هڪ هڪ ڪري ويرُ، وٺندئي پنھنجي ماءُ جو.
**
سُبَتي هلي سڀڪو، اُبتي هلي ڪو،
جنھين ۾ جوکو، ساجن انھيءَ سَيرَ ۾.
**
سوين وٺن سبتي، جوڳين اُبتي واٽ،
جِتِ اونداهي ٻاٽ، اتي اڏنِ پکڙا.
**
هُو ٿا پڙهن سبتا، هِي ابتا انگ پڙهن،
ٽوڙي رسم رواج سڀ، چڙهيا چوٽ وڃن،
ڪھڙي سُڌِ انھن، ابتي انگ اچار جي.
**
جيئن پاڻيءَ مٿي ليڪ، تيئن ٿا ڳالهيون ڪن،
سڌڙيا جي سُکن، ڏک تنين کي ڏاج ۾.
**
نيٺ ته ڦٽندي باک، نيٺ ته کٽندي رات،
ڍُرڪي پوندو ڍنگ، جرڪي پوندي ڏات،
ٿيندي ملاقات، صبح ساڻ ”سرور“ چئي.
**
نڪي اڏن آئندا، نـڪي ماضيءَ منجهه مگن،
ٻيئي ماڻيا تن، جن ڪيو هٿيڪو ”حال“ کي.
**
هُو جي مارائي لک ٿو،
هِن کان مري پيو هڪ،
هُن کي چون ٿا ليڊر،
هِي راهزن ٿو سڏجي.
[b]واقعاتي بيت
[/b]
رُني ساري رات، نِمُ نيسارا ڪري،
ويڙهو ٿي ويران ويو، ملاحاڻي ذات،
لامَ نه ٻُجهي لات، جهوريءَ منجهه جهڄي پئي.
**
نڪي وڳ وٿاڻ ۾، نه ڪا لُڏي لامَ،
جهڳا ڇڏي جام، مانجهي ماڳ مَٽي ويا.
**
هُو جي ڏائڻ ڏيهه جا، سڄڻ سڏائن،
ڪڏهن ڪو هنج ٿيو، منجهان ذات ڪنگن؟
ٻولي ٻاٻاڻي ڪري، ٿا محب مارائن،
سي ڪيئن سيڻ ٿين، دغا جن جي دل ۾.
**
دغا جن جي دل ۾، سي ڪيئن ٿين سيڻ،
ويڙهيچن جا ويڻ، آءٌ نه سھنديس سپرين.
**
تنھنجي هيڏي هامَ ، ڄڻ واريءَ تي ليڪا،
پيالو ڀانيم پنھنجو، ڪل لڌيم ڪانه،
زهر ڀريل جام، پياري وئين ڪُپتيا.
**
واريءَ تي ليڪا، وچن ويڙهيچن سين،
پنھوارن پرکيا، قول تنھنجا ڪانئرا.