ناول

اڌوري عشق جو اَلميو

مھاڳ ۾ شڪت حسين شورو لکي ٿو:”پيار دليپ دوشي جو من پسند موضوع آهي، ڇو ته هن جو پهريون ناول ”محبت جي تنهائي“ توڙي موجوده ناول ”اڌوري عشق جو الميو“ ان پيار جي پچار تي مشتمل آهن جيڪو لاحاصل آهي. ”اڌوري عشق جو الميو“ اصل ۾ پيار جو نوحو آهي، جيڪو تڪميل تي پهچڻ کان اڳ ۾ ئي الميو بڻجي وڃي ٿو. هونءَ عشق هڪ اهڙو جذبو آهي جنهن جي جوهر ۾ الميو ئي سمايل آهي. عشق ڀلي کڻي ڪاميابي جي منزل تي پهچي، پر پوءِ ان جو اتان زوال شروع ٿئي ٿو ۽ اهو جھڪو ٿيندو گلن وانگر ڪومائجي وڃي ٿو.“
Title Cover of book اڌوري عشق جو اَلميو

مهاڳ: شوڪت حسين شورو

جڏهن کان هن ڌرتيءَ تي عورت ۽ مرد جنم ورتو، تڏهن کان ٻنهي صنفن جي اندر هڪ اهڙو جذبو پڻ پيدا ٿيو جيڪو سندن وجود سان جڙيل رهيو. ان جذبي کي پيار جو نالو ڏنو ويو. شاھ لطيف جو چوڻ آهي ته ”وکر سو وهاءِ جو پئي پراڻو نه ٿئي.“ سو پيار هڪ اهڙو ئي وکر آهي جيڪو ازل کان ابد تائين ڪڏهن پراڻو ٿيڻو ڪونهي. سيفو کان وٺي شيخ اياز تائين پيار شاعري جو توڙي ٻئي تخليقي ادب جو سڀ کان وڌيڪ لازوال ۽ لافاني موضوع رهيو آهي. لکين ڪهاڻيون ۽ ناول پيار جي موضوع تي لکيل آهن ۽ جيستائين انسان ۽ سندس جذبا سلامت آهن پيار جي اهميت قائم رهندي.
پيار دليپ دوشي جو من پسند موضوع آهي، ڇو ته هن جو پهريون ناول ”محبت جي تنهائي“ توڙي موجوده ناول ”اڌوري عشق جو الميو“ ان پيار جي پچار تي مشتمل آهن جيڪو لاحاصل آهي. ”اڌوري عشق جو الميو“ اصل ۾ پيار جو نوحو آهي، جيڪو تڪميل تي پهچڻ کان اڳ ۾ ئي الميو بڻجي وڃي ٿو. هونءَ عشق هڪ اهڙو جذبو آهي جنهن جي جوهر ۾ الميو ئي سمايل آهي . عشق ڀلي کڻي ڪاميابي جي منزل تي پهچي، پر پوءِ ان جو اتان زوال شروع ٿئي ٿو ۽ اهو جھڪو ٿيندو گلن وانگر ڪومائجي وڃي ٿو. شايد ان ڪري ئي شاھ سائين چيو هو ته:
ڳوليان ڳوليان مَ لهان ، شال مَ ملان هوت ،
من اندر جا لوچ، مڇڻ ملڻ سين ماٺي ٿئي.
محبوب جي ملڻ سان جيڪڏهن پيار جي بيقراري ختم ٿي وڃي ته پوءِ ان پيار جي اهميت به گھٽجي وڃي ٿي. دليپ دوشي جي هن ناول جو بنياد ئي پيار جي بيقراري ۽ ان جي پيڙا تي رکيل آهي.
پيار جي دائمي موضوع تي لکيل دليپ دوشي جي ناول ”اڌوري عشق جو الميو“ جي ارپنا غير روايتي آهي. عام طور ارپنا پنهنجي ڪنهن گهر ڀاتي، ويجهي دوست يا ڪنهن سينيئر ليکڪ جي نالي ڪيل هوندي آهي. دليپ ان روايت کي ٽوڙي پنهنجي ناول جي ڪردارن جي نالن تي ڪئي آهي.
ناول جا مُک ڪردار آڪاش ۽ پرھ آهن. سندن سماجي پس منظر اتر قطب ۽ ڏکڻ قطب جي فاصلي وارو آهي. پيار ته ڪيڏي به وڏي فاصلي کي ليکيندو ئي ناهي. اهو بيشڪ آسمان تي اڏامي سگھي ٿو پر زميني حقيقتن سان بغاوت نٿو ڪري سگھي. اها زميني حقيقت طبقاتي نظام يا سماجي اڻ برابري آهي، جنهن ۾ معاشي ننڍ وڏائي، اميري غريبي جو فرق نمايان هوندو آهي .انسان مذهبن، فرقن، رنگ، نسل ۽ ٻولين جي ويڇن م ته ورهايل آهي، پر ساڳئي مذهب، فرقي، رنگ، نسل ۽ ٻولي جي هوندي به سماجي اڻ برابري کي نظر انداز ڪرڻ ناممڪن ليکيو وڃي ٿو .
”اڌوري عشق جو الميو“ ناول جي پلاٽ جو بنياد سماجي اڻ برابري تي رکيل آهي، پر ان ۾ موقعي مهل سارو سنڌ جي اهم ۽ ٻرندڙ مسئلن جو به ذڪر آهي. ناول جو مُک ڪردار آڪاش پاڻ صحافي آهي، ان ڪري انهن مسئلن کي اجاڳر ڪرڻ هن جي ڪم ۾ شامل آهي. سنڌي ۾ پيار جي موضوع تي جيڪي ناول لکيا ويا آهن، پوءِ اهي يونيورسٽي ڪئمپس توڙي ڪنهن ٻئي پس منظر ۾ هجن، انهن جا ناول نگار شايد رڳو پيار جي پچار واري تهمت کان بچڻ لاءِ ضمني طور سنڌ جي مسئلن کي به کڻي اچڻ ضروري سمجهن ٿا. اها ڳالهه مون کي انگريزي ۽ ٻين ٻولين جي ناولن ۾ نظر نه آئي آهي. سنڌ جي مسئلن کي ناولن ۾ ضمني طور آڻڻ کپي يا انهن تي ڪو مڪمل ناول لکڻ کپي، اها هڪ بحث طلب ڳالھه آهي.
دليپ دوشي جي هن ناول ۾ سنڌ يونيورسٽي ۾ شاگردي واري زماني ۾ گھاريل گھڙين جون يادگيريون آهن. ٿر جي ڏڪار جي اجگر بلا جو ذڪر آهي. ٿر جي ڏڪار جي حوالي سان حڪومتي ڪامورن جي بيحسي، ماروئڙن جي دردن جي درمان لاءِ رڳو سکڻا نعرا، مدد جي نالي ۾ قطارن ۾ بيهاريل ٿرين جي تذليل، لٺيون ۽ انهن کي پلئه پوندڙ ڏڪار ... ٿر جو ڏڪار سرڪاري توڙي غير سرڪاري تنظيمن جي لاءِ ڀاڳ بڻجي اچي ٿو ، غريب ماروئڙن جي سهائتا جي نالي ۾ ملندڙ فنڊ فوٽو سيشن، صاحبن جي دورن ۽ سندن فرمائشن ۾ پورا ٿي وڃن ٿا، هوڏانهن مسڪين ٿرين کي رڳو ڏک ڏولاوا ئي نصيب ٿين ٿا __ هن ناول ۾ انهن سڀني ڳالهين جي دردمندي سان اپٽار ڪيل آهي .

[b]_ شوڪت حسين شورو
[/b]