ڪالم / مضمون

مايوسين جي ميڙن کان اميدن جي ميلن تائين

مير نادر علي ابڙو جي هن ڪتاب ’’مايوسين جي ميڙن کان اُميدن جي ميلن تائين‘‘ ۾ ڪُل 30 مضمون موجود آهن، جيڪي آهن ته سنڌي سماج جي باري ۾ پر لکڻ جو انداز تخليقي آهي، سو ائين چئي سگھجي ٿو ته هي ڪتاب سماج ۽ تخليق جو ميلاپ آهي ته جيئن ادب پڙهندڙ جي به هن ڪتاب تائين رسائي هجي ته ٻئي پاسي سماج جا پرت به کُلندا وڃن. هي هڪ تجرباتي ڪتاب آهي. هن ڪتاب جي هڪ اها به خوبي آهي ته هيءُ ڪتاب ليکڪ پنهنجي محبوب والد ڪامريڊ تاج محمد ابڙو يادگار ڪاميٽي طرفان شايع ڪيو ويو آهي، جيڪو عمل سندس والد جي ياد به ڏياري ٿو.
Title Cover of book مايوسين جي ميڙن کان   اميدن جي ميلن تائين

سنڌي ثقافت سان اظهار محبت وارو ڏهاڙو ۽ اسان جون ذميواريون

سنڌ جي ثقافت کان اظهار محبت جي حوالي سان ڏينهن ملهائڻ جي سلسلي ۾ سموري سنڌ ۾ سرگرميون پنهنجي جوڀن تي ڇانيل ٿيون نظر اچن. عورتون، ٻارڙا توڙي مرد ٻڍڙا سڀ پنهنجي ليکي سرگرمين ۾ ڪنهن کان جتي پٺتي نظر نه پيا اچن ته اتي سياسي، سماجي، ادبي توڙي شهري حلقا به هن ڏينهن جي حوالي سان پنهنجيون سرگرميون چوٽ چاڙهي چڪا آهن، ماحول ۾ هڪ قسم جي نواڻ محسوس ٿئي ٿي ۽ ماڻهن جي اندر ۾ هڪ ڀيرو ٻيهر سنڌيت جاڳ کاڌي آهي ۽ هو پنهنجي ثقافت جو نعرو هڻندي روڊن تي نڪري پيا آهن ۽ فخر ٿا ڪن ته هو سنڌي آهن انهن جي تهذيب ڪلچر اجرڪ ٽوپي انهن جو شان آهي اهي هن جي حفاظت ڪندا. سنڌي اجرڪ ٽوپي جي حوالي سان جيڪي ماڻهن جا هن وقت جذبا آهن تن کي بيان ڪرڻ جيترا لفظ ئي نه آهن جو جن وسيلي آئون انهن کي بيان ڪيان ثقافت سان محبت جي حوالي سان سموري سنڌ هڪ دفعو ٻيهر سجاڳي ۾ گهڻي وقت کانپوءِ آيل نظر ٿي اچي ۽ ماڻهو سجاڳ ٿيا آهن اهي ماڻهو جيڪي پنهنجي ثقافت ۽ ڪلچر کي وساري ويٺا هئا انهن کي انهيءَ شيءِ جو تمام ويجهڙائي کان احساس ٿيو آهي ۽ هو هن ڏينهن کي ڀرپور طور ملهائڻ لاءِ تياريون پيا ڪن، ريليون ڪڍي سنڌي هئڻ جو نعرو پيا هڻن ته اٿو سنڌي ٽوپي اجرڪ بچايو پنهنجي ثقافت جو مان سموري دنيا ۾ مڃرايو اها ڪيڏي نه وڏي ڳالهه آهي منهنجي خيال ۾ ته جنهن انداز سان هن قوت ۾ سنڌي ٽوپي اجرڪ جو ڏينهن ملهايو پيو وڃي شايد ئي هن انداز کان ٻئي ڪنهن ملڪ جي عوام پنهنجي ثقافت کي زنده رکڻ لاءِ اهڙي طرح يادگار ڏينهن ملهائڻ جو بندوبست ڪيو هجي جيڪا سرگرمي هن وقت سنڌي عوام ڏيکاري رهي آهي ٽوپين ۽ اجرڪن ۾ سجايل سنواريل ٻارڙا ۽ انهن جي معصوميت اسان کي اهو سنديسو پئي ڏي ته اٿو هي نفرتون ڇڏيو محبتن جي جنگ وڙهو مرڪون تقسيم ڪيو، جنهن جو محور صدين کان سنڌ رهي آهي عورتن جا جذبا مردن کان ثقافت جي حوالي سان مٿڀرا ڏسجڻ ۾ اچن ٿا اهي به مردن کان ڪلهو ڪلهي ۾ ملائي مٿي تي ٽوپي سجائي ڪلهن ۾ اجرڪ پائي جنهن انداز سان پنهنجي محبت جو اظهار ثقافت کان ڪن پيون تنهن جو مثال دنيا جي ٻين ملڪن ۾ شايد ئي نظر اچي سنڌ ثقافت جي حوالي سان مالا مال بڻيل رهي آهي ته اتي هن جي ثقافت ۽ ڪلچر ٻين ملڪن جي ڀيٽ ۾ مختلف ۽ دلچسپ بڻيل رهيو آهي. مون کي ياد ٿو پوي ته جڏهن دبئي ۾ پاڪستان ۽ انڊيا جي ڪرڪيٽ ٽيمن وچ ۾ ميچ پئي کيڏي وئي ته انهيءَ ميچ ۾ گرائونڊ ۾ موجود سنڌي ٽوپي پاتل نوجوان گهڻن جي توجهه جو مرڪز بڻيل رهيو ۽ ٽي وي اسڪرين تي ميچ دوران گهڙي گهڙي انهيءَ سنڌي ٽوپي پاتل نوجوان جي تصوير ئي ڏيکاري وئي هن مان اسان اندازو لڳائي ٿا سگهون ته اسان جي ثقافت ڪيڏي پرڪشش ۽ توجهه ڇڪائڻ جهڙي آهي جنهن کي هڪ ڀيرو ڪير ڏسي ٿو ته پوءِ ڏسندو ئي رهجي ٿو وڃي سنڌي ثقافت جي حوالي سان جيڪو هي ڏينهن جنهن نموني ۽ انداز سان ڀرپور نموني سان ملهايو پيو وڃي ۽ جيڪا هن سلسلي ۾ بيداري عوام جي اندر خاص طور تي پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا آندي آهي ۽ انهن جيڪو ثقافت جي حوالي سان عوام کي سجاڳ ڪيو آهي تنهن جي جيتري به تعارف ڪجي اها نه هئڻ برابر هوندي ثقافت جي حوالي سان انهن جون ڪوششون ڪاوشون هميشه سنڌ جي تاريخي صفحن ۾ سنهري لفظن ۾ لکيون وينديون اهڙي ثقافتي سجاڳي واري مهم ڪنهن ملڪ جي ميڊيا هيل تائين نه هلائي هوندي جيڪا سنڌي ميڊيا ٽوپي ۽ اجرڪ جي حوالي سان هلائي آهي تنهن تي سندن جي جيتري واکاڻ عوامي حلقا جتي ڪري رهيا آهن ته اتي سياسي، سماجي ۽ سماجي توڙي ادبي حلقا به سندن جي ڪردار کي دلي طور تي تسليم ڪن ٿا ثقافت جي ايڪتا ڏينهن جي اهميت سنڌي ماڻهن ۾ عيد کان به وڌيڪ اهميت اختيار ڪري چڪي آهي سنڌي ماڻهو انهيءَ ڏينهن تي خوشيون ميڙڻ لاءِ تمام گهڻا بيقرار آهن ته هي ڏينهن ڪڏهن ٿو اچي جنهن تي اهي پنهنجيون حقيقي خوشيون جيڪي سنڌي ثقافت سان محبت جون آهن اهي ميڙي سگهن.
هن ڏينهن جي حوالي سان سنڌي پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا پڻ الڳ الڳ پروگرام ترتيب ڏنا آهن جنهن ۾ مچ ڪچهريون، سگهڙن جون ڪچهريون، مشاعرا، محفلون، ريليون، سنڌ جي اوليائن جي درگاهن آڏو صوفياڻي راڳ رنگ جون محفلون ۽ ٻيا ثقافتي رنگ سجايا پيا وڃن هن ثقافت جي ڏينهن ورهين کان مايوسين جي ور چڙهيل سنڌي عوام کي عيد کان به ويتر وڌيڪ خوشيون موٽائي ڏنيون آهن ۽ سنڌ جو هر چهرو ثقافت جي انهيءَ ڏينهن جي حوالي سان پنهجون محبتون نڇاور ڪرڻ لاءِ انتهائي بيقرار بڻيل ٿو نظر اچي سنڌي ثقافت جي هن ڏينهن تي جتي سنڌي عوام کي خوشيون موٽائي ڏنيون آهن ته اتي سنڌي ٽوپي اجرڪ جي جيڪا مارڪيٽ ڏينهون ڏينهن ختم پئي ٿيندي ويئي ۽ اجرڪ ٽوپي تيار ڪندڙ مزدور فاقاڪشي تي مجبور هئا انهن جي هنر کي به وڏي هٿي ڏني آهي. مون کي ياد آهي ته سنڌي ادبي سنگت سنڌ جو جڏهن بنياد رکيو ويو هو ۽ هن دؤر ۾ بابا مرحوم ڪامريڊ تاج محمد ابڙو سنڌي ادبي سنگت سنڌ جو بنيادي ميمبر بڻيو هو ته هن دؤر ۾ سنگت جون گڏجاڻيون ڪامريڊ تاج محمد ابڙو جي لاڙڪاڻي واري چيمبر ۾ ٿينديون هيون جتي اياز قادري کان ويندي سوڀو گيانچنداڻي کان وٺي سنڌ جا چوٽي جا اديب اچي گڏ ٿيندا هئا انهن ڪچهرين ۾ بابا مرحوم ڪامريڊ تاج محمد ابڙو سڀني اديبن تي زور ڀريندو هو ته سنڌي ثقافت ۽ ڪلچر کي زنده رکڻ لاءِ ڪا مهم هلائجي ڪجهه ڪجي ۽ هن کان علاوه بابا مرحوم ڪامريڊ تاج محمد ابڙو جي سنڌ ۾ ثقافتي سجاڳي آڻڻ لاءِ ثقافتي يونيورسٽي قائم ڪرڻ ۽ صوفي ازم جي حوالي سان به يونيورسٽي قائم ڪرڻ جي هڪ تمام وڏي خواهش هئي اڄ مون کي انتهائي تمام گهڻي خوشي پئي ٿئي ته بابا مرحوم ڪامريڊ تاج محمد ابڙو جا خواب حقيقت بڻجي منهنجي سامهون اچي رهيا آهن هن جي سنڌي ثقافت جي حوالي سان خواهش جتي پوري پئي ٿئي ته اتي سنڌ حڪومت صوفي ازم کي زنده رکڻ لاءِ يونيورسٽي قائم ڪرڻ جو اعلان ڪيو آهي اڄ منهنجي خوشي جي ڪا به حد ناهي رهي جو بابا مرحوم ڪامريڊ تاج محمد ابڙو جا خواب ساڀيان پيا بڻجن اڄ پاڻ حيات هجن ها ته پنهنجي خوابن جي پالنا پنهنجي نيڻن کان ضرور ڏسن ها. ڪامريڊ تاج محمد ابڙو پاڻ ناهي ته ڇا ٿيو هن جي سنڌ ثقافت ٻولي ڪلچر جي صوفي ازم ته سلامت آهي جنهن لاءِ هو جهاد ڪندي اسان کان پردو ڪري ويو. ڪامريڊ تاج محمد ابڙو جيڪي ڪوششون ڪيون سنڌي ثقافت جي حوالي سان تن کي اڄ حقيقي طور تي سنڌي پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا تسليم ڪندي ثقافت سان اهو محبت جو ڏينهن ملهائڻ جو اعلان ڪيو آهي هن ڏينهن کي آئون ڪامريڊ تاج محمد ابڙو جي ڏٺل خوابن جي فتح جو ڏينهن ٿو سمجهان هاڻ ضرورت انهيءَ ڳالهه جي آهي ته هن ڏينهن کي ڀرپور نموني سان ملهايو وڃي ۽ پنهنجي جذبن خواهشن جو ڀرپور انداز سان اظهار ڪرڻ کپي نه صرف ايترو پر هن ڏينهن تي انهن هٿڙن کي به ياد رکڻ کپي جن جي هٿن جي آڱرين جي زور تي اڄوڪي اسان جي ثقافت قائم ۽ دائم آهي انهيءَ ڏينهن تي اجرڪ ۽ ٽوپي تيار ڪندڙ مزدورن جي خوشين جو به هن ڏينهن تي خيال رکيو وڃي انهن جي مزدوري وڌائڻ کان ويندي حڪومتي سطح تائين انهن جي ڀرپور نموني سان پرگهور لهڻ جي حوالي سان به ڪجهه قدم کڄڻ کپن ته جيئن اهي هٿ جي هنر سنڌي ثقافت جي سهيڙيندڙ بادشاهه پنهنجو جيون بهتر نموني سان گذاري سگهن سنڌي ثقافت سان محبت جي ڏينهن جي حوالي سان جنهن سچائي ۽ نيڪ نيتي جو مظاهرو ڪيو پيو وڃي اهو اڳ تمام گهٽ نظر آيو آهي هر طرف هن ڏينهن جي مناسبت جي حوالي سان سرگرميون هر ڪو پنهنجي ليکي ڪري پيو وڃي اهو اڳ تمام گهٽ نظر آيو آهي هر طرف هن ڏينهن جي مناسبت جي حوالي سان سرگرميون هر ڪو پنهنجي ليکي ڪري پيو ۽ ڪنهن کان هن سلسلي ۾ پٺتي رهڻ لاءِ تيار نه آهي سا به ڳالهه ساراهه لائق آهي سنڌي قوم وڏي خوشنصيب آهي جو اُها موهن جي دڙي جي وارث آهي ۽ انهن جي ثقافت موهن جي دڙي وانگي دنيا آڏو ڇانيل آهي سنڌ جي اجرڪ، پڳڙي ۽ ٻيون به ڪافي اهڙيون شيون آهن جيڪي ثقافت جي حوالي سان سنڌي قوم جون وڏيون نشانيون آهن.
سنڌي ثقافت کان اظهار محبت واري ڏينهن جي سنڌ حڪومت به ڀرپور حمايت ڪئي آهي سا به ڳالهه تعريف جهڙي آهي پر هن سان گڏ منهنجي سنڌ حڪومت کي اها گذارش آهي ته حڪومتي سطح تي سنڌي ثقافت کي جيارڻ لاءِ به هنگامي بنيادن تي قدم کنيا وڃن قومي توڙي علائقائي پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا سنڌي ثقافت کان اظهار محبت واري ڏينهن کي ملهائڻ جي حوالي سان انتهائي مانائتي موٽ ڏني آهي ۽ ان حوالي سان خاص پروگرام پڻ نشر ڪيا پيا وڃن هن سموري سمان ۽ لمحن کي اجرڪ ٽوپي وارن کي ڏسندي هاڻ ڪڏهن به ڪير ائين چوڻ جي جرئت نه ڪندو ته “هئي سنڌ ۽ سنڌي وارن جي ٻولي .”

سنڌو، تعمير سنڌ، خبرون، شام، سنڌ، هلال پاڪستان، سوڀ، عبرت