علم طاقت آهي
ڳالهه ڪندا آهن ته هڪ ڀيري ڪنهن عظيم سائنسدان آئن اسٽائن کان پڇيو ته هڪ ميل ۾ ڪيترا فٽ ٿين ٿا؟ آئن اسٽائن جواب ڏنو ته مون کي خبر ناهي. مان پنهنجي دماغ کي ائين اجايو ڇو ڀريندو رهان، ان کان بهتر آهي ته مان ڇو نه ٻن منٽن ۾ ڪنهن معتبر ڪتاب جو مطالعو ڪريان؟ انهيءَ معتبر ڪتاب مان ڪي حقائق ڇو نه ڏسان؟...... انهيءَ ڳالهه ۾ آئن اسٽائن اسان کي هڪ تمام وڏو سبق ڏنو آهي. هن اسان کي احساس ڏياريو آهي ته اها ڳالهه وڌيڪ اهميت واري آهي ته اوهان جو ذهن سوچڻ جي بدران حقيقت تائين پهچي.
هڪ ڀيري هنري فورڊ کي هڪ مقدمي جي سلسلي ۾ شڪاگو جي عدالت جي آڏو پيش ٿيڻو پيو. عدالت مٿس فرد جرم لاڳو ڪيو. هنري فورڊ عدالت کي چيو ته منهنجو ڏوهه ثابت ڪريو؟ عدالت کانئس سوال ڪندي پڇيو ته، بيني ڊڪٽ ڪير هو؟ جنگ انقلاب ڪڏهن ٿي؟ هنري فورڊ جي تعليم واجبي هئي. هو انهن سوالن جا جواب ڪو نه پيو ڄاڻي. هن عدالت کي چيو ته مان انهن جا جواب ڪو نه ٿو ڄاڻان پر رڳو پنجن منٽن ۾ هڪ ماڻهو کي ڳولهي سگھان ٿو جيڪو انهن سوالن جا جواب پنجن منٽن ۾ ڏئي سگھي ٿو.
هنري فورڊ عام معلومات ۾ دلچسپي ڪو نه رکندو هو، هو وڌيڪ اهم معاملن بابت ڄاڻيندو هو. اهو اهم آهي ته معلومات ڪيئن حاصل ڪئي وڃي. بجاءِ ان جي جو معلومات کي ذهن ۾ رکيو وڃي.
انهيءَ ڳالهه ۾ ڪيتري صداقت آهي ته ماڻو ڏاڍو مُلهائتو آهي.
ويجهڙائي ۾ مون پنهنجي هڪ دوست سان نهايت ئي دلچسپ شام گذاري. هو نوجوان آهي ۽ منجهس تخليقي صلاحيتون تمام تيزيءَ سان وڌن پيون. ٽيلي ويزن تي هڪ ڪوئز پروگرام هلندو هو ۽ منهنجو هي دوست ڪيترن ئي هفتن کان انهيءَ پروگرام ۾ بهرو وٺندو رهيو هو. هو هر موضوع جي سوالن جا جواب ڏيندو هو.
انهيءَ ٻڌايو ته مون کان ارجنٽائن جي هڪ جيل بابت سوال ڪندي پروگرام جي ميزبان مون ڏانهن نهاريو ۽ چيائين: تنهنجو ڪهڙو خيال آهي ته انهيءَ سوال جو جواب ڏيندڙ کي ڪيترو معاوضو ڏيڻ گھرجي؟
مون چيو ته ٽي سئو ڊالرن کان هڪ پر سينٽ به وڌيڪ نه ڏيڻ گھرجي، هڪ هفتي جي لاءَ، هڪ مهيني جي لاءِ به نه بلڪه سڄي ڄمار جي لاءِ، ڇو ته هو هڪ انساني انسائيڪلوپِيڊيا کان وڌيڪ ڪجھ ناهي. مان انهن ٽي سئو ڊالرن مان هڪ خوبصورت انسائيڪلوپيڊيا جو سيٽ خريد ڪندس بلڪه اهو به وڌيڪ آهي. اهڙن سوالن جي جواب جي لاءِ ته رڳو ٻن ڊالرن جي جنتري ئي ڪافي آهي ڇو ته انهيءَ ۾ اها معلومات تلاش ڪري سگھان ٿو.
هن ڳالهه جاري رکندي چيو: مان پنهنجي آس پاس مان اهڙا ماڻهو هٿ ڪري سگھان ٿو، جيڪي مسئلا حل ڪري سگھن ٿا. اهي سٺا آئيڊيا سوچي سگھن ٿا. منهنجي چوڌاري اهڙا ماڻهو به آهن جيڪي خواب ڏسي سگھن ٿا ۽ انهن خوابن کي عملي صورت ۾ به آڻي سگھن ٿا. هڪ آئيڊيا سوچيندڙ شخص مون سان گڏجي رقم ٺاهي سگھي ٿو. پر هڪ عام ماڻهو ائين نه ٿو ڪري سگھي.