اربعا خطا 8
جن مان ڪيترن سان دوستي رهي ۽ ڪن سان دعا سلام/ڄاڻ سڃاڻ جي حد تائين واسطو رهيو، اسٽيشن ڊائريڪٽرن ۾ محمد بخش انصاري، علي محمد چاڳلا ۽ الياس عشقي، پروگرام مئنيجرن ۾ امرجليل، آغا سليم، الهه بخش شاھ بخاري، پير اسحاق جان سرهندي، خواجه امداد علي، مراد علي مرزا، پروڊيوسرن ۾ مرحوم انور بلوچ، غلام حسين شيخ، سڪندر بلوچ، نعيم مرزا ۽ قادر بخش ملاح (هاڻي پروگرام مئنيجر) سٺو پاڻ ملهايو، سندن محنتون وسارڻ جهڙيون نه آهن، انهن پنهنجي وقت ۾ ريڊيو کي سٺا پروگرام، سريلا آواز، بهترين فنڪار ۽ خوبصورت شاعر ۽ ليکڪ ڏنا جن ۾ مصطفيٰ قريشي، عبدالڪريم بلوچ، سيد صالح محمد شاھ، عبدالحق ابڙو، مشتاق مغل ۽ ٻيا ڪيترائي شامل آهن !
سيد صالح محمد شاھ ڳوٺاڻي ڪچهري (جمهور جو آواز) ۾ هڪ بزرگ شخص فتح خان جو ڪردار اهڙو ته خوب نڀايو ۽ ان ۾ ايڏو مقبول ۽ مشهور ٿيو جو ماڻهو کيس صالح محمد شاھه بجاءِ فتح خان سڏڻ لڳا. مون کي چٽيءَ طرح ياد آهي ته ٻهراڙي جا ماڻهو شام جو ٻيا سڀ شغل ۽ مصروفيتون ڇڏي ’فتح خان جي ڪچهري‘ ٻڌندا هئا. انهي کان سواءِ مرحوم محمد خان غني، زيب عاقلي، منظور نقوي، مظفر حسين جوش ۽ محمد نواز ڀٽيءَ جون قربائتيون ڪچهريون ۽ خوش مزاجيءَ واريون ڳُڻن ڀريون ڳالهيون وسارڻ سان نٿيون وسرن !
انائونسمينٽ ڪرڻ به هڪ وڏو فن آهي ۽ اها هر ڪنهن جي وس جي ڳالهه نه آهي، پر اسان کي خوشي آهي ته ان سلسلي ۾ به ريڊيو پاڪستان حيدرآباد جي انائونسرن سرور بلوچ، عبدالطيف عباسي، مير محمد لنجار، امام الدين جمالي، جهانگير قريشي (هاڻي پروڊيوسر) محمد علي ٻگهيو، گل حسن قريشي (هاڻي پروڊيوسر)، عبدالغفور کوسو، محمد خان لغاري (هاڻي پروڊيوسر)، نور محمد خاصخيلي ۽ ٻين ڪيترن پنهنجي سٺي ۽ مٺي آواز ۽ صحيح تلفظ سان انائونسمينٽ ڪري پاڻ مڃرايو آهي.
سنڌي خبر پڙهڻ وارا ته هينئر به کوڙ آهن، پر ڪامران ڀٽي، گل محمد هوت ۽ محمد عيسيٰ نظاماڻيءَ جي ڳالهه ئي ٻي هئي !
خير هاڻي اچون ٿا موٽي ويجهڙائي وارن پروگرامن طرف، ڇو جو جيڪڏهن گذريل 30 سالن جي طويل عرصي وارن سمورن پروگرامن ۽ هڪ هڪ فنڪار جو تفصيل سان ذڪر ڪبو ته ههڙيون ڪيئي قسطون لکڻيون پونديون.1987ع کان 1991ع تائين چئن سالن وارن پروگرامن کي ريڊيو پروگرامن جون انقلابي تبديليون چيو پئي ويو ۽ اسان کي اميد هئي ته واقعي پروگرامن کي اڃا به وڌيڪ سڌاري سنواري خوبصورت بڻايو ويندو؟پر افسوس ته جهڙي اميد هئي اهڙو نتيجو نه نڪتو!!
بهرحال گذريل ٽن چئن مهينن کان (چئن سالن واري نئين نشريات جي جاءِ تي) پراڻي طرز نشريات ٻيهر شروع ڪئي ويئي آهي، جنهن ڪري وري اميد پيدا ٿي آهي ته اڳوڻن پروگرامن جهڙا، بلڪ انهن کان به وڌيڪ سٺا ۽ سهڻا پروگرام پيش ڪيا ويندا .
هن وقت عنايت بلوچ صاحب ريڊيو پاڪستان حيدرآباد جو اسٽيشن ڊائريڪٽر آهي جيڪو نهايت ذهين ۽ تجربيڪار هئڻ سان گڏ سنڌي ٻوليءَ جو خوبصورت شاعر پڻ آهي. عنايت بلوچ سان نيازمندي ورهين کان آهي، 1985ع ۾ منهنجي پهرين شعري مجموعي ’زهرو زم زم‘ جي مهورت واري موقعي تي پاڻ خاص مهمان جي حيثيت ۾ تقرير ڪندي منهنجي ڪچي ڦڪي شاعري ۽ مون جهڙي اڌ چرئي ماڻهو جي جيڪا واکاڻ ڪئي هئائون، اها مون لاءِ وڏو اعزاز ۽ يادگار به آهي ته سَنَد به .
دوستو! ڪي ڪي ماڻهو واقعي موتيءَ داڻا هوندا آهن ۽ عنايت بلوچ سچ پچ ته موتيءَ داڻو آهي، جن کيس ويجهڙائي کان ڏٺو هوندو ۽ ٻه چار گهڙيون ساڻس گڏ گذاريون هونديون، اهي سندس خلوص ڀري کيکار، سهڻي من موهڻي صورت، ماکيءَ جهڙي مٺي گفتگو ۽ قرب واري ڪچهري کي عمر ڀر نه وساري سگهندا ۽ وري وري وٽس وڃي روح رهاڻ ڪرڻ جا بهانا پيا ڳوليندا. انهي کان سواءِ قادر بخش ملاح جهڙو سينئر ماڻهو پروگرام مئنيجر آهي، جنهن مان پڻ وڏي اميد آهي ته پروگرامن کي خوبصورت کان خوبصورت بنائڻ جي ڪوشش ڪندو. موجوده پروڊيوسرن ڪوثر ٻرڙو، گل حسن قريشي، محمد خان لغاري، نصير مرزا، ڪامران ڀٽي، نعيم مرزا، سيد نوراظهر جعفري ۽ انور هڪڙي جون محنتون ۽ ڪوششون به واکاڻ لائق آهن پر ساڳئي وقت کين چند گذارشون ڪرڻ به ضروري ٿو سمجهان ته 1987ع کان 1991ع وارن چئن سالن ۾ جيڪي کوڙ سارا نوان شاعر، ڪمپيئر ۽ ڳائڻا ريڊيو تي آيا آهن انهن تي نظرثاني ڪئي وڃي. جنهن لاءِ شاعري، موسيقي ۽ انائونسمينٽ جي پنجن ڄاڻو ماڻهن جي هڪ ڪميٽي جوڙي وڃي جيڪا شاعرن جو ڪلام پڙهي پوري ريت ڇنڊ ڇاڻ ڪري ۽ ڪمپيئرن توڙي ڳائڻن جي ٻيهر آڊيشن وٺي، پوءِ انهن مان جيڪي اهل هجن انهن کي برقرار رکيو وڃي، باقي ٻين کان معذرت ڪئي وڃي؟ انهي کان سواءِ ريڊيو تان ڪيترائي خوبصورت ۽ املهه ڪلام ٻڌڻ ۾ ڪونه ٿا اچن شايد انهن جا ٽيپس ۽ گراموفون رڪارڊ ڀڄي ٽٽي ضايع ٿي ويا آهن ۽ ڀانئجي ٿو ته انهن جي ڪا ماسٽر ڪاپي به موجود ناهي !! بهرحال، آئينده انهن جي حفاظت ڪئي وڃي ۽ ماسٽر ڪاپي به رکي وڃي ته بهتر ٿيندو.
علاوه انهيءَ جي، نون شاعرن، انائونسرن ۽ ڳائڻن کي پاس ڪرڻ لاءِ هڪ پنج رڪني ڪميٽي ٺاهي وڃي جنهن ۾ ٻه ريڊيو جا ۽ ٽي ريڊيو کان ٻاهر جا تجريبڪار ماڻهو شامل هجن. انهي کان سواءِ پراڻن فنڪارن کي به پروگرام ڏنا وڃن ۽ پراڻن شاعرن جو ڪلام وڌيڪ نشر ڪيو وڃي.
[ڇپيل: روزانه هلال پاڪستان 19 فيبروري 1992ع]