ڪالم / مضمون

سائين، محبت ۽ حياتي: رمزون (خواب نگر)

هيءُ ڪتاب ’محمود مغل‘ جي ڪاوش اخبار ۾ ڇپيل مشھور ڪالم سلسلي ’خواب نگر‘ جي 38 چونڊ ڪالمن تي مشتمل آهي.’خواب نگر‘ جڏهن ’ڪاوش‘ اخبار ۾ هفتيوار ڇپبو هيو تہ انھن ڏينھن ۾ جيڪا پذيرائي، هن ڪالم کي ملي هئي، شايد ئي ڪنھن ڪالم نگار جي حصي ۾ اهڙي ناماچاري آئي هجي. ان جو سبب خاص ڪري اهو هيو تہ ’خواب نگر‘ ماڻھن سان ’سندن‘ دل جون ڳالھيون ڪندو هو يا ماڻھن سان ’پنھنجي‘ اندر جي لھسُن جون ڳالھيون ڪندو هو. محبتن واري مامَ جي کول ڪندو هو ۽ نفرتن جا نتيجا اظھاريندو هو. ’خواب نگر‘ ماڻھن جي سمجهہ واري گهرج کڻي حاضر ٿيندو هو ۽ ائين لڳندو هو تہ واقعي ڪو ’سائين‘، ڪو ’مرشد‘ پنھنجن خليفن يا مريدن سان رمزن جا راز کولي حياتي ۽ ان جا ڪارونھوار سمجهائي رهيو آهي.

  • 4.5/5.0
  • 122
  • 30
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • محمود مغل
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Saien, Muhabbat ain Ha’ya’ti: Ramzoo’n [Khwaa’b Nagar]

مٺائيءَ جو وزن (زندگي)

ٻن مٺاين جي ڳالھہ ڪريون ٿا.
پنھنجي نڪتل پيٽ ڏانھن نھاري، هُن وري نگاھہ هٽائي ڇڏي هُئي. ڏُکن ڏاکڙن جو ذڪر هو. ”هي نٿو ٿئي... هُو نٿو ٿئي...“ جيستائين چانھہ اچي، تيستائين ماتمڪدي ۾ پِٽڪو جاري هو. ”يار ٻُڌن ڪونہ ٿا... چئو هڪڙي تہ ڪندا ٻي...مٿان وري ماڻھن مٿو خراب ڪري ٿي... ماڻھن... تُنھنجي ڀاڄائي... روز نيون فرمائشون... روز نوان انگل... پوري پئي ئي نٿي يار.“
ڳالھيون ڪندي هُو هڪ پَل لاءِ اُٿي بيٺو. پنھنجي پيٽ تي هٿ ڦيري، شرٽ ٺيڪ ڪري رهيو هو. مون کي اِن ڳالھہ جي سمجهہ هُئي تہ نوٽن جون دستيون، کيس ڪُک ۾ لڳي رهيون هيون. هيڏانھن هوڏانھن نھاريندي، هڪ ڪلاڪ اڳ، هڪ اجنبيءَ سان ملاقات ڪندي، هُن مُٺيون نوٽن جون وٺي قميص اندر دٻايون هيون. جيتوڻيڪ ڪپڙا ٺيڪ بہ ڪري آيو هو، پر شايد پئسن جو وزن ڳرو هو. هُن هر هر هٿ لائي پڪ پئي ڪئي تہ ڪٿي هيٺ ڪري تہ ڪونہ پيا آهن ۽ تنھن کان سواءِ شايد، پيٽ ۾ درد بہ ٿي رهيو هُئس. اسين راھہ ويندي ملي ويا هُئاسين. وڏي عرصو اسڪول ۽ ڪاليج ۾ گڏ پڙهيا هُئاسين. هِنن ساعتن ۾ هُو روينيو کاتي ۾ ڪنھن چڱي سڻڀي جاءِ تي هو ۽ مان ماستر ماڻھو... سُڃاتو هُئائين تہ وڏو ڀاڪر پائي اچي مليو هو. هڪڙي چانھہ پي ويٺا هُئاسين، ٻي لاءِ چئي ڇڏيو هُئم.
”مڙئي پئي گُذري يار...“ هُن ڳيت ڏني. ”هڪ سرڪاري پلاٽ لاءِ ڪنھن ڪليم ڪيو آ... چيو ٿمانس اڌو اڌ ڪرين تہ جھان ٺھي سگهي ٿو... يا ڪاغذ ٺھرائڻ جي مڙئي ڪُجهہ مِٺائي ڏي.“
”گهڻي مٺائي هوندي؟“ اڌ ۾ ڳالھہ ڪٽيمانس...هُو کِليو.
”مڙئي ڪُجهہ هوندي تہ سھي.“
”پلاٽ ڪيترو آ؟“
”پنج ڇھہ سئو وال آ... ڪروڙن جي ڪھاڻي آ... سرڪاري آ...“ هُن سرڪاريءَ تي زور ڏنو، مون وري نھاريومانس. ”اڌو اڌ... معنيٰ ٽي چار سئو وال... ائين نہ؟“ هُن هاڪار ۾ ڪنڌ لوڏيو.
”۽ مٺائي گهڻي؟“
”اهو تہ مُنھن ڏسي وٺبي آ باشا...مٿي بہ تہ جھان ٺاهڻو ٿو پوي نہ...“ مون کي الاءِ ڇو مزو پئي آيو. اجايو گِهِلَ پئي ڪيم، ڇاڪاڻ تہ چانھہ بہ اچي وئي هُئي ۽ چانھہ پي اسان کي اُٿڻو هو. ”۽ مٿي معنيٰ؟“
”مٿي نٿو سمجهين ڇا... هان... هان؟“ هُنن ننڍن ٻارن وانگر مون کي پاسيرين ۾ آڱريون هنيون، ڄڻ کِلائي کيرو ڪندو هُجي. ”اي مٿي معنيٰ صاحب... مون وارا صاحب... اُنھن جا مٿيان... ميان مٺائيءَ کان سواءِ ڪُجهہ آهي هتي! ڀوڪَ بصرَ... هُنن وٽ جي ڳرو ٿي نہ وڃجي تہ ڄڻ دٻلو ئي دُڦ... مٺائي ايتري وزني هُجي جو اڳيون بار بہ سھي سگهي.“ چانھہ جو وڏو ڍُڪ ڀريئين ۽ اُٿندي چيائين، ”واھہ ڙي واھہ ميان جا باجَ... سادڙو تہ اهڙو ٿو ٿين جھڙي ڪا خبر ئي ڪانہ ٿئي دُنيا جھان جي.“
ڪڏهن ڪڏهن پنھنجو پاڻ تي پاڻ بہ کِلبو آهي. کلي پيو هُئس. موڪلايوسين، نمبرن جي مَٽا سَٽا ڪئيسين. ڀاڪر پائي الوداع ٿياسين پر پنھنجي ڪُک ۾، سندس آڱريون ۽ سندس ڪُک ۾ وري نوٽن جي دستين جي ڪُنڊن جو احساس، عجب ڪمال ڪري ويو هو.
ٻن ڪمرن واري فليٽ ۾، صاف چلڪندڙ فرش مٿان، ڪُجهہ ڪرسيون رکيل هيون، هڪ پراڻو صوفا... سامھون ٽپائي تي هڪ پراڻي رنگين ٽي وي... ڀر واري ڪمري ۾ بہ سامان جو ڪو گهڻو گوڙ متل نہ هو. ٻاهر گئلري نڪتل هُئي. جيڪا ٻنھي ڪمرن لاءِ هُئي. اچ وڃ جو ڪاريڊور سنھو هو جنھن ۾ ٻن ماڻھن جي برابر هلڻ جي گنجائش هُئي ۽ جنھن سان ئي رڌڻي ۽ واش روم جا دروازا ڪُلھو ڪُلھي ۾ ملائي بيٺا هُئا. رڌڻي کان ٻاهر هڪڙو چُلھو بہ نڪتل هُو جنھن تي ڪُجهہ پچي رهيو هو. گهر جو مالڪ پاڻ، اوٻاريل بادامن تان کلون لاهي کين ڪاتر ڪري رهيو هو. پُٽ پريان گرائينڊر ۾ ڪُجهہ گرائينڊ پيو ڪري ۽ گهر ڌڃاڻي، امان سانئڻ مون سان حساب ڪتاب ۾ رُڌل هُئي.
”حلوي لاءِ ٿالھہ توهان آندا آهن يا اسان جا هوندا؟“ هُن سوال ڪيو، مان ڪٿي گم ٿيل هُئس. پاڻ سنڀاليندي وراڻيم، ”توهان ئي ڏئي ڇڏيو.“ هُوءَ وري ٻئي ڪمري ڏانھن هلي وئي ۽ مان گهر جو جائزو وٺڻ ۾ وري لڳي ويس. هيءَ ’حلوي واري ماسي‘ هُئي جيڪا آرڊر تي ’سوغات‘ يا حلوو پنھنجي گهر تي تيار ڪندي آهي. اوهان کيس آرڊر ڏيو، هُوءَ آرڊر مطابق اوهان جو مال تيار ڪندي ۽ ادائگيءَ جي وقت ۾ سوير تہ ٿي سگهي ٿي، پر ڪڏهن بہ دير جو تہ سوال ئي پيدا نٿو ٿئي.
فاطمہ ۽ اُن جا عزيز کيس سُڃاڻن. هُوءَ ۽ سندس مُڙس، اوڙي پاڙي لاءِ ماني بہ تيار ڪندا آهن. دال چانور، ٻوڙ ماني... گهڻو ڪري منجهند جو اهي سڀ شيون وڪرو ٿي وينديون آهن. شين جو معيار ڪمال جو هوندو آهي ۽ گراهڪ کائڻ لاءِ آتا هوندا آهن. مون کي هر واري هُن وٽ وڃي ڏاڍو مزو ايندو آهي خاص طور اُن مھل، جن گهڙين ۾ هُوءَ حساب ڪتاب ڪندي آهي. هُوءَ اکين تي عينڪ لڳايو، مٺائيءَ جي ٽن ٿالھن ساڻ، ڪاغذ جو هڪ ڊگهو فليتو بہ کڻي آئي هُئي. ٿالھہ جي مٿان هڪ خالي ٿالھہ بہ پيل هو، جنھن ۾ مختلف ننڍڙيون ننڍڙيون پُڙيون ٻڌل رکيل هيون، هُن ڪاغذ پڙهڻ شروع ڪيو، ”حلوي جي ڪلو جي قيمت، مٿان پنجاھہ رپيا ٺھرائڻي في ڪلو... سامان جي فھرست“ حلوي جي خوشبوءَ تي سندس آواز جي خوشبو سدا حاوي ٿي ويندي آهي. ”هي اوهان جي پستن جي قيمت، جن مان جيڪي کپيا سي کپيا... هي باقي بچيل پستن جي پُڙي... هي بادامن جي قيمت... جيڪي کپيا سي کپيا... هي باقي بچيل بادامن جي پُڙي... هي ڪاجُو وڌاسين... هي بچيل ڪاجُوءَ جي پُڙي... هي بچيل سونفن جي پُڙي، هي ڦوٽن جي پُڙي... ننڍن جي الڳ... وڏن جي الڳ.... هي پُڙي... هُو پُڙي.“ ڍير پُڙين جو ڏئي حساب مڪمل ڪيائين ۽ ٻہ هزار هٿن ۾ ڏنامانس تہ پورا چوويھہ رپيا، کڻي منھنجي تريءَ تي رکيائين، ”هي اوهان جي بقايا...“ پئسا وٺندي لڄ پئي آيم، چوويھہ رپيا، پر هاڻي هُن جي ايمان جي حالت کي ڏسندي کيس چئي بہ نہ پيو سگهان تہ اوهان رکي ڇڏيو. ماٺ ڪري ورتم تہ سندس گهر واري مس مس ڳالھايو، ”مھانگائي ڳاٽي ٽوڙ آ سائين... شين جو اگهہ تہ ڏسو...“ اُتي مون الاءِ ڪيئن اُڪليو، ”هي ٺھرائڻي پنجاھہ رپيا في ڪلو ڪُجهہ گهٽ ناهي؟“ امڙ سانئڻ مُرڪندي چيو، ”الاهِي آهي... اسان جو گُذر ٿي ويندو آهي... سمجهو ڏهين، پنڌرهين رپئي جي سراسر گئس ٻري ٿي، باقي سڀ ڪلو تي بچي ٿو. گنج آهي.“ همٿ ميڙيندي عرض ڪيم، ”هي پُڙيون رکو...هي اسان ڇا ڪنداسين.؟“
”اوهان جون هِن...اسان ڇا رکي ڪنداسين... امانت آهي بابا“ هُن هٿ موٽايو، ”جيڪي کتو سو هنيوسين... باقي سڀ اوهان جو آهي.“
”۽ جي مان اوهان کي ڏيان تہ...“
”تہ پوءِ اُن جي رقم وٺو.“ ڇُوٽ جواب آيو، ”مٿئين ڏي بہ تہ وڃڻو آهي نہ...جيترو هلڪو ٿي وڃجي اوترو چڱو ناهي!؟“ مون کي ٻُڏتر ۾ ڏسي، تقريبن پنجهتر سالن کان مٿي ڄمار واريءَ جيجان، هڪ وڏي مُرڪ آڇي، ”اسان کي بارگير نہ ڪر پُٽڙا...پنھنجي امانت کڻ... اهو رڳو اوهان لاءِ ڪونھي...سڀني لاءِ آهي.“ هُن سامھون ڏيکاريو، مون ڌيان ڏنو، ”ڏسو... سڀني جا آرڊر آهن نہ... سڀني جي بچيل سامانن جا شاپر ٺھيل آهن... مون رڳو اوهان کي ڏيکارڻ لاءِ ٿالھہ ۾ پُڙيون آنديون آهن... وجهي تہ مان اوهان کي شاپر ۾ گڏ ڪري ڏيان ها.“
مُنھنجي ڪُک ۾ ڪُجهہ آڱريون لڳي رهيون هيون، جن مُنھنجي روح کي کِلايو پئي. مُنھنجي دل چيو، مان سندس قدمن ۾ ويھي رهان ۽ چوانس، ’امڙ... اهڙو هُنر تو سکيو ڪٿان آهي... جو پنھنجو پاڻ مٺاڻ بڻجي پئي آهين!؟‘ پر اکر بہ اُڪلي نہ سگهيس. هُن شاپر ۾ پُڙيون وڌيون ۽ سندس گهر واري مون کي مِٺائيءَ جا ٿالھہ کڻي ڏنا. اجازت گهرڻ مھل چيائين، ”ناراض نہ ٿجو... اهو اسان جو نيَم آهي. خُدا جي ذات ڏي جيترو گهٽ گُناهن جو بار کڻي وڃجي اوترو سُٺو هوندو آهي... پرائي مال کي پرايو سمجهجي تہ بار گهٽجي ويندو آهي. مِٺائي جيتري هلڪي هوندي، سيني تي بار بہ اوترو گهٽ ڪندي.“

(ڇپيل: آچر 10 اپريل 2016ع)