اڻ پوري آتم ڪٿا 3

اسان وٽ اوطاقن ۽ مهمان خانن جو رواج گهڻو آڳاٽو آهي، هر ڳوٺ ۾ ننڍي /وڏي اوطاق ضرور هوندي هئي. جتي اوير سوير ڪو واقفڪار، يار، دوست توڙي اڻ واقف مسافر انهن اوطاقن ۾ اچي مهمان ٿيندا هئا، رات جو ڳائڻ وڄائڻ، ڏور، بيت، ڳجهارتن، پهاڪن، ڀوڳن، چرچن ۽ آکاڻين جو سلسلو هلندو هو. مون پاران ڪيئي ڪم عقل انهن اوتارن مان ئي لکڻ پڙهڻ، اٿڻ ويهڻ ۽ ڳالهائڻ سکيا. افسوس آهي ته اڄ نه اهي اوطاقون آهن ۽ نه ئي اوطاقي ۽ وري انسانيت به هئي، اتفاق سان اوطاق تي ڪو چور چڪار اچي ٽِڪندو هو ۽ ماني کائيندو هو ته نمڪ حلالي سبب ان ڳوٺ مان هرگز چوري نه ڪندو هو! نمڪ حرامي وڏي ۾ وڏي گار سمجهي ويندي هئي، امن امان ته اهڙو هو جو گهڻو تڻو سفر ئي رات جو گهوڙن، اٺن ۽ ڍڳي گاڏين تي ڪبو هو. هاڻي ته ڏينهن ڏٺي جو سفر ڪندي ڊپ ٿو لڳي. اڳي رات جو بگهڙن، سوئرن ۽ ڪتن کان خوف ٿيندو هو. هاڻي ته ماڻهو ماڻهوءَ کان ٿو ڊڄي. نياڻي سياڻي جي ادب ۽ حياءَ جي ڪهڙي ڳالهه ڪجي! جنهن واٽ تان ڪا زائفان پئي ايندي هئي ته مرد اها واٽ ئي ڇڏي کڙ کوٻڙ مان لنگهي ويندا هئا يا بيهي رهندا هئا، جيسين عورت لنگهي وڃي. ريل گاڏين ۾ عورتن جا گاڏا، الڳ هوندا هئا، عورتون انهن زنانن گاڏن ۾ وڃي ويهنديون هيون، مرداڻن گاڏن ۾ بلڪل نه چڙهنديون هيون، هاڻي به عورتن لاءِ گاڏا گاڏيءَ ۾ ته هوندا آهن، پر مايون مرداڻن گاڏن ۾ ويٺيون هونديون آهن، انهيءَ کان سواءِ لارين /بسن ۾ به زائفائن لاءِ مقرر سيٽن جي اڳيان توڙي پويان لوهي ڄاريءَ وارا جهنگلا ٺهيل هوندا هئا ، عورتون انهن ئي مخصوص ۽ محفوظ سيٽن تي ويهنديون هيون.
سياست به موجوده ۽ اڳوڻي ۾ فرق هو. محدود سياسي پارٽيون هيون، جن جا اميدوار اليڪشن ۾ حصو وٺندا هئا، بس رواجي طرح ورڪ ٿيندو هو، مقرر تاريخ تي ووٽر ڍڳي گاڏين ۾، اٺن گهوڙن تي يا پنڌ ئي پولنگ اسٽيشن تي پهچي ويندا هئا، جتي اميدوار طرفان عام ووٽرن کي هَڏو ڀَت کارايو ويندو هو.
اسان وٽ والد صاحب جي پڙهيل لکيل هُجڻ ۽ سياسي لاڳاپن ڪري سياستدانن جو اچڻ وڃڻ به ٿيندو رهندو هو ۽ روزانيون اخبارون به اينديون هيون، جن ۾ ’الوحيد‘ ايڊيٽر مولوي عبدالغفور ستيائي، ’عوام‘ ۽ ’غازي‘ ايڊيٽر بيباڪ صحافي مولوي خير محمد نظاماڻي، ’هلال پاڪستان‘ ايڊيٽر عبدالشڪور منشي، ’قرباني‘ ايڊيٽر پير علي محمد راشدي ۽ ڪجهه ٻيون هونديون هيون، جن جا نالا وسري ويا اٿم. ان ڪري ته آئون اصل کان وٺي هر سال ڊائري وٺندو ضرورآهيان پر لکان بلڪل ئي ڪونه. هي سڀ ڳالهيون جيڪي منهنجي دماغي ڪمپيوٽر جي ڊسڪ ۾ فيڊ ٿيل آهن، سي لکي رهيو آهيان، تنهن ڪري ان ۾ غلطي به ٿي سگهي ٿي، جنهن لاءِ اڳواٽ معذرت خواه آهيان، انهن اخبارن کان ڪجهه وقت پوءِ وري روزانه ’ڪاروان‘، ’مهراڻ‘، ’نواءِ سنڌ‘، ’نئين سنڌ‘ جاري ٿيون. انهن اخبارن، ڪتابن جي مطالعي ۽ سياسي، سماجي، ادبي ثقافتي شخصيتن جي قرب ڪچهرين ۽ روح رهاڻين رنگ لاتو، جو آئون اڄ جو ڪجهه آهيان، اوهان آڏو آهيان!! اڳوڻي عشق ۽ موجوده عشق ۾ به فرق آهي، هاڻي اوهين ضرور پڇندا ته ڪيترو فرق آهي ؟ ته مختصر ۽ جامع لفظن ۾ ٻڌايان ٿو ته ايترو، جيترو ٻنهي فقيرن (فقير محمد ڍول ۽ فقير محمد انڙ) ۾.

[ڇپيل: ’امرتا‘ مارچ 2004ع]

ڪالم / مضمون

نه هِنَ پاسي - نه هُنَ پاسي