محروميءَ جي بيماري ختم ڪرڻ جي لاءِ اوهان چار ڪم ڪري سگھو ٿا
1. پنهنجي صحت بابت گفتگو نه ڪريو. وڌ ۾ وڌ اوهان جيڪڏهن ڪنهن بيماريءَ تي ڳالهائڻ گھرو ٿا ته نزلي ۽ زڪام بابت ڳالهائي سگھوٿا، پر ان تي به ڳالهائڻ ڪا چڱي شئي ناهي. صحت جي خراب حالت تي ڳالهائڻ ائين آهي جيئن ٻرنديءَ باهه تي تيل وجهڻ. ان کانسواءِ صحت بابت ڳالهائڻ هونئن ئي بري عادت آهي. اهڙِي گفتگو ڪرڻ سان ماڻهو بيزار ٿي ويندا آهن. انهيءَ مان خودنمائي به ٿئي ٿي. خراب صحت جي متعلق ڳالهائڻ ڪامياب ذهن رکندڙ ماڻهن ۾ به فطري طور قوتِ مدافعت کي ختم ڪري ڇڏي ٿي.
پنهنجي خراب صحت جي باري ۾ ڳالهائي ڪري هڪ انسان ٿورڙي همدردي ته حاصل ڪري وٺي ٿو پر هو پنهنجي عزت ۽ وقار وڃائي ويهي ٿو.
2. پنهنجي صحت بابت پريشان نه ٿيو. ڊاڪٽر والٽر الوارز، جيڪو دنيا جي معروف ترين ميو ڪلينڪ جو ڪنسلٽنٽ آهي، ان لکيو آهي ته مان پريشان ٿيندڙن کي هميشه درخواست ڪندو آهيان ته ڪجھ پنهنجو پاڻ تي قابو ڪرڻ سکو ۽ پريشانين تي قابو پايو. جڏهن مون انهيءَ شخص کي ڏٺو (ان جو هڪ مريض هو جيڪو ڀيري ڀيري سان چئي رهيو هو ته کيس پتي جي بيماري آهي، جڏهن ته سندس اٺ ڀيرا ايڪسري ٿيو هو ۽ هر ايڪسري جي رپورٽ اها ئي هئي ته کيس پتي جي بيماري ناهي.) ته مون ان کي چيو ته ايڪسري ڪڍراءِ. مون انهن سوين ماڻهن کي چيو، جيڪي پنهنجو پاڻ کي دل جو مريض سمجهندا هئا ته پنهنجي اِي سِي جِي ڪرايو ته جيئن توهان جو وهم ختم ٿئي.
3. اوهان هميشه شڪر ادا ڪريو ته اوهان جي صحت ايتري سٺي آهي، جيتري هئڻ گھرجي.
هڪ پراڻي ڳالهه آهي جيڪا اوهان گھڻو ڪري ٻُڌي هوندي: ”مون کي پنهنجو پاڻ تي ڏاڍو افسوس هيو جو منهنجا جوتا ڦاٽل آهن. پوءِ مون کي اهو ماڻهو مليو جنهن کي پير ئي نه هئا.“ پنهنجو پاڻ سان شڪايت ڪرڻ، معنى ته پاڻ کي خراب چوڻ آهي. پنهنجي صحت بابت اوهان خوش رهو، جڏهن اوهان پنهنجي صحت جي باري ۾ فڪر ڪندا ته اهو سورن ۽ دردن توڙي ٻين تڪليفن جي خلاف هڪ طاقتور ويڪسين ثابت ٿيندي.
اڪثر پنهنجو پاڻ کي ياد ڏياريو ته ”استعمال ڪرڻ سان شيءِ جو گَسڻ چڱي ڳالهه آهي، انهيءَ کان جو ان شئي کي زنگ لڳي وڃي.“
زندگيءَ مان مزو ۽ لطف وٺڻ لاءِ ان کي وڃايو نه، پنهنجي زندگيءَ کي اسپتال جو بسترو سوچيندي نه گذاريو.
پنهنجو ذهن ڪاميابيءَ ڏانهن رکو، ذهانت جي محرومي يا ”مون ۾ ذهانت جي کوٽ آهي“، ساڳئي ڳالهه آهي.
حقيقت ۾ اها عام ڳالهه آهي ته اسان جي چوڌاري رهندڙ 95 سيڪڙو ماڻهو هڪٻئي کان مختلف درجن ۽ طبقن جا آهن. انهيءَ ڪري ڪيترائي ماڻهو محروميءَ جي بيماريءَ جو شڪار آهن. انهن جي انفرادي ماٺ به حقيقت ۾ محروميءَ جو نتيجو آهي. تمام ٿورا ماڻهو کليل اعتراف ڪندا ته منجهن ذهانت جي گھٽتائي آهي، بلڪه گھڻا ماڻهو ان ڳالهه کي پنهنجي ذهن ۾ سوچيندا آهن. اسان منجهان ڪيترائي ماڻهو ذهانت جي حوالي سان ٻن غلط فهمين ۾ ڦاٿلن آهن.
1. اسان پنهنجي ذهني قوت کي گھٽ سمجهندا آهيون.
2. ۽ اسان ٻين ماڻهن جي ڀيٽ ۾ پنهنجو پاڻ کي گھٽ ذهني قوت جو مالڪ سمجهندا آهيون.
انهن ٻنهي غلطين جي ڪري ماڻهو پنهنجو پاڻ کي تمام گھٽ مُلهه ۾وڪڻي ڇڏين ٿا.
اهڙا ماڻهو گنجريل ۽ پيچيده صورتحال سان منهن ڏيڻ ۾ ناڪام رهن ٿا ڇو ته اهي گھٽ ذهني سگھ جا مالڪ هوندا آهن. ڪجھ اهڙا ماڻهو به هوندا آهن جن جو ذهانت سان پري جو به واسطو ناهي هوندو ۽ اهي نوڪري وٺي ويندا آهن.
ڇا اصل معاملو هي آهي ته اوهان گھڻا ذهين ناهيو...... نه، بلڪ اصل معاملو هي آهي ته اوهان پنهنجي ذهانت کي استعمال ڪيئن ٿا ڪريو؟
اها سوچ جيڪا اوهان جي ذهني رهنمائي ڪري ٿي، ان جي اهميت اوهان جي ذهن جي طاقت کان به وڌيڪ آهي.
مون کي ٻيهر چوڻ جي اجازت ڏيو.... اهو نهايت اهم آهي ته اها سوچ جيڪا اوهان جي ذهانت جي رهنمائي ڪري ٿي، ان جي اهميت اوهان جي ذهن جي قوت کان وڌيڪ آهي.
ڇا اوهان کي پنهنجي ٻار کي سائنسدان بنائڻو آهي؟ اها ڳالهه هڪ سوال جو جواب ڏيندي ڊاڪٽر ايڊورڊ ٽيلر چئي هئي. ڊاڪٽر صاحب عالمي سطح جو فزيشن آهي. هن جو چوڻ آهي ته هڪ ٻار کي سائنسدان بنجڻ جي لاءِ نه ته گھڻِي ذهانت جي ضرورت هجي ٿي ۽ نه ئي ان کي ڪرشمائي حافظي جي ضرورت آهي ۽ نه وري ڪا هن جي لاءِ اسڪول ۾ ان جي اعليٰ معيار جي ضرورت آهي. رڳو هڪ ڳالهه جي ضرورت آهي ته ٻار سائنس ۾ گھڻِي دلچسپي رکندو هجي...... ۽ بس!
سائنس ۾ دلچسپي ۽ اعليٰ حوصلي جي اشد ضرورت آهي. هڪ شخص جنهن جي ذهانت جو درجو فقط 100 آهي، پر ان جو رويو مثبت آهي هو ملنسار ۽ پراميد آهي. اهو انهيءَ شخص کان جنهن جي ذهانت جو درجو 120 آهي پر ان جو رويو منفي آهي ۽ غير ذميدار آهي، مثبت رويي جو شخص ان کان گھڻو وڌيڪ پيسا ڪمائي سگھي ٿو.
هڪ گھر ۾ هڪڙي تقريب جي دوران مون کي هڪ پراڻو دوست مليو. منهنجي ان سان ملاقات ڏهن ورهين کانپوءِ ٿي هئي. چڪ ڏاڍو ذهين هو ۽ هن آنرز ۾ گريجوئيشن ڪئي هئي. جڏهن مان هن سان آخري ڀيرو مليو هيس ته مغربي تبراسڪا ۾ ان جو ذاتي ڪاروبار هو. مون ان کان پڇيو: چڪ! تنهنجو ڪاروبار ڪيئن آهي؟ هن اعتراض ڪيو ته منهنجو ذاتي ڪاروبار ناهي، مون ان کان اهو ڪو نه پڇيو ته تنهنجو ڪاروبار گذريل پنجن سالن کان يا هڪ سال کان بند آهي، پر آءُ هن سان گفتگو ڪندو رهيس. هن چيو هاڻي به مان جڏهن پنهنجي ڪاليج جي تعليم تي نظر وجهان ٿو ته مان ڏسان ٿو ته مان ڪاروبار ۾ ماهر هيس، پر منهنجو ڪاروبار ٺَپ ٿي ويو، بيهجي ويو، جڏهن ته مون وٽ ڪافي سرمايو هو، پر منهنجو ڪاروبار ناڪام ٿي ويو.
ٻئي شئي جيڪا مون کي ڏکارو ڪري ٿي سا اها ته منهنجي اسڪول جا ساٿي، جيڪي ڪڏهن ڪنهن پارٽي ۾ ڪو نه ڏٺا ويا هئا ۽ نه ئي اهي ڪاليج ويا هئا، پوءِ به انهن جو وڏو ڪاروبار آهي. جڏهن ته مان هينئر به تنگي ۽ مفلسي واري زندگي گذاريان پيو، مان صلاحيتن ۾ اڄ به انهن کان اڳتي آهيان.
چڪ جي ذهانت کان وڌيڪ اهم شئي، چڪ جي ذهانت جي رهنمائي ڪندڙ سوچ هئي. پر هن رهنمائي جي بدران ذهانت تي ڀروسو ڪيو جنهن جي ڪري هو ناڪام ٿيو.
ڪجھ ذهين ماڻهو ناڪام ڇو ٿي ويندا آهن؟
مان هڪ شخص جي ڪيئي سال ويجهو رهيو آهيان. اهو تعليم يافته به نه هو ۽ انتهائي درجي جو جينئس هو، منجهس اعليٰ تخليقي صلاِحيتون هيون پر اهو ناڪام ترين ماڻهن منجهان هو. هو هڪ معمولي درجي جي نوڪري به ڪندو هو (حقيقت ۾ ذميدارين کان ڊڄندو هو)، هن شادي به نه ڪئي (انهيءَ ڊپ کان ته ڪيترين ئي شادين ۾ طلاق ٿي ويندي آهي)، هن جا تمام گھٽ دوست هئا (ڇو ته هو ماڻهن کان بيزار هو). هن ڪڏهن جائيداد خريد نه ڪئي ڇو ته ان ۾ رقم ٻڏڻ جو خطرو هوندو آهي بلڪه ٻڏي به ويندي آهي. بجاءِ ان جي جو هو پنهنجي فطري ذهني قوت سان ڪاميابي حاصل ڪري ها، هن پنهنجي ذهانت کي خاميون ۽ خرابيون ڳولهڻ ۾ استعمال ڪري ڇڏيو، ڇو ته هن جي منفي سوچ سندس رهنمائي ڪئي هئي. انهيءَ ڪري هن تمام گھٽ فائدو وتو ۽ ڪجھ به تخليق ڪو نه ڪري سگھيو. هو پنهنجي رويي کي تبديل ڪري گھڻو ڪجھ ڪري پئي سگھيو. هن وٽ ڪاميابي حاصل ڪرڻ جي لاءِ تمام وڏو ذهن هو، پر وٽس سوچ جي سگھ ۽ قوت ڪو نه هئي.
هڪ ٻيو شخص، جنهن کي مان چڱيءَ طرح سڃاڻان ٿو، ان نيويارڪ يونيورسٽيءَ مان پي ايڇ ڊِي جي ڊگري حاصل ڪئي هئي ۽ ان کان فوراً پوءِ فوج ۾ هليو ويو.
ان ٽي سال فوج ۾ ڪيئن گذاريا؟
هو فوج ۾ نه آفيسر هو ۽ نه ڪي اسٽاف اسپيشلسٽ هو، بلڪه هو ٽن سالن تائين ٽرڪ هلائيندو رهيو.
آخر ڇو؟
ڇو ته هن جو پنهنجي ساٿين سان انتهائي منفي رويو هو (هو سوچيندو هو ته مان هنن کان اعليٰ آهيان). فوجي اصول ۽ قائدن مطابق (ٻيا سمورا فوجي بيوقوف آهن)، نظم ۽ ضبط رڳو ٻين جي لاءِ آهن، هن جي لاءِ ناهن. هو هر شيءِ، بلڪه پنهنجو پاڻ کان به فرار چاهي پيو.
انهيءَ شخص جي ڪو به عزت ڪو نه ڪندو هو. سندس سڄي ذهانت دفن ٿي چڪي هئي. سندس منفي روين کيس ناڪام ڪري ڇڏيو هو.
ياد رکو ته جيڪا سوچ اوهان جي رهنمائي ڪري ٿي، اها اوهان جي ذهانت کان وڌيڪ اهميت واري آهي. جڏهن ته پي ايڇ ڊي جي ڊگري ڪاميابي جي اصولن کان وڌيڪ اهميت نه ٿي رکي.
ڪيئي سال پهريان فل منهنجو قريبي دوست هو. هو هڪ تمام وڏي ايڊورٽائيزنگ ڪمپنيءَ جو سينيئر آفيسر هو. فل پنهنجي ايجنسي ۾ مارڪيٽنگ ريسرچ ڊائريڪٽر هو. هو پنهنجو ڪم نهايت ئي سٺي طريقي سان ڪندو هو.
ڇا فل هڪ ذهين شخص هو؟
ذهانت ته ان کان تمام ڏور هئي. فل ريسرچ ٽيڪنڪ کان سواءِ ٻيو ڪجھ نه ڄاڻندو هو. هو حساب ڪتاب جي باري ۾ ڪجھ نه ڄاڻندو هو. هن ڪاليج تائين تعليم به پرائي هئي (پر هن جا سڀئي ماتحت گريجوئيٽ هئا). فل ساليانو ٽيهه هزار ڊالر ڪمائيندو هو (جڏهن ته سندس ماتحت رڳو ڏهه هزار ساليانو ڪمائيندا هئا). فل دراصل انساني انجنيئر هو. هو سئو سيڪڙو مثبت هو. هو گھٽ ڪارڪردگيءَ وارن جي به حوصله افزائي ڪندو هو.
هو پنهنجي ڪم ۾ سرگرم ۽ همت ۽ حوصلو وڌائيندڙ شخص هو. فل ماڻهن کي سمجهندو هو ۽ کيس چڱيءَ ريت خبر هئي ته هُنن سان ڪيئن ڊيل ڪرڻي آهي. هو انهن کي پسند به ڪندو هو. فل وٽ ذهانت ڪو نه هئي، پر هو ذهانتن کي استعمال ڪندو هو. هن جي ڪمپني اعليٰ ترين درجي جي ذهانت رکندڙ ماڻهن کان، ڪيئي ڀيرا وڌيڪ انهن جو قدر ڪندي هئي.
ڪاليج ۾ داخل ٿيندڙ هڪ سئو ڇوڪرن منجهان پنجاهه ڇوڪرا گريجوئيشن ڪندا آهن.
مون هڪ وڏي يونيورسٽيءَ جي ڊائريڪٽر ايڊميشن کان ان جو سبب پڇيو. هن ٻڌايو ته ذهانت ڪافي ناهي. اسان انهن شاگردن کي داخلا ناهيون ڏيندا جيڪي گھڻا ذهين ناهن هوندا. هي ڪو پيسن ٺاهڻ جو ادارو ناهي. جيڪڏهن ڪو طالب علم ڪاليج ۾ پنهنجي مدد ڪرڻ گھري ٿو ته اهو ائين ڪري سگھي ٿو. اصل شيءِ ته رويو آهي، اوهان حيران ٿيندا ته ڪيترائي ڇوڪرا انهيءَ ڪري ڪاليج ڇڏي ڪري هليا ويندا آهن جو اهي پنهنجن پروفيسرن کي پسند ناهن ڪندا. ڪجھ پنهنجن مضمونن کي پسند ناهن ڪندا ۽ ڪجھ وري پنهنجن دوستن ۽ ساٿين کي پسند ڪونه ڪندا آهن، انهيءَ ڪري ڪاليج ڇڏي ويندا آهن.
سبب اهو ئي آهي، منفي سوچ، غير مناسب رويو، جيڪو نوجوانن کي ڪاميابيءَ جي منزل ڏانهن وٺي وڃڻ کان روڪي ٿو. ڪاليج جي هڪ آفيسر مون کي ٻڌايو ته ائين تمام گھٽ ٿيندو آهي جو اسان ڪنهن نالائق شاگرد کي به پاس ڪري ڇڏيندا آهيون، ڇو ته ان جو رويو ڏاڍو سٺو هوندو آهي.
هڪ ڀيري مونکي انشورنس ڪمپنيءَ وارن گھرايو ته مان معلوم ڪريان ته ڪمپنيءَ جا 25 سيڪڙو ايجنٽ ڪل رقم جو 75 سيڪڙو جمع ڪن ٿا. جڏهن ته 25 سيڪڙو ايجنت رڳو ڪل رقم جو 5 سيڪڙو ئي جمع ڪرائي سگھن ٿا.
مون ڪمپنيءَ جا هزارين ذاتي فائيل احتياط سان چيڪ ڪيا ته خبر پئي ته سمورن ايجنٽ حضراتن جي ذهانت ۽ فراست ۾ ڪو خاص فرق ناهي، پر وڌيڪ فعال ۽ گھٽ فعال ايجنٽن ۾ رويي ۽ سندن مئنيجمنٽ ۾ نمايان فرق هو. اعليٰ ڪارڪردگيءَ جا حامل ايجنٽ نهايت با حوصلا ۽ نه پريشان ٿيندڙ هئا ۽ انهن جا ماڻهن سان رابطا نهايت ئي مضبوط هئا.
اسان ڪنهن جي قابليت کي وڌائي ته نه ٿا سگھون پر اسان ان کي تبديل ضرور ڪري سگھون ٿا ته جيئن اها ڪاميابيءَ ڏانهن وڃي سگھي.