ڪالم / مضمون

سائين، محبت ۽ حياتي: رمزون (خواب نگر)

هيءُ ڪتاب ’محمود مغل‘ جي ڪاوش اخبار ۾ ڇپيل مشھور ڪالم سلسلي ’خواب نگر‘ جي 38 چونڊ ڪالمن تي مشتمل آهي.’خواب نگر‘ جڏهن ’ڪاوش‘ اخبار ۾ هفتيوار ڇپبو هيو تہ انھن ڏينھن ۾ جيڪا پذيرائي، هن ڪالم کي ملي هئي، شايد ئي ڪنھن ڪالم نگار جي حصي ۾ اهڙي ناماچاري آئي هجي. ان جو سبب خاص ڪري اهو هيو تہ ’خواب نگر‘ ماڻھن سان ’سندن‘ دل جون ڳالھيون ڪندو هو يا ماڻھن سان ’پنھنجي‘ اندر جي لھسُن جون ڳالھيون ڪندو هو. محبتن واري مامَ جي کول ڪندو هو ۽ نفرتن جا نتيجا اظھاريندو هو. ’خواب نگر‘ ماڻھن جي سمجهہ واري گهرج کڻي حاضر ٿيندو هو ۽ ائين لڳندو هو تہ واقعي ڪو ’سائين‘، ڪو ’مرشد‘ پنھنجن خليفن يا مريدن سان رمزن جا راز کولي حياتي ۽ ان جا ڪارونھوار سمجهائي رهيو آهي.

  • 4.5/5.0
  • 122
  • 30
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • محمود مغل
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Saien, Muhabbat ain Ha’ya’ti: Ramzoo’n [Khwaa’b Nagar]

چِپڪُو (محبت)

منظور جو آواز، بيڪ ڊراپ ۾ اندر ۾ وڍ وجهي رهيو هو. هوا ساڪت هئي.... پنن جي نہ لڏڻ جي شاهدي ئي ڪافي هئي. ان هوندي بہ، آواز جون لھرون الائي ڇو وڌيڪ ويجهو اچي رهيون هيون.
”او سانولڙا، هيل تہ آءُ.... تو بن مند ۾ ناهي ساءُ....
باغ ۾ ڀنورا موٽي آيا.... پاڻ بہ آءُ تہ ڪريو سرچاءُ....
دل کي ورائن وهم هزارين.... تنھنجو ڪري سپرين سوداءُ....
او سانولڙا هيل تہ آءُ....“

بھار اچي وئي هئي ۽ پرينءَ جي ڏورانھين ڏيھہ هجڻ جو ’شاخسانو‘ ساڻ هيو. اسان جي اندر ۾ اها بھار الاءِ ڇو نہ اچي سگهندي آهي.... شايد نيڻن جي پاڻيءَ ۾ اها طاقت نہ هوندي آهي جو هو وصل جي ٻوٽي کي رت جو ريج ڏئي سگهن. وصل تہ رت گهري ٿو، سَت گهري ٿو.... ايئن تہ ان جي پنکڙي بہ نٿي ٺھي. اسان جي اندر ۾ الائي ڪيترا وڻ سُڪي، ٺوٺ ٿي مرڪن ۽ خوشين جا سڀ پَن ڇاڻي، رڳو غمن جي ٿڙن کي وجود جي ڌرتيءَ ۾ جڪڙيو بيٺا هوندا آهن. عشق جي پاڙ ئي تہ ڪمبخت نٿي نڪري، الاءِ نڪري بہ ٿي تہ شايد اسين ئي ڪڍڻ ناهيون گهرندا.
ان ئي جاءِ تي بيٺل هئس، جتي هُوءَ ڇڏي وئي هئي. ايئن الاءِ ڇو ٿيندو آهي تہ اسان جھڙا عاشقِ ناشاد دل مراد، اتي ئي پنڊ پھڻ ٿي رهجي ويندا آهن، جتي وڇوڙي پنھنجي جهنڊي جو بانس کوڙيو هو. دنيا ۾ هلندي، گهمندي ڦرندي، وقت جو چوڳو چُڳندي، ٻاهريون ماڻھو تہ ’ٺاشا ماشا‘ ڪري وٺندو آهي، اندر اتي ئي رهجي ويندو آهي. کيس ڪيترو بہ ڇڪڻ چاهيون، گِھلڻ گهرون، سندس نابري، نابري ئي هوندي آهي. دنيا جي تختي تي ڪامياب ترين انسان، اندر ۾ ناڪاميءَ جا ’ڍڳ‘ کڻي، پنھنجو پاڻ تي پاڻ ئي کلندو رهندو آهي. کلندو ڇاهي، رت روئندو آهي.
ڌرتيءَ جي گولي تي اها جاءِ، عجيب حيثيت رکندي آهي، جتي هٿ، هٿ کان جدا ٿيندو آهي، اکيون اهو ديدار آخري ڀيرو ڪنديون آهن ۽ اهو بہ عجيب الميو هوندو آهي تہ اهو ديدار، سدائين ڌنڌلو رهجي ويندو آهي. نيڻن جي دٻليءَ مان، الاءِ ڪيترا لڙڪ ٽپ ڏيندا رهندا آهن، ڇلانگون هڻندا ٻاهر نڪرندا آهن ۽ شيشو ڌنڌلو ٿي ويندو آهي.
اهڙي ئي ڪا موسم هئي.... نظر تي ڌنڌ ڄميل هيو، سڄيل اکين ۽ گهٽيل نڙيءَ جي ساٿ ۾ کيس منٿ ڪئي هئم: ”مون کي نہ ڇڏ.... ائين دربدر نہ ڪر.... توکي خبر آهي، تنھنجو نہ ٿي سگهيس تہ ڪنھن جو بہ نہ ٿي سگهندس.“
الاءِ ايئن ڇو هوندو آهي تہ عاشق کان معشوق وڌيڪ هوشيار هوندو آهي. محور جي حيثيت ۾ شايد اهو کيس چڱيءَ ريت معلوم هوندو آهي تہ ناز و ادا ۽ ڪج ادائيون اهڙا ڪم ڪري سگهن ٿيون. جيڪو محبت ڪري، اهو وائڙو وڌيڪ هوندو آهي ۽ جنھن سان محبت ڪئي وڃي، ان وٽ عقل جي ڀنڊارن جي ڪا کوٽ ناهي هوندي.... ڦرجندو گهڻو ڪري عشق ڪندڙ آهي، جنھن سان ڪيو وڃي، ان جي لٽجڻ جا چانسز تمام گهٽ هوندا آهن ۽ شايد اهو هڪڙو اهو نقطو آهي، جو عاشق جي ڳالھہ بي ربط، ڇسي، وائڙي ۽ منڌل هوندي آهي. هو صرف عرض ڪرڻ ڄاڻندو آهي، ڇاڪاڻ تہ کيس حڪم هلائڻ جو هُنر ايندو ئي ناهي. جن سان محبت ڪئي وڃي، اهي تہ حاڪم هوندا آهن، عرضن سان هنن جو ڇا... ۽ شايد اهو ئي سبب هوندو آهي تہ کين حڪم پسند هوندو آهي، پر ڪرڻ. ۽ وٽن لفظ بہ ٺھيل ٺڪيل ۽ سوچيل هوندا آهن، ”تون چِپڪو آهين.... چنبڙين ڏاڍو ٿو.... تنھنجي محبت ساھہ گهٽي ٿي.... لڳي ٿو ڪو آزاد ساھہ نڪري ئي نٿو، ايڏو خيال رکبو آهي ڇا؟“
عشق جي آويءَ ۾ پچندي، جنھن لاءِ حياتيءَ جي هڪ هڪ گهڙي وقف ڪئي هئم، تنھن وٽ محبت لاءِ اها ’ذلت‘ هئي، کيس گهڻو خيال رکڻ بہ ڪُکڻ لڳو هو.
”تون چوندينءَ تہ مان کڻي خيال ڪونہ رکندم.... مطلب.... ايترو گهڻو خيال نہ رکندم.... اينڊي“ زهر مک تي وري پکڙجي ويو هئس. مرڪ جو سھارو وٺندي، چيو هئائين، ”گڏ هلڻ ڀلا لازم هوندو آهي ڇا؟.... هلياسين.... هلياسين.... بس ٺيڪ آهي.... وڌيڪ گڏ نٿا هلڻ گهرون.... اهو بہ ٺيڪ آهي.... ڀلا ڪو لازم آهي ڇا؟ ٽنگ ٽنگ سان ٻڌل تہ ناهي نہ....“
جملي جي نيزي جي اِڻيءَ تي، ڪروڌ جو زهر ٻُرڪيل هو. ننڍڙي هوندي، اسڪول ۾ منڊڪ منڊڪ کيڏندا هئاسين، يا تہ ٻوريءَ ۾ ٽنگون وجهي، ڊوڙ پڄائڻي هوندي هئي، يا ٻن ٽنگن کي گڏ رسي ۾ ٻڌي، ڊوڙائبو هو.... ائين ڪٿي، ڪنھن ڊوڙ ۾، اسان بہ گڏ هئاسين. عمر تہ تمام ننڍي هئي، دماغ الاءِ ڇو شروع کان ئي وڏو هو، جو تصوير ۾ رنگ ڀرڻ ابتدا کان ئي اچي ويا هئا. ان ڊوڙ ۾ مان ڪِري پيو هئم ۽ هن مون کي کڻي گِهليو هو. رَيس بھرحال هارائي ئي ويا هئاسين. جدائيءَ جي ان لمحي ۾ ايئن ئي لڳو پئي تہ مان وري ڪِري پيو هئس ۽ هن واري هن مون کي گِهلڻ کان انڪار ڪيو هو ۽ محبت جي ٽنگ مان رسو کولڻ لڳي هئي.
”تون ڪونہ مڙندين.... تنھنجي طبيعت کي مان سڃاڻان.... ايترا سال گڏ هليا آهيون، اهو ئي بھتر آهي تہ پاڻ الڳ ٿي وڃون.“ ڪمال هو، طبيعت کي سڃاڻڻ وارو.... طبيعت کي سڃاڻي اهڙا حڪم صادر ڪري رهيو هو. ذلت تہ ذلت هوندي آهي، ان جو ڪو ڪاٿو ٿي سگهي ٿو ڇا؟ الاءِ ڇا ٿيو هو.... ماٺ ڄڻ رئو وجهي ڇڏيو هو ۽ ايندڙ وقت جي ’پڌريءَ‘ جي تياري ڪري رهي هئي. ”هڪ سٺي زندگي گذارجانءِ، پاڻ کي بھتر نموني رکجان ۽ ها.... اهو ڪڏهن بہ نہ وسارجانءِ تہ ماڻھو رڳو ملڻ لاءِ نہ هوندا آهن، اهي وڇڙندا بہ آهن. زندگي رڳو گڏ ناهي هوندي، الڳ بہ گذرندي آهي.“
اڳيان الاءِ ڇا هو.... هن الاءِ ڇا ڇا پئي چيو، ٻڌڻ ۾ نہ پئي آيو. اکين ۽ ڪَنن جو ’ڌنڌ‘ ختم ٿيو هو تہ بي سبب وڇوڙو ٻانھون موڪريون ڪيو بيٺو هو. حياتيءَ جي ڌٻڻ ۾ ڪرڻ جو عجيب خيال آيو. موت جي ڪشمڪش بہ حسين لڳڻ لڳي، پر الاءِ ڪنھن اهو خيال ڏياريو تہ زندگي، موت کان هڪ ڏاڪو مٿي بيٺل آهي. ساھہ نڪتو ڪونہ، پر دل خالي ٿي وئي. الاءِ ڪيترا ورهيہ ڪيئن گذري ويا هئا. ماڻھو، مرڻ واري سان مري تہ نٿو.... حياتي هجي تہ سڀ سلسلا ٿيندا رهن ٿا ۽ جي زندگي مھلت ڏئي تہ اهي ويران کنڊر وري نگاھہ ۾ اچي ئي وڃن ٿا، جن جو ڪڏهن حياتيءَ جوڀن ۾ سير ڪيو هو.
فون جي گهنٽي وڳي هئي. کڻڻ سان آواز ٻڌل ٻڌل لڳو هو.
”ڪيئن آهين....؟“

هڪ طويل عرصي کان پوءِ، شايد آواز بہ شناس وڃائي ٿو ويھي. آواز ڀلي بدلبو بہ هجي، لھجو سدائين ساڳيو هوندو آهي. حاڪم، حاڪم ئي رهندا آهن. عرض ڪندا آهن تہ بہ اهو عرض، حڪم جي چادر پائي ايندو آهي.
”ٺيڪ آهيان.... توهان ڪيئن آهيو؟“
”فس ڪلاس، اي ون....“ آواز ۾ اهو ئي ٺڙڪو هو. دل چيو، چوانس.... ”اوهان جھڙن لاءِ ئي تہ فرسٽ ڪلاس ٺھيو آهي. باقي ٻيا سڀ ڪلاس تہ اسان جھڙن لاءِ هوندا آهن.“
”ڇا پيو ڪرين؟....“
وري اندر چيو، چوانس.... ڌوڙ پيو پايان.... پر آواز تہ الاءِ ڪٿان ٺھيو پئي ۽ الاءِ ڪھڙي اظھار جو جامو ورتائين پئي: ”آفيس ۾ آهيان.... ڪم پيو ڪيان.“
”مون سان ملي سگهين ٿو؟“
ايڏي ويجهڙائپ سان هن ڳالھايو پئي، جو اهو اندازو ئي نہ پيو ٿئي تہ ڪا جدائيءَ جي موسم، وڻن ٽڻن کي اجاڙي بہ وئي هئي. ڄڻ ڪو عرصو گذريو ئي نہ هو.
”ڪٿي؟.... ڪڏهن....“
”جتي تون چوين....“ کِلَ، کَلَ لاهي رهي هئي.
”ڪو ڪم آهي ڇا؟“ لھجو اگرو ٿي ويو هو.
”ڇو.... ڪم کان سواءِ پاڻ نٿا ملي سگهون ڇا؟.... مائٽ آهيون.... ملي تہ سگهون ٿا.... اصل ۾، توسان ڪجهہ ڳالھائڻو آهي، ڪجهہ مسئلا شيئر ڪرڻا آهن، جي ٿورو وقت هجئي تہ پاڻ ڳالھائي وٺون.“
وري ڪنھن ڪٿي ڪنھن جملي سان سرٻاٽ ڪيو، ”منھنجي سڄي حياتي تنھنجي لاءِ هئي، ان مان ٿورو وقت گهرندينءَ.... اهو تہ مون سوچيو ئي ڪونہ هو.“
لفظ چپن تي نہ آيا، اهڙا الاءِ ڪيترا جملا ٻڌي، اسان درگذر ڪندا آهيون.
”ڪٿي؟“
”جتي تون چوين....“
۽ الاءِ ڪيئن سيني مان تير هٿ سان ڪڍندي چيو هئم، ”ان ئي جاءِ تي ملڻ ٿو گهران، جتي جدائيءَ جو ٻج ڇَٽيو هُيئي.“
سامھون آئي تہ ڄڻ سامھون نہ هئي. الاءِ ڪير آيو هو، دل جي سرخوشي موٽي نہ آئي هئي. لڳو ڄڻ ڪا سرڪاري ملاقات ٿيڻ واري هجي.
جذبا بہ ڪمال هوندا آهن. هجن تہ ولوڙي ڇڏيندا آهن.... اڻ ڏٺل، ڏٺل لڳندو آهي ۽ جي اهي ئي جذبا هٿ ڇڏائين تہ، ڏٺل وائٺل بہ اوپرو محسوس ٿيندو آهي. ڪَنن ۾ سرٻاٽ ٿيو: عشق تہ ٿيو هو نہ؟ يا خالي وقت گذريو هو؟
سندس وجود جو وڻ ڪجهہ نِمي ويو هو. ماڻھو تہ ظالم هوندو آهي، ٺٺ ٺانگر سان رکڻ گهرندو آهي. وقت ’مھا ظالم‘ هوندو آهي، پنھنجون مھرون هڻندو ئي ويندو آهي. سندس سونھن ايئن ئي ڪمال جي هئي، پر ڪٿي ڪٿي لڳو پئي تہ سج لھڻ لڳو آهي.
”مان ڪٿي بيٺي آهيان؟“
هن نگاھہ ۾ رس ڀريو. لڳم، هٿيار تکا ٿي رهيا آهن.
ڪمري جي ڪنڊ ڏانھن اشارو ڪندي چيم، ”اتي.... ان جاري تي، مٿانھين مقام تي.... اتان هيٺ تہ تون لھي نٿي سگهين.“
جملي جي آخر ۾ شايد ڪا ٻرندڙ وَٽ هئي. سندس وجود ۾ ڄڻ ڀنڀٽ ڀڙڪي اٿيو.
اکين مان آب هاريندي چيائين، ”سڀ ڪجهہ آهي، گاڏيون.... گهر.... سٺي نوڪري.... پئسو.... تون ناهين.“
منھنجو ڪنڌ جُهڪي ويو. پھريون ڀيرو ڪنھن چِپڪوءَ اندر ۾ ڪَرُ کنيو.
”ڏاڍو غلط فيصلو ڪيو هو مون... هن سڄي عرصي ۾، سڀ ڪجهہ مليو، پر خبر پئي، تون... تون آهين... توکان سواءِ اهو سڀ بيڪار آهي....“
”هاڻي ڇا ٿي گهرين؟“
”مون سان شادي ڪر.... مون کي پنھنجو نالو ڏي. مون کي ٻيو ڪجهہ بہ نٿو گهرجي.“
وڏو ساھہ کنيائين ۽ ڄڻ ڇلڪي پئي. ڳوڙهن جي قطار، لاڳيتو سفر ڪندي رهي. هاڻي اهي اگهڻ جو اختيارمون وٽ نہ هو.
”تون تہ پھريون نمبر آهين نہ اينڊي.... ٻيو نمبر ڇو ٿي ٿيڻ گهرين، تون پھريون نمبر ئي رھہ.“
”مطلب....“ هن ٽشوءَ جي ڪُنڊ سان، اکين جا پاسا اگهيا.
”مطلب اهو تہ جنھن هيترا سال سنڀاليو، منھنجا ٽڪرا ميڙي ڪٺا ڪيا، ڄاڻي واڻي ٻيو نمبر بڻي، تنھن کي تنھنجي فرمائشي پروگرام تي ٽڪرا ٽڪرا ڪيان، ايئن نہ....؟“
”مون سمجهيو هو.... تو مون سان پيار ڪيو آهي.“
”ڪيو هو.... بلڪل ڪيو هو. بلڪ جي مان پاڻ کان هاڻي بہ پڇان تہ ڪندو هوندس. بقول تنھنجي مان چِپڪُو هئس نہ.... تو وٽ تہ رسي ٻڌل هئي. ٻڌل رسي، ڇوڙجي تہ نشان بھرحال ختم ٿي ئي ويندا آهن، پر چنبڙي ڪجهہ لاهجي تہ کَل جو حصو بہ گڏ لھندو يا لاهڻ وارو محلول تيز هجي تہ ڪو نشان نہ ٺھي.... وقت ۾ اها طاقت ناهي جو محبت جو اسٽيڪر، دل جي ڀِت تان لاهي سگهي. تو ڇڪي لاٿو تہ سڀ اجڙي ويو، ان ڀڳل ڀت تي وقت پلستر تہ ڪيو، پر اڃان رنگ نہ ٿم ڪرايو. اها چَتي اتي نظر اچي ٿي. پيار مون ڪيو هو، سودو شايد تو... جيڪو وري ڪرڻ آئي آهين، پر ڪي ڪي وکر، اڳ ۾ ئي وِڪيل هوندا آهن. ماڻھو رڳو وڇڙڻ لاءِ نہ هوندا آهن.... اهي وري ملڻ لاءِ بہ هوندا آهن.... اهو تو وساري ڇڏيو هو جانِ عزيز.... هاڻي، ڪو چِپڪُو هجي يا نہ... وري ڪنھن نہ ڪنھن مند تي ٽڪرائي سگهي ٿو ۽ ان جي ضرورت، ساھہ سوڙهو ڪري سگهي ٿي، اهو ڪڏهن بہ نہ وسارجانءِ.“

(ڇپيل: آچر 17 فيبروري 2008ع)