(32) جپاني عورت ۽ مي آئيديرا جو گهنڊ
جپاني سوسائٽيءَ ۾ به ڪجهه اهو حال آهي. هاڻ مڙيئي ماڊرن دور ۾ ٽي وي ۽ انٽرنيٽ ڪري، عورتن جي حقن لاءِ جاکوڙ ڪندڙ ادارن جي فعال هجڻ ڪري، عورت خلاف ٿيندڙ ظلم لاءِ بين الاقوامي قانون ٺهڻ ڪري ڪجهه ٺاپر آئي آهي نه ته صدين تائين جپاني عورت هڪ نيچ، جاهل ۽ مذهب طرفان ناپاڪ سمجهي وئي ٿي. ان جون ڪيتريون جهلڪيون اسان ستر وارن شروع جي سالن تائين ڏٺيون يا محسوس ڪيون. هينئر ويجهڙائي تائين به جپاني گهرن ۾ اهو عام نظر ايندو آهي ته جپان ۾ پاڻي جي کوٽ ڪري پاڻي جي ساڳي ٽب ۾ پهرين گهر جو مرد باٿ وٺندو، ان بعد پٽ ٻار ۽ پوءِ آخر ۾ زال.
ٽيهارو کن سال اڳ تائين ته جپاني عورت کي ايڏو نيچ سمجهيو ويو ٿي. جو هن کي گرم پاڻيءَ جي چشمي ۾ وهنجڻ جي اجازت نه هوندي هئي رڳو مرد حضرات ڪچهريون ڪندا، ڪوڙ ڪٽيندا چشمن تي پهچي ويندا هئا. فيوجي جبل جنهن کي جپاني پاڪ جبل سمجهن ٿا ان تي صديون فقط مردن کي چڙهڻ جي اجازت هوندي هئي. عورت کي هاڻ ويجهڙائيءَ ۾ ٿي آهي. پر اڄ به ڪيترين ڳالهين لاءِ جپانين جو عقيدو آهي ته عورت جي ڏسڻ يا هٿ لاهڻ سان اها شيءِ خراب ٿيو ٿي وڃي. جيئن بنگال ۾ اهو چوندا آهن (ٿي سگهي ٿو اسان وٽ سنڌ ۾ به ائين هجي) ته آچار جي برنيءَ ۾ عورت جي آڱر لڳڻ سان آچار خراب ٿيو پوي.... وغيره. بهرحال جپاني عورت کي اڄ به ڪيترن مندرن، خانقاهن ۽ ٻين جاين تي وڃڻ جي اجازت ناهي جو جپانين جو اهو عقيدو يا کڻي چئجي ته وهم آهي ته انهن جي داخل ٿيڻ سان طوفان، سونامي يا زلزلن جهڙيون مصيبتون نازل ٿين ٿيون. مزي جي ڳالهه اها ته هڪ دفعي جپاني شپ يارڊ ۾ اسان جو جهاز ٺهي رهيو هو ته جهاز ٺهڻ دوران شپ يارڊ وارا انهن جي آفيس ۾ ڪم ڪندڙ ڪلارڪ ڇوڪرين کي به جهاز تي چڙهڻ جي اجازت نه ڏيندا هئا. نه پنهنجي زال کي جهاز تي وٺي ايندا هئا نه منهنجي زال کي جهاز جي ڏاڪڻ چڙهڻ ڏيندا هئا. ”چيف انجنيئر صاحب! جهاز جي ٺهڻ دوران عورت جي قدم رکڻ تي ان جهاز تي مصيبتون اچن ٿيون.... طوفان، انجڻ بريڪ ڊائون....... اسپيڊ لاس...... وغيره“. هو مون کي سمجهائيندا هئا.
پر پوءِ آخري ڏينهن ۾ ڪم ڪار هوندو هو ته منهنجي زال ٻنهي ڌيئن سان مون وٽ سڌو جهاز تي هلي ايندي هئي. حيرت ۾ ڏسندڙ جپاني ساٿين کي چوندو هوس ته ”توهان فڪر ئي نه ڪريو. سمنڊ تي جهاز مون کي ئي ته هلائڻو آهي.... آئون پاڻهي انهن طوفانن، مشينن جي خرابين ۽ ٻين مصيبتن کي منهن ڏيندس“. دل ۾ چوندو هوس ٻين جهازن ۽ سامونڊي سفرن تي ڪهڙي هر وقت (Smooth Sailing) ملي آهي. جنهن جهاز کي دنيا جا ڏهه سمنڊ پار ڪرڻا آهن، انکي ٿي نٿو سگهي ته ڪو سمنڊ خراب نه ملي، ڪنهن سمنڊ تي طوفان نه لڳي. ۽ جهازن تي حادثا نه ٿين ته پوءِ جهازن جا مالڪ اسان کي جهازن تي ڇو رکن.
بهرحال هتي ڳالهه جو مطلب اهو ئي ته جيئن اسان وٽ سنڌ جو سيد پير پاڻ عيش ڪندو وتندو پر عورت جي مٿان پهرو ۽ ڏنڊو هوندو اٿس تيئن ڪجهه ڪجهه هنن جپانين جا پرڪار آهن. پاڻ هر ڳالهه ۾ پاڪ پوتر باقي عورت (پوءِ اها چاهي سندن ڌيءَ هجي، زال هجي، ماءُ هجي، ڀيڻ هجي) ناپاڪ ۽ پليد. ۽ پوءِ جيئن اسان عورت بابت، هُنن کي گهٽ ڏيکارڻ لاءِ، هُنن لاءِ پهاڪا ۽ غيرت جون ڪهاڻيون ٺاهيون اٿئون تيئن جپانين به ڪيو آهي..... ويندي ٻارن لاءِ به ان قسم جون ڪهاڻيون ٺاهيون اٿن جيئن ٻارن جي ڪچي ذهن ۾ ننڍي هوندي کان اها ڳالهه رهي ته عورت هڪ نيچ شيءِ آهي.... دنيا جا ڪم خراب ڪرڻ ۾ عورت جو وڏو هٿ آهي..... هن ڪهاڻيءَ ۾ به ٻيو ڪجهه ناهي فقط مٿين ڳالهه جي جهلڪ آهي.
جپان جي مي آئيديرا نالي هڪ آڳاٽي خانقاهه ۾ هڪ اعليٰ قسم جو گهنڊ رکيل هو جيڪو روزانو صبح ساجهر ۽ شام جو جڏهن وڳو ٿي ته ان جو صاف ۽ مڌر آواز پري پري تائين چٽو ٻڌڻ ۾ آيو ٿي. هن گهنڊ جو ٻاهريون پاسو ماڪ جي ڦڙي وانگر چلڪيو ٿي. هي گهنڊ صبح جي وقت يا شام جو ڪنهن نه ڪنهن مرد پوڄاريءَ وڄايو ٿي. مندر جي ٻائي طرفان سخت تاڪيد ٿيل هئي ته هن پوتر گهنڊ کي ڪا به عورت هٿ نه لائيندي. ان جو سبب ٻائو بار بار ٻڌائيندو رهيو ٿي ته عورت جي هٿ لائڻ تي هي گهنڊ پليد ٿي ويندو ۽ سندس آرسي جهڙي چمڪ اونڌاري ٿي ويندي ۽ ممڪن آهي ته ان ڏوهه ڪري هن سڄي ڳوٺ تي قدرت طرفان ڪا مصيبت نازل ٿئي.
ڪيوٽو شهر جي هڪ حسينا جڏهن اها ڳالهه ٻڌي ته هوءَ سوچ ۾ پئجي وئي ته آخر اهڙي ڪهڙي ڳالهه آهي جيڪا عورت جي هٿ لائڻ سان عمل ۾ اچي سگهي ٿي. هن جي دل ۾ هيڪاندو تجسس پيدا ٿيو ته ٻائو جي عورت لاءِ ائين چئي رهيو آهي ته آئون به هن کي ڪري ڏيکارينديس. آئون ضرور ”مي آئيديرا“ جي خانقاهه لاءِ جبل تي وينديس ۽ اتي هن حيرت انگيز گهنڊ کي وڄائينديس ۽ هي گهنڊ جنهن جي چمڪ سوين هزارين آرسين برابر چون ٿا ان ۾ پنهنجي سهڻي چهري کي ڏسي سينڌ سرمون ڪنديس ۽ لالي سرخي هڻندس.“
آخرڪار هيءَ عورت جبل تي چڙهي ٻڌن جي ان خانقاهه وٽ پهتي ۽ جنهن وقت ٻاوا ۽ پوڄاري عبادت ۾ مشغول هئا ته هوءَ لڪي لڪي ان ڪمري ۾ پهتي جتي پتل جو اهو گهنڊ رکيل هو. هُن هن چمڪندڙ گهنڊ ۾ پنهنجو چهرو ڏٺو.... ڇا ته سندس اکيون سهڻيون لڳي رهيون هيون، ڇا ته سندس اڀريل ۽ گلابي ڳٽا هئا جن ۾ مرڪڻ سان عاشقن جي دلين تي تير هڻڻ وارا گِهٻَ ٿي پيا. هن پنهنجيون سفيد ۽ سنهڙين آڱرين کي ڊگهو ڪري هن گهنڊ کي ڇهيو ۽ دل ۽ دل ۾ دعا گهري ته ڪاش هن کي ههڙي آرسي ملي وڃي جنهن ۾ هوءَ پنهنجو چهرو هر وقت ڏسندي رهي.
پر هن عورت جي دعا قبول ٿيڻ ته پنهنجي جاءِ تي جيئن ئي هن جي آڱرين گهنڊ کي ڇهيو ته اهو آهستي آهستي ٿي سُسُڻ لڳو ۽ ان سان گڏ هن جي چمڪ ۽ پالش به ختم ٿي وئي. ۽ ڪجهه گهڙين اندر اهو ڪاري ڪوئلي جو ڀور ٿي ويو.......
***