خالي پرس (زندگي)

مون ڏانھن نھاريندي چيائين، ”هڪ زماني کان هُن جو فوٽو پرس ۾ رکيل هو. اڄ ڦاڙي اُڇلائڻ لڳس تہ فوٽوءَ جي ٽُڪرن کان پھرين ڳوڙها ڊسٽ بِن ۾ ڪري پيا.“ اکين ۾ اُهو ئي هُئس جيڪو عاشقِ ناشاد دل مراد جي نگاھہ ۾ هوندو آهي. ڳوڙها کپائي چُڪو هو، اکين ۾ هاڻي سامان ڪڍڻ کان پوءِ خالي جارا نظر اچي رهيا هُئا. عشق جي سَٽَ سھڻ هر ڪنھن جي وس جي ڳالھہ ناهي. دعويٰ تہ الاهي ماڻھو ڪندا آهن، دعوائن سان ڇا ٿو ٿئي؟!
”ذات جو فرق تہ هو سائين، مان ڪم ذات هُئس...هُوءَ اوچي ذات... اسان ۾ اهو تفاوت هوندو آهي پر بھرحال... لڳيءَ کي لعنت آهي. اهو سڀ ائين ئي ٿي ويو... هُن کي بہ خبر هُئي، مون کي بہ احساس هو... رڳو محبت احساس نٿي ڪري.“ مون وٽ ڳالھائڻ لاءِ ڪُجهہ بہ نہ هو. جن جو هٽ خالي هُجي اُهي ڇا وڪڻندا! محبت جي مامرن ۾ مُنھنجو دُڪان بہ خالي هو... گهڻو اڳ، اُنھن حالتن مان، مان بہ گُذريو هُئس. انسان ڪنھن سان ملي نہ... جي ملي تہ وڇڙي نہ... اهڙو ڪو ٻيو عذاب تہ ٿي نٿو سگهي...وڇوڙو سدائين لاءِ هُجي تہ ڪڏهن ڪڏهن سھسائجي ويندو آهي، هر گهڙيءَ جو هُجي تہ ڳچيءَ ۾ ڳاري جيان محسوس ٿيندو آهي.
”هٿ جهلڻ بہ عجيب هوندو آ نہ سائين؟ هٿ تہ نہ ڪا اوچي ماڙي هوندو آهي نہ ڪو جهوپو جهاڙي... کَل ٻنھي جي هٿن جي ساڳي هُئي، هٿن ۾ گرمي بہ هُئي پر بس اهو سڀ ائين ئي ٿي ويو هو... هي زمانو ليلا مجنَي جو الاءِ آهي الاءِ نہ!“
پنھنجي ٻچن کي مان سُڃاڻان ٿو. زندگي رڳو ڪتاب پڙهڻ ۽ پڙهائڻ نہ هوندي آهي. درسگاهون رڳو اَلف بِ تي اڪتفا نہ ڪنديون آهن. جي عنايت ٿي وڃي تہ اُستاد، اندر جون گهٽيون بہ گهمي ايندو آهي. شاگرد جي مَن ۾ ڇاهي... ڪٿي ٽُٽڻو آهي، ڪٿي جُڙڻو! اها جي سڀ خبر نٿي پوي تہ بہ گهڻي تہ مالڪ جي مھر سان پئجي وڃي ٿي. نگاھہ رڳو ڪاپين، ڪتابن، بورڊ، ملٽي ميڊيا ۽ ٻين لوازمات تي نہ هوندي آهي. نگاھہ تہ چھرن، گلاب موسمن، ڪِنائين جي گفتگوئن کي بہ جهٽيندي آهي. کٿوري لڪندي ناهي، سڀ واقف ٿي ويندا آهن.
پوءِ الاءِ ڇو، ائين ٿيو آهي تہ پنھنجي هِن ڪيريئر ۾، تقريبن سوائي صديءَ ۾ سَوين ٻار آيا هوندا جن اندر جو احوال اوريو هوندو... ڳالھہ کڏي ۾ اُڇلائي، بي فڪرا ٿي ويا هوندا. اها بہ پروردگار جي عنايت رهي آهي تہ ڪڏهن بہ امانت ۾ خيانت ناهي ٿي. درد کي درد سمجهجهي... ڪا دوا ڳولجي... ڪو درمان هٿ ڪجي تہ ائين محسوس ٿيندو آهي ڄڻ تيز بارشن ۾ اُس نڪري آئي هُجي. خبر ناهي، اوهان مان ڪيترن اهو منظر ڏٺو آهي پر جِن بہ ڏٺو هوندو، اُهي فقير جي صدا کي سمجهي سگهن ٿا.
ورهيہ پڄاڻان، هُن اهو هٿ جهليو هو، هٿ ڏيندڙن جا بہ پنھنجا ناز انداز هوندا آهن، عشوہ ترازيون هونديون آهن، نخرو نہ ڪري تہ محبوب سڏائڻ جو حق کسجي وڃينس. اُهي ناز نخرا پاڻ کي سمجهہ ۾ نہ ايندا آهن، بلڪہ نظر ئي نہ ايندا آهن. نظر اُنھن کي ايندا آهن جيڪي اوسي پاسي هوندا آهن. تڏهن تہ هُنن جي کِل نہ بيھندي آهي. محبوب پھرين ئي حدون ٻُڌائي ڇڏيون هُئس. مٿان وري اُها مصيبت بہ هُئي جو حد بہ ٻُڌائي هُئائينس ۽ ويجهڙائپ جي عطا بہ ٿيندي هُئس. ڳالھہ سمجهہ کان چڙهيل هُئي. دوستيءَ جي لفافي ۾ محبت جي رقم رکيل هُئي، جنھن تي رٻڙ ويڙهيل هو. شروعات ۾ رقم گهڻي هُئي...رٻڙ پنھنجي جاءِ تي بيٺل هو... نوٽ کُٽندا ويا تہ رٻڙ جي سختي وڌندي وئي. ٿيو تہ اُهو بہ ڍرو پئي، پر نوٽن جي همٿ جواب ڏئي رهي هُئي. هاڻي اُهي ٻيڻان ٿيڻ لڳا هُئا. پوءِ اُهو وقت بہ آيو جو هر هر جي رسامن ۽ پرچاءَ ۾، محبت جي رقم کي چيڪ ڪرڻ لاءِ هر هر ٻاهر ڪڍي ڳڻڻ وري اندر رکڻ جي ڪري لفافي ۾ ڏار پئجي ويا ۽ آخر هڪ ڏينھن اُهو موڪلائي ويو. محبت جي ڪرنسي ظاهر ٿي پئي هُئي، جنھن جو ڪنھن کي بہ ڪو فڪر نہ هو. آويءَ ۾ برتن پچي چُڪو هو.
”ڇوڪرين کي عجيب ملڪو حاصل آهي سائين“ هُن چيو هو. ”ويجهو بہ آڻينديون آهن... ڌڪو بہ ڏئي ڪڍنديون آهن... چئي ٿي مائٽن سان ڳالھائڻ ڏاڍو ڏُکيو آهي... پر وري اُهو بہ چئي ٿي تہ وقت آيو تہ پُڄي پونداسين.“ هُن مون سامھون دل کولي رکي هُئي. ”اها دوستي ناهي سائين...محبت آهي، عشق آهي.“
”هڪ گهٽ ذات واري جو هڪ اوچي ذات واري سان صاحب؟“ مون پُڇيو هومانس.
”هائو“ سندس اکين ڳالھايو پئي. تنھن زماني ۾ ئي مون کي سندس نيڻن جي جوت تي شڪ ٿيندو هو. پوءِ ڳنڍين سان سٿيل اُن ڏور ۾، وڌيڪ ڳنڍَ پوندا ويا. معاملو گهرن تائين وڃي پھتو هو. اُتي بہ بس...ڪا عجيب و غريب ڪيفيت هُئي... آخري حل ٻنھي گڏجي اُهو ئي ڪڍيو هو تہ فڪرِ معاش جي ڳڻ ڪجي. خاتون کي ٻاهر جي اسڪالر شپ ملي ۽ صاحب کي هِتي ئي وڏي عھدي جي ڇانوَ... تنھن هوندي بہ جڏهن آخري اسٽيشن آئي تہ لھڻ مھل هُو اڪيلو هو. هُوءَ، سندس پويان لھڻ جو نخرو ڏيکاريندي، گاڏيءَ جي هلڻ جي مُنتظر هُئي. ٻئي هڪ راھہ جا مسافر تہ هُئا، هڪ منزل جا مسافر نہ هُئا.
”عشق صدين کان ٻَٽُوئن ۾ فوٽو سنڀاليندو آيو آهي لاڏلا“ مون دٻ ڏنيمانس. ”پوءِ ڪڏهن توهان اُن کي ٻَٽُون، ڪڏهن پرس ۽ ڪڏهن وري والٽ سڏيندا آهيو. شُڪر آهي تہ تون پرس سڏين ٿو، هُوءَ ٻاهرين مُلڪ رهي ٿي تنھنڪري والٽ سڏيندي هوندي... اسان جھڙا مولائي، اڃا تائين ٻٽُونءَ مان جان ڇڏائي نہ سگهيا آهن ۽ اُهو ٻَٽُون وري، فوٽن مان جند ناهي ڇڏائي سگهيو...تو ڪڏهن غور ڪيو آهي، توهان جڏهن بہ ڪو نئون مرداڻو پرس وٺندا آهيو تہ جنھن جاءِ تي پلاسٽڪ وارو خانو هوندو آهي معنيٰ ’سِي ٿُرو‘ سسٽم هوندو آهي، اُتي گهڻو ڪري ڪنھن حسينا نازنينا جي تصوير لڳل هوندي آهي. اسان مان ڪيترائي، پرس استعمال ڪرڻ وقت اُها ڪڍي ڦاڙي ڦٽي ڪندا آهن. ڪيترا وري اُن کي اُتي رهڻ ڏيندا آهن. سالن کان پوءِ شبيھہ بگڙجندي آهي تہ پوءِ جان ڇڏائيندا آهن. تُنھنجو ڌنڌو بہ ڪو اهڙو ئي آهي. حياتيءَ جي پرس ۾، عشق جي ادائگيءَ توکي اها تصوير ڏئي ڇڏي هُئي، جيڪا توکي اُن مھل ئي ڪڍي، ڦاڙي ڦٽي ڪري اُڇلائڻي هُئي. جيڪا تو، اُتي رهڻ ئي ڏني. هاڻي جنھن وقت اُها شبيھہ بگڙي آهي تہ ڦاڙي ڦٽي ڪرڻ ساڻ تو ڪھڙا ڦاڙها ماري ورتا آهن! هونئن بہ سڀ ڪُجهہ ڇڏڻ کان پوءِ بہ نظر پنھنجو پاڻ تي تہ اٽڪي ٿي نہ... پاڻ کي ڪيڏانھن ڪبو جڏهن اُن ڏوھہ ۾ پاڻ بہ شريڪ هُججي ٿو... اِن ڪري اُهو سوچڻ تہ فوٽو ڦاڙڻ ساڻ سڀ ڪُجهہ ٿي ويو بيوقوفيءَ جي انتھا آهي...حياتي الاءِ ڪيترا اهڙا فوٽو ڦاڙيندي آهي جن جا فريم، اسان جي دلين ۾ لٽڪندا، لُڏندا رهندا آهن ۽ مزي جي ڳالھہ اُها بہ ٿئي تہ اسان کان اُهو بہ نہ وسرندو آهي تہ اُن فريم ۾ ڪنھن جي شبيھہ هُئي.
عشق جي چوٽ تي لئه ڪر... وڃي اُڏام... ڇاڪاڻ تہ هاڻي ئي تہ تُنھنجي اُڏام جو وقت آيو آهي. بس ٻہ شيون ڳنڍ ۾ ٻَڌ... هڪ تہ پنھنجي پرس مان اجاين ڪاغذن مان بہ جان ڇڏائي، جو خالي تصويرون ئي اجايون ناهن هونديون ۽ ٻيو تہ اهو ڪڏهن بہ نہ وسارجانءِ تہ عاشقيءَ جي سفر ۾ مجنون چريو هو... ليلا تہ سڄي ڄمار هوشمند هُئي. زمانو ڪھڙو بہ هُجي، اها رسم نہ مٽبي... صدي ويھين هُجي يا ٽيھين، مجني کي چريو ۽ ليلا کي سڀئيَن پَرئيَن باهوش رهڻو ئي آهي.“

(ڇپيل: آچر 09 آگسٽ 2015ع)

ڪالم / مضمون

سائين، محبت ۽ حياتي: رمزون (خواب نگر)