قدرت جو شاندار انعام
راجه اشوڪ جي دور کان جڏهن هاڪڙو هتان وهندو هو، ته هن جي اڳيان هر ڪوئي سر نوائي هلندو هو. ماڻهو چون ٿا، ته هاڪڙو جتان گذرندو هو زمين اتان ساه کڻندي هئي. زندگي جي مسرتن ۽ خوشين سان ڀرپور هن جو مٺو پاڻي ماڻهوءَ جي رڳ رڳ ۾ موسيقي ۽ شاعري رچيندو هو. جڏهن مهاڻا درياءِ جي لهرن تي پنهنجون ٻيڙيون ڇڪي ڪناري آڻيندا هئا، ته هنن جي انتظار ۾ بيٺل هنن جون ونيون هنن لاءِ پيار ڀريا گيت ڳائنديون هيون. هتي زندگي جو ۽ پنهنجن محبوبن جو آڌرڀاءُ ائين ٿيندو هو. ائين ڪرڻ سان هنن جي روح کي راحت ملندي هئي. هتي درياءِ کي ڳايو ۽ پوڄيو ويندو هو، هِندن، اڏيرولال جي صورت ۾ هن کي پوڄيو، ته مسلمانن خواجه خضر جي نالي سان، هن سان پيار ڪيو .
تيرٿ، دوستن کي ٻڌايو ته، “اگهم ڪوٽ واري رستي هُن پهريون سفر پنهنجي بابا سان 10 سالن جي عمر ۾ ڪيو. هي رستو شاندار ماڻهن جي سفر ڪٿا ۽ تاريخي واقعن سان ڀريو پيو آهي. انهن ماڻهن جون اسٽوريز جيڪي مونکي پنهنجي بابا ٻڌايون، اڄ به مون کي ياد آهن، جن ڌرتي لاءِ پنهنجو جيون دان ڪيو. جن لاءِ جيون لمحي ڀر جي ڇايا، نه پر ڳوڙهو گهرو اڀياس هو. جنهن کي سمجهڻ لاءِ هنن صبر آميز تپسيا ڪئي. تپسيا دراصل گيان حاصل ڪرڻ جو رستو آهي. گيان، جيڪو ڏاهپ جو ٻيو نالو آهي. بابا هميشه هجومن کان پري سفر لاءِ انوکن رستن جي چونڊ ڪندو هو. بابا جڏهن هنن رستن تي هلندي، ندين، پهاڙن، پکين، وڻن ۽ گلن جي درميان پهچندو هو، ته مٿانئس کيس هڪ قسم جو وجد طاري ٿي ويندو هو. بابا چوندو هو زندگي ڪيڏي حسين آهي. هر طرف کان اُن کي ڏسي سگهجي ٿو ، پر خاموش منظر ۾اها گهونگهٽ کانسواءِ سامهون اچي ٿي. مان هنجي لافاني حسن کي ڏسڻ لاءِ ته هتي اچان ٿو.
قدرت جي آواز کي سمجهڻ لاءِ پوري ريت محبت ۽ احترام گهرجي.بابا چوندو هو، قدرت اڳيان انسان جي عظمت ان ۾ آهي، ته زمين جيڪا اسانجي قدمن هيٺان وڇايل آهي ۽ پورو آسمان حد نظر تائين اسان مٿان بيٺل آهي،انهن اڳيان پنهنجو ڪنڌ نوائي بيهڻ سان ئي انجا اسرار سمجهي سگهجن ٿا. بابا کي پنهنجي روح جي آزادي سڀ کان وڌيڪ عزيز هئي.
جڏهن بابا سان مان گڏ هوندو هئس، ته مونکي غصو ايندو هو، ته بابا هتي ويرانن ۾ مونکي ڇا ڏيکارڻ آيو آهي. هتي بابا ڇا تلاش ڪرڻ آيو آهي. نديءَ ڪناري مونکي پنهنجي ڀر ۾ ويهاري چوندو هو، سڀ ڪجهه وساري هتي ويهي رهه. هتي تون پاڻ لاءِ راه به آهين، ته روشني به. ڪجهه گهڙيون ويهي نديءَ کي ڏسندو رهه، پوءِ ئي توکي پنهنجي قدر قيمت جي خبر پوندي. مونکي ته خير ان وقت ڪا ڳالهه محسوس ڪانه ٿي، پر پوءِ مون اها ڳالهه سمجهي، ته اهو سڀ بصيرت حاصل ڪرڻ جو اعليٰ ترين طريقو آهي. بابا مونکي نديءَ ڪناري ويهاري پاڻ اڪيلو ئي پيدل ڪنهن رستي نڪري ويندو هو. مونکي اڪيلائپ مان ڪو خوف نه ٿيندو هو. نديءَ ڄڻ مونسان ڳالهائندي هئي. ان جي ڪناري مان واري جا گهر ٺاهيان ته هوءَ انهن کي ڊاهي. مان خاموش ٿي ويهان ته هوءَ شور ڪري ڳالهائي پيرن کي ڇهي، هوءَ ته ڄڻ مونسان کيڏندي هئي. ان وقت اها نديءَ ئي هئي، جنهن منهنجي اڪيلائپ کي محسوس ڪندي، مونکي پنهنجي سوز ۽ ساز ۾ورتو. ان ڏينهن کان هيستائين قدرت آڏو مان ٻارن واريون حرڪتون ڪرڻ جي باوجود اهو نه سمجهي سگهيو آهيان، ته نديءَ مونسان ڇا ڳالهائي رهي هئي. مان جيڪي واري جا گهر ٺاهيندو هوس هي اهي ڊاهي مونکي ڇا سمجهائڻ جي ڪوشش ڪندي هئي. اهو احساس شايد مان تڏهن حاصل ڪري سگهان. جڏهن، قدرت جي آواز، زمين، آسمان، درياءَ ۽ نديءَ، وڻن ۽ پکين جي آواز کي سمجهڻ جي لائق ٿي سگهان. اهو لمحو ئي دراصل قدرت پاران مون لاءِ وڏو انعام هوندو.
بابا واقعي به انوکو انسان هو. خدا سان همڪلام ٿيڻ وارو. هن رستي مونکي زندگي جا انيڪ تجربا حاصل ٿيا. بابا ان وقت مختلف ماڳ، مڪان ۽ ماڻهن جي متعلق جيڪي ڪجهه ٻڌايو ۽ ڏيکاريو اهو شاندار آهي. جنهن کي مان اڄ تائين وساري ناهيان سگهيو. هونئن به جڏهن ماڻهوءَ مٿان دنيا جهان جي واقعن، حادثن ۽ غمن جون ڪيفيتون، حاوي ٿي وڃن، تڏهن ماضيءَ جي رستن، جاين کي ياد رکڻ ۽ انهن ڏانهن سفر ڪرڻ سان روح هلڪو ٿئي ٿو.”
مان هن وقت 30 هن سالن کان به وڌيڪ عمر جو آهيان. بابا مونکي مسرت سان رهڻ ۽ جيئڻ سيکاريو. نذير مونکي زندگي جي معنيٰ ۽ مفهوم سيکاريو. هن سيکاريو ته آزادي فرد جي هجي يا قوم جي سڀ کان عظيم ۽ سڀ لاءِ اهم آهي.