اوهان ڇا ٿا سوچيو؟ اوهان کي ڇا سوچڻ گھرجي؟
پنهنجي چوڌاري نظر وجهو، اوهان ڏسندا ته ڪجھ ماڻهو چوندا هوندا ته: هاءِ ميڪ يا او پوڙهي! جڏهن ته ڪجھ چئي رهيا هوندا، جي سائين! جي جناب! وغيره وغيره.
پنهنجي اوسي پاسي ڏسو ۽ انهن ماڻهن جو مشاهدو ڪريو جيڪي نهايت اعتماد سان حڪم ڏيندا آهن. انهن کي عزت ۽ آفرين به ملندي آهي. جڏهن ته ڪجھ ماڻهن سان ائين ڪو نه ٿئي ٿو.
جيڪي ماڻهو حڪم صادر ڪندا آهن ۽ انهن جي عزت ڪئي وڃي ٿي، اهي ماڻهو زندگيءَ ۾ ڏاڍا ڪامياب هجن ٿا.
انهيءَ باري ۾ اوهان ڇا چوندا ته اهي ماڻهو به ٻين ماڻهن سان گڏ ئي هن دنيا ۾ رهن ٿا. سوچيو ته ائين ڇو ٿو ٿئي؟
ٻيا ماڻهو اهو ئي ڪجھ اسان ۾ ڏسن ٿا جيڪو ڪجھ اسان پاڻ کي ڏيکاريندا آهيون. اسان جهڙو سوچيندا آهيون، تهڙو ئي اسان سان سلوڪ ٿئي ٿو. جهڙي اسان جي سوچ هجي ٿي، تهڙا ئي اسان بڻجي وڃون ٿا.
جيڪو شخص سمجهي ٿو ته هو ڪمتر آهي ۽ عزت جي لائق ناهي ته اهو اصل ۾ ڪمتر ٿي وڃي ٿو. پاڻ کي گھٽ ۽ ڪمتر سمجهڻ وارو ماڻهو پنهنجي عمل ۾ به ائين ئي ڪمتر ٿي وڃي ٿو. سندس اها بنيادي سوچ ۽ عمل ڪڏهن به ڳجھو ۽ لڪل نه ٿو رهي سگھي، پر جيڪو شخص حقيقت ۾ سوچي ٿو ته اهو نهايت اهم آهي ته پوءِ ٻيا به انهيءَ متعلق ائين ئي سوچي ڪري ان جي اهميت جي ساراهه ڪندا.
ان ۾ به هڪ منطق آهي.
جهڙو اوهان سوچيندا آهيو، تهڙو ئي اوهان جو عمل هجي ٿو.
جهڙو اوهان عمل ڪندا آهيو، تهڙو ئي ٻيا اوهان سان رد عمل جي طور تي سلوڪ ڪندا آهن.
*******
زندگيءَ ۾ ڪاميابي حاصل ڪرڻ لاءِ بنيادي طور تي عزت حاصل ڪرڻ ضروري آهي. ٻين کان عزت حاصل ڪرڻ جي لاءِ اڳ ۾ اوهان سوچيو ته ڇا اوهان عزت ڪرائڻ جو حق رکو ٿا؟ جيڪڏهن اوهان پنهنجي وڌيڪ عزت ڪرائڻ جا حقدار آهيو ته ماڻهو به اوهان جي وڌيڪ عزت ڪندا. انهيءَ اصول کي اختيار ڪري ڏسو.
جيڪڏهن اوهان کان پڇيو وڃي ته ڇا اوهان هڪ ڳنوار جي عزت ڪندا؟ ته يقيناً اوهان جو جواب بلڪل ناڪار ۾هوندو. ڇو ته اهو ڳنوار خود پنهنجي عزت نه ٿو ڪري. هو پنهنجي ذهن ۾ سمجهي ٿو ته هو عزت جي لائق ناهي.
اسان پنهنجي عزت جا ڪيتري قدر مستحق آهيون؟ اهو اسان جي عمل مان خبر پوي ٿي.
اچو ته اسان ڪجھ اهڙن خاص طريقن کي اپنايون، جنهن جي ڪري ماڻهو اسان جي وڌيڪ عزت ڪن.
اهم نظر اچو! انهيءَ سان اوهان کي پنهنجي اهميت جو احساس ٿيندو.
ياد رکو! اوهان جي ظاهري شخصيت پاڻ ڳالهائيندي ته اوهان جيڪو ڪجھ ڪريو ٿا، صحيح ڪريو ٿا. گھر کان ٻاهر ويندي يقين رکو ته اوهان ائين ئي نظر اچو ٿا جيئن اوهان چاهيو ٿا.
اوهان اخبارن ۾ ڪمرشل اشتهار ڏٺا هوندا. انهن اشتهارن ۾ هميشه ماڊل کي بهترين ڪپڙا پهريل هجن ٿا.
اوهان ”ماڻهو ۽ ڇوڪرو“ نالي اشتهار ته جتي ڪٿي ڏٺو هوندو. انهيءَ ۾ لکيل هوندو آهي ته”اوهان عموماً اهڙن ٻارن کي اسڪول ويندو ڏٺو هوندو، جن جي ڪپڙن تي داغ هوندا آهن. اها ڳالهه سٺي نه ٿي لڳي. ماڻهو ننڍڙن ٻارن کي عموماً ڏسندا آهن ۽ انهن جي ڪپڙن کي به. جيڪڏهن اوهان جي ٻارن جا ڪپڙا ٺِيڪ نه آهن ته انهن جو رويو به ٺيڪ ناهي. پنهنجي ٻارن کي سندس استاد جي نظرن سان ڏسو ۽ پنهنجي پاڙيسرين جي نظرن سان ڏسو ته اهو ڪيئن ٿو نظر اچي؟ ائين ته ناهي جو ان جي ميرن ۽ داغدار ڪپڙن جي ڪري ڪو غلط تاثر پيدا ٿي رهيو آهي؟ ڇا اوهان کي اهو بلڪل ٺيڪ ٺاڪ نظر پيو اچي؟ جيڪڏهن ائين ناهي ته ان ۾ تبديلي آڻيو ۽ ان کي صاف سٿرا ڪپڙا پهرايو ته سڀ ڪجھ ٺيڪ ٿي ويندو.“
جيتوڻيڪ اهو ڪمرشل ننڍن ٻارن متعلق آهي، پر انهيءَ کي وڏن لاءِ به ان نظر سان ڏسي سگھجي ٿو ۽ ان تي عمل ڪري سگھجي ٿو.
پنهنجو پاڻ کي پنهنجي سينيئر جي نظرن ۽ پنهنجي ساٿين جي نظرن سان ڏسو. سٺو لباس پهرڻ سان هميشه عزت ٿيندي آهي. ياد رکو ته سدائين سٺا نظر اچو ان سان اوهان کي هميشه سٺي سوچڻ ۾ مدد ملندي آهي.
سٺو لباس پهريو، اهو اوهان ۾ اعتماد پيدا ڪندو آهي. اسان جو هڪ نفسيات جو پوڙهو پروفيسر هو. اهو اسان کي چوندو هو ته جڏهن اوهان فائنل امتحان جي تياري ڪريو ته پنهنجي لاءِ نوان وڳا به وٺو. پنهنجي ٽاءِ به نئين خريد ڪريو. بوٽن کي خوب چمڪائي امتحان ڏيڻ وڃو. اهي شيون اوهان جي ذهانت کي به تيز ڪري ڇڏينديون.
پروفيسر جي اها نفسيات ٻڌائي ٿي ته اوهان جي ظاهري شخصيت اوهان جي ذهن جي عڪاس هجي ٿي. اوهان جهڙا ڏسڻ ۾ اچو ٿا، انهيءَ مان خبر پوي ٿي اوهان اندر ۾ ڪيئن ٿا سوچيو ۽ محسوس ڪريو.
مون شاگردن کي چيو ته: اوهان جيئن ٿيڻ گھرو ٿا، ان طرح جي هيٺ (ٽوپي) پهريو ته اوهان ان ڪردار جهڙا ڏسڻ ۾ ايندا.
ڇو ته اهڙو ئي هڪ واقعو منهنجي پٽ ڊيوي سان به پيش آيو هو. ڇو ته هو لون اينگر ٿيڻ پيو گهري پر کيس لون اينگر جهڙو ٽوپلو (hat) ڪو نه ٿي مليو. مون ان کي چيو ته تون ڪو ٻيو ٽوپلو وٺ. پر هن جو چوڻ هو ته: بابا! مان لون اينگر جي ٽوپلي کان سواءِ لون اينگر جهڙو نه ٿو سوچي سگھان. تڏهن مون کيس لون اينگر جهڙو ٽوپلو خريد ڪري ڏنو پائي هو پاڻ کي لون اينگر جهڙو محسوس ڪرڻ لڳو.
مون انهيءَ واقعي کي ڪيترائي ڀيرا ورجايو آهي، ڇو ته ان ۾ ظاهري شخصيت سوچ تي اثر انداز ٿئي ٿي. هڪ سپاهي فوج جي وردي پهري سوچيندو به اهڙو ئي آهي. جڏهن ڪا عورت خوبصورت ڪپڙا پهريندي آهي ته هوءَ ڪنهن پارٽي وغيره ۾ وڃڻ جي خواهش ڪرڻ لڳندي آهي. اوهان جي ظاهري شخصيت اوهان جي ذات جي عڪاسي ڪري ٿي. اوهان جو لباس ماڻهن کي ٻڌائي ٿو ته اوهان ڪهڙو ذهن رکو ٿا. ڪجھ ماڻهن جو چوڻ آهي ته انسان جي شخصيت ۽ ذهانت انهن جي ڪپڙن ۾ نه بلڪه ان جي ذات ۾هجي ٿي. پر ان ڳالهه کي فراموش نه ڪرڻ گھرجي ته لباس جو ظاهري شخصيت سان تمام گھرو واسطو آهي.
اوهان جي شخصيت جي نشونما جو بنياد اوهان جي ظاهري شخصيت تي آهي ڇو ته پهريون تاثر ئي آخري تاثر هوندو آهي. وقت گذرڻ سان گڏوگڏ اوهان جي ظاهري شخصيت اوهان جي ذات جو پرتوو بڻجي وڃي ٿو.
هڪ ڏينهن مون هڪ سپر مارڪيٽ ۾ ميز تي انگور ڏٺا. انهن جي قيمت پندرهن سينٽ في پونڊ هئي. جڏهن ته ٻين ميزن تي به انگور پول ٿين جي خوبصورت لفافن ۾ پيڪ هئا ۽ انهن جي قيمت 35 سينٽ ٻه پونڊ هئي. مون دڪاندار کان پڇيو ته انهن ٻنهين ۾ ڪهڙو فرق آهي؟ هن ٻڌايو ته رڳو پوليٿين لفافي جو فرق آهي، ڇو ته پول ٿين لفافن ۾ انگور وڌيڪ خوبصورت ڏسڻ ۾ اچن ٿا.
پول ٿين جي انهن لفافن جو مثال ذهن ۾ رکو. اوهان به پنهنجو پاڻ کي صحيح لباس ۾ رکو ته اوهان جو قدر وڌي ويندو.
اوهان ان ڳالهه جو جائزو وٺي ڏسو ته ڪهڙن ماڻهن جي عزت وڌيڪ ٿئي ٿي. ريسٽورنٽس ۽ ڪلبن ۾، دوڪانن ۾، گروپن ۾ ماڻهو شخصيت کان متاثر ٿي ڪري انهن سان بهتر سلوڪ ڪندا آهن.
اسان ڪنهن جي ظاهري شخصيت جي ڪري ساڻس هن طرح مخاطب ٿيندا آهيون: او ڇوڪرا هيڏانهن اچ. پر ڀرپور شخصيت وارن مائٽن کي سائين يا جناب چئي ڪري مخاطب ٿيندا آهيون.
شخصيت پاڻ ڳالهائيندي آهي ته هوءَ ڇا آهي؟ خوبصورت ۽ وڻندڙ لباس واري شخصيت جي باري ۾ رويو مثبت هجي ٿو. انهيءَ مان ماڻهو تاثر وٺندا آهن ته هي ڪا اهم شخصيت آهي ۽ انهيءَ شخص تي اعتماد ڪري سگھجي ٿو. جيڪو شخص پاڻ کي اهم سمجهي ٿو، ان جي عزت به وڌيڪ هجي ٿي.
ڪنا ۽ ميراسيرا ڪپڙا پائڻ واري شخص جي باري ۾منفي رويو ٿي ويندو آهي. ان جي باري ۾ سمجهبو آهي ته اهو ڪوئي ڪم نه ٿو ڪري سگھي. اهو غيرمحتاط آهي، ڪمتر ۽ غيراهم آهي. اهو هڪ عام ماڻهو وانگر آهي، ان جي باري ۾ ڪا خاص غور ۽ ويچار جي ضرورت ناهي.
جڏهن مان ڪنهن تربيتي پروگرام ۾ انهيءَ ڳالهه تي زور ڏيندو آهيان ته پنهنجي ”ظاهري شخصيت جي عزت ڪريو“ ته ان جو مطلب اهو هوندو آهي ته اوهان پنهنجو پاڻ کي اهم بڻايو.
سوال هي آهي ته اسان جا ڪپڙا ڪهڙي قسم جا هئڻ گھرجن جو ان سان ماڻهو متاثر ٿين؟ اهو سوال ڪيترن ئي ماڻهن کي منجهائي ۽ پريشان ڪري ڇڏيندو آهي. جڏهن ته ان جو جواب نهايت ئي آسان آهي ته گھڻا ڪپڙا خريد ڪرڻ بدران رڳو هڪڙو ئي پر سٺو وڳو خريد ڪريو. اهڙيءَ طرح جوتا وغيره به سٺا خريد ڪريو. هميشه تعداد جي بدران معيار کي آڏو رکو. جڏهن اوهان انهيءَ اصول کي اختيار ڪندا ته انهيءَ سان اوهان جي عزت ۾ تمام گھڻو واڌارو ٿيندو.
1. اوهان جا ڪپڙا مُلهائتا هوندا ته يقيني ڳالهه آهي ته انهن جو معيار به نهايت بهتر هوندو.
2. اوهان جي ڪپڙي جو نمونو ۽ اسٽائل ڪپڙي جي بهترين چونڊ ڪرڻ تي آهي.
3. اوهان کي بهترين ڪپڙن جي چونڊ جو مشورو دوڪاندار ئي ڏيندو. ڇو ته دوڪاندار عموماً سئو روپين جي خريداريءَ بدران ٻن سون جي خريداري ڪندڙ گراهڪ کي وڌيڪ اهميت ڏيندو آهي.
ياد رکو! جيڪڏهن اوهان پنهنجي ظاهري شخصيت کي پسند ڪريو ٿا ته ٻيا به ان کي پسند ڪندا آهن. پنهنجو پاڻ تي يقين رکو ته اوهان عزت جي قابل شخص آهيو، تنهنڪري اوهان جي عزت ڪرڻ کپي.
اوهان تي ٻين جي عزت ڪرڻ به واجب آهي. پر ان کان به وڌيڪ خود پنهنجي عزت جو خيال رکڻو آهي. ان طرح پنهنجي شخصيت کي سهڻو بڻايو.
اوهان ڇا آهيو؟ ان جي باري ۾ سوچيو. جيڪڏهن اوهان سوچيو ٿا ته اوهان ڪمتر آهيو ته پوءَ اوهان ڪمتر ئي ٿيندا ويندا. پر جيڪڏهن اوهان سوچو ٿا ته اوهان اهم آهيو ته پوءِ اوهان جو عمل به اوهان کي بهتر ۽ اهم بڻائيندو.
******
سوچيو ته اوهان جو ڪم نهايت اهم آهي. اوهان انهن ٽن رازن جي ڪهاڻي ته ضرور ٻڌي هوندي. جڏهن انهن مان هڪ مستريءَ کان ڪنهن پڇيو ته اوهان ڇا ڪري رهيا آهيو؟ ته هن چيو ته مان سرون پيو لڳايان، ٻئي کان پڇا ڪئي وئي ته اوهان ڇا ٿا ڪريو؟ ته هن ٻڌايو ته مان ڏهاڙي پيو هڻان. ٽئين کان جڏهن پڇيو ويو ته هن جواب ڏنو ته مان دنيا جو عظيم گرجا گھر پيو تعمير ڪريان.
انهيءَ ڪهاڻيءَ مان اها ته خبر ڪو نه ٿي پئي ته انهن ٽنهي مسترين سان زندگيءَ ۾ ڪهڙا ڪهڙا واقعا پيش آيا. پهريان ٻئي مستري ته رڳو عام مستري پيا معلوم ٿين. پر ٽيون مستري اسان کي هڪ عظيم ماڻهو پيو ڏسجي جيڪو پنهنجي ڪم جي عزت ڪري ٿو. جيڪو پنهنجي اندر هڪ تعميري ماهر واري بصيرت رکي ٿو. هن جي لاءِ ڪاميابيءَ جا کوڙ سارا موقعا آهن. شايد اهو ٺيڪيدار بڻجي وڃي يا ٿي سگھي ٿو ته اهو ڪامياب ماهرِ تعميرات بڻجي وڃي. ڇو ته ان جو ذهن نهايت ئي وسيع آهي. هو پنهنجي ڪم کي ترقيءَ جي نگاهه سان ڏسي ٿو جڏهن ته پهريان ٻئي مستري رڳو عام انسان آهن ۽ پنهنجي ڪم کي ڪا اهميت نه ٿا ڏين.
جڏهن اسان پنهنجي ڪم کي وڌيڪ اهميت ڏيندا آهيون ته ان سان اسان پنهنجي ذميدارين کي به وڌيڪ محسوس ڪندا آهيون.
منهنجو هڪ دوست نوڪريون ڏيارڻ جو هڪ خانگي ادارو هلائيندو آهي. ان جو چوڻ آهي ته اسان نوڪريءَ جي درخواست ۾ هڪ خاص شيءِ کي آڏو رکندا آهيون ته ملازمت جي لاءِ درخواست ڏيندڙ اميدوار پنهنجي ملازمت جي حوالي سان ڪهڙي سوچ رکن ٿا؟ اسان انهن اميدوارن کي اهميت ڏيندا آهيون جيڪي پنهنجي ملازمت کي تمام گھڻو اهم سمجهندا آهن.
ڇو ته جيڪڏهن اميدوار پنهنجي ملازمت کي اهميت ڏيندو ته هو پنهنجي ڪم تي فخر به محسوس ڪندو. انهيءَ سان هن جي ڪارڪردگيءَ ۾ به اضافو ٿيندو.
ڪجھ مهينا اڳ جي ڳالهه آهي ته مان پنهنجي هڪ دوست سان ”ماڻهپي جي تعمير“ جي موضوع تي ڳالهائي رهيو هيس. منهنجو اهو دوست پنهنجي فرم جو ڊائريڪٽر به آهي. هن ٻڌايو ته هو پنهنجي فرم ۾ ڪم ڪرڻ وارن مزدورن جي ذاتي آڊٽ ڪندو آهي.
سندس چوڻ آهي ته انهيءَ فرم ۾ اٺ سئو جي لڳ ڀڳ مزور ڪم ڪندا آهن. اسان انهن جو هر ڇهين مهيني انٽرويو ڪري سندن ذاتي آڊٽ ڪندا آهيون. انهيءَ لاءِ اسان جو طريقيڪار نهايت سادو هوندو آهي. اسان انهن جي انٽرويو مان اهو معلوم ڪندا آهيون ته اسان انهن جي بهتريءَ واسطي ڪهڙي مدد ڪري سگھون ٿا؟ اهڙيءَ طرح اهي ماڻهو اسان سان گڏجي ڪم کي وڌيڪ اهميت ڏيندا آهن.
اسان نهايت محتاط ٿي ڪري سندن انٽرويو ڪندا آهيون ۽ ڪوئي فضول سوال نه پڇندا آهيون. اسان انهن جي حوصله افزائي ڪندا آهيون ته ٻڌايو اوهان ڇا ٿا چاهيو؟ اسان انهن جا صحيح تاثرات ٻڌڻ گھرون پيا. اسان انهن مزدورن جي روين کي خاص رُخن کان جاچيندا هئاسون ۽ ان کي فارم ۾ لکندا ويندا هئاسون.
اسان انهن مزورن کي ٻن درجن ۾ تقسيم ڪري رهيا هئاسون. هڪ درجو ”اي“ ۽ ٻيو ”بِي“. اهي ٻئي درجا اسان سندن ڪم جي نوعيت جي لحاظ کان، جيڪي هو سوچيندا هئا، ٺاهيا هئاسي.
”بِي“ درجي جا مزور گهڻو ڪري ڪمپنيءَ جي تحفظ ۽ ريٽائرمينٽ جي منصوبن بابت، بيمارين جي موڪلن ۽ اوور ٽائيم وغيره جي متعلق گفتگو ڪندا هئا ۽ انهن مان ڪجھ ته پنهنجي نوڪريءَ جي آئندي بابت ڏاڍو فڪرمند هئا. انهن کي اهڙين ئي ڳالهين جي ڪري بِي درجي ۾ رکيو ويو هو. اهي 80 سيڪڙو هئا.
پر پهرين درجي يعني ”A“ درجي وارا مزور بلڪل ئي مختلف سوچ رکندڙ هئا. انهن جو چوڻ هو ته اسان ڪهڙو طريقو اختيار ڪريون جو مستقبل ۾ اسان جي ترقي ٿئي. اهي محنت تي يقين رکندڙ هئا. ڪنهن موقعي جي ڳولا ۾ نه هئا. ”A“ درجي وارا ماڻهو نهايت ئي وسيع سوچ وارا هئا. فرم جي ڪاروبار کي ترقي ڏيڻ جي لاءِ تجويزون به ڏيندا هئا، سندن گفتگو نهايت تعميري هئي.
هاڻِي اسان انهن ٻنهي جو تجزيو ڪريون ٿا. ترقي جي لاءِ سفارش، پگھار جو وڌڻ ۽ خاص سهولتون رڳو ”اي“ درجي جي ماڻهن جي لاءِ ئي هجن ٿيون.
ان صاحب جو وڌيڪ هي به چوڻ هو ته اسان جو سڀ کان وڏو ڪم هوندو آهي ته ٻئي درجي يعني ”B“ درجي وارن مزورن جي مدد ڪريون. ته جيئن اهي ”A“ درجي ۾ پهچي وڃن. پر اهو ڪافي ڏکيو ڪم آهي. ڇو ته جيسيتائين اهي ماڻهو پنهنجي سوچ کي مثبت ڪري, پنهنجي ملازمت کي اهم نه سمجهندا، اسان انهن جي مدد نه ٿا ڪري سگھون.
اها هڪ پڪي ٺڪي حقيقت آهي ته جهڙو اوهان سوچو ٿا، اهڙو ئي بڻجو ٿا. جيڪڏهن اوهان اهو سوچيندا ته اوهان ڪمزور آهيو اوهان جي ڳالهائڻ جي سگھ گھٽ آهي، اوهان جو ڪو نقصان ٿي پوندو ته پوءِ سمجهي ڇڏيو ته اوهان جيئن آهيو هميشه تيئن ئي رهندا.
جيڪڏهن اوهان سوچيو ٿا ته اوهان اهم شخص آهيو. منهنجي ڪارڪردگي بهترين آهي، منهنجو ڪم نهايت ئي اهم آهي ته پوءِ يقيناً اوهان کي ڪاميابي ملندي.
ڪاميابيءَ جي ڪنجي اوهان وٽ آهي. جيڪڏهن اوهان مثبت سوچ رکو ٿا ته ضرور ڪامياب ٿيندا. ماڻهو اوهان جي عمل سان اوهان جي صلاحيتن کي پرکيندا. ڇو ته اوهان جو عمل اوهان جي سوچ جي تابع آهي.
ڪجھ گھڙين جي لاءِ اوهان هڪ سپروائيزر جي طور تي انهيءَ حقيقت جو جائزو وٺو ۽ پوءِ فيصلو ڪريو ته اوهان ڪنهن جي ترقيءَ جي لاءِ سفارش ڪندؤ؟
1. جڏهن آفيسر دفتر کان ٻاهر هجي ٿو ته سندس سڪريٽري پنهنجو وقت رسالي پڙهڻ ۾ صرف ڪري ٿي، يا آفيسر جي غيرموجودگيءَ ۾ اهي سڀ ننڍا وڏا ضروري ڪم ڪار ڪري وٺندي آهي ته جيئن آفيسر واپس اچي ڪري انهن ڪمن کي اڪلائي وٺي.
2. اهو ملازم جيڪو چوي ٿو ته جيڪڏهن هي ماڻهو منهنجي ڪم کي پسند نه ٿا ڪن ته منهنجي لاءِ ٻيون کوڙ ساريون نوڪريون آهن يا وري اهو ملازم جيڪو ماتحت ٿي ڪري هر حالت ۾ پنهنجو ڪم سٺي نموني سان ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ٿو.
3. اهو سيلزمين جيڪو گراهڪ کي چوي ٿو ته مان اهو ئي ڪريان ٿو، جيڪو مون کي ٻڌايو ويو آهي يا وري اهو سيلزمين جيڪو چوي ٿو، مسٽر برائون مان هتي اوهان جي مدد ڪرڻ آيو آهيان؟!
4. اهو فورمين جيڪو ڪنهن مزور کي چوي ٿو: مان اوهان کي سچ ٻڌايان ته مون کي هيءَ ملازمت گھڻي پسند ناهي ڇو ته منهنجي اعليٰ آفيسرن منهنجو ته نڪ ۾ دم ڪري رکيو آهي يا وري اهو فورمين جيڪو چوي ٿو: ڪا ڳالهه ناهي، ڪڏهن ڪڏهن اڻ وڻندڙ واقعا به ٿيندا رهندا آهن. پر مون کي يقين آهي ته منهنجا اعليٰ آفيسر سڀ ڪجھ ٺِيڪ ڪري ڇڏيندا؟!
ڇا ان مان اها ڳالهه واضع نه ٿي ٿئي ته ڪيترائي ماڻهو پنهنجي زندگيءَ ۾ هڪ ئي هنڌ ڇو بيٺل رهن ٿا؟ اصل ۾ ڳالهه هيءَ آهي ته انهن کي سندن سوچ اڳتي وڌڻ ڪو نه ٿي ڏئي.
هتي ڪجھ منطقي، ٺوس، سڌاسنوان ۽ آسان فقرا ڏنا ويا آهن. ڪنهن به انٽرويو ۾ وڃڻ کان اڳ ۾ انهن کي پنج ڀيرا ورجايو.
اهو شخص جيڪو پنهنجي ڪم کي اهم سمجهندو آهي ان کي سندس ذهن ۾ اهڙا اشارا ايندا آهن، جن سان هو پنهنجي ڪم کي بهتر طور تي ڪري ٿو. هڪ سٺيءَ نوڪريءَ جو مطلب آهي وڌيڪ ۽ گھڻيون ترقيون، گھڻو پيسو، وڌيڪ عزت ۽ کوڙ ساريون خوشيون.
اسان ڏسندا آهيون ته ٻار پنهنجي والدين کان رويا، عادتون، خوف ۽ ڪم ڪرڻ جو انداز جلد سکي ويندا آهن. ان کان سواءِ کاڌي، ترجيح، مذهب ۽ سياسي نظرين ۽ ٻين روين ۾ به سندن ابي امڙ جي ئي جهلڪ هوندي آهي. ڇو ته اهي انهن جونقل ڪندا آهن. اهڙيءَ طرح وڏا به سڄي ڄمار ٻين جو نقل ڪندا رهندا آهن ڇو ته ليڊرن ۽ آفيسرن جي نظرين ۽ عملن جو ٻين تي اثر هوندو آهي.
انهيءَ ڳالهه کي اوهان هن طرح چيڪ ڪري سگھو ٿا ته اوهان پنهنجي انهيءَ ويجھي دوست جو مشاهدو ڪريو، جيڪو ڪنهن اعليٰ آفيسر سان گڏ ڪم ڪري ٿو. اوهان ان جي رويي ۽ سوچڻ جي انداز ۾ کيس، سندس آفيسر جو نقل ڪندي ڏسي سگھو ٿا. يعني ان جي سگريٽ پيئڻ جو انداز، ڪپڙن جي چونڊ، گاڏيءَ جي ماڊل وغيره ۾، سندس آفيسر جو انداز ضرور شامل هوندو آهي.
ان ۾ خاص نڪتو هي آهي ته هڪ ماتحت، ڪنهن طريقي سان پنهنجي نوڪري جي حوالي سان، پنهنجي آفيسر جو انداز اختيار ڪري ٿو. اهو ائين ئي آهي جيئن هڪ ٻار پنهنجي والدين جو نقل ڪري ٿو.
غور ڪريو ته ڪامياب ماڻهن ۾ اوهان کي جيڪا شيءِ ملندي اهو آهي ولولو ۽ جوش. اوهان غور ڪيو هوندو ته ڊپارٽمينٽ اسٽور جو سيلزمين پنهنجي گراهڪ جو ڪيتري قدر جوش سان ڀليڪار ڪندو آهي ته جيئن هن جو وڪرو سرس ٿئي يا وري اوهان ڪڏهن ڪنهن پادري يا مقرر کي جوشيلي انداز ۾ تقرير ڪندي ٻڌو هوندو. جڏهن اوهان جي اردگرد ڪٿي اهڙو جوش ۽ ولولو هجي ته اوهان کي به اهو اختيار ڪرڻ گھرجي.
پر اهو جوش ۽ ولولو ڪيئن جنم وٺي ٿو؟
ان کي پنهنجي اندر پيدا ڪرڻ جو طريقو نهايت سادو آهي. اهو هيءُ ته اوهان پرجوش ٿي ڪري سوچيو، اوهان جي اندر اهو جذبو جنم وٺندو ۽ وڌندو ويندو. انهيءَ جذبي کي پنهنجي اندر بيدار ڪرڻ جي لاءِ سوچيو ته مان سئو سيڪڙو انهيءَ جذبي سان ٽمٽار ۽ ٽُٻ آهيان.
جڏهن اوهان پرجوش ٿي ڪري سوچيندا ته اهو جوش اوهان ۾ پيدا ٿيندو. پرجوش ٿي ڪري اعليٰ معيار جي ڪم کي پنهنجي هٿ ۾ کڻو ۽ ڪري ڇڏيو. انهيءِ جذبي سان اوهان جي ڪارڪردگي اعليٰ درجي جي ٿي ويندي.
پر جيڪڏهن اوهان منفي طريقي سان ڪنهن کي دوڪو ڏيڻ جي ڪوشش ڪندا ته پوءِ پنهنجي ماتحتن کان به چڱيون اميدون هرگز نه رکو. اوهان جيڪڏهن عادتاً پنهنجي دفتر دير سان ويندا ۽ جلد گھر واپس اچي ويندا ته اوهان جا ماتحت به ائين ئي ڪندا.
جيڪڏهن اسان پنهنجي ڪم جي لاءِ مثبت ٿي ڪري سوچيندا سون ۽ انهيءَ کي مثبت جذبي سان ڪندا سون ته اسان جا ماتحت به انهيءَ جذبي سان ئي ڪم ڪندا.
اسان جي ڪم جي معيار ۽ مقدار جي باري ۾ اسان جا ماتحت ۽ آفيسر چڱيءَ ريت ڄاڻيندا آهن. اسان جي ڪم جي معيار ۽ مقدار جي حوالي سان ئي اسان جي ترقيءَ جو دارومدار هوندو آهي.
هتي ٻه تجويزون آهن، جن تي عمل ڪرڻ سان، ٻيا اسان جي لاءِ وڌيڪ ڪم ڪندا.
1. پنهنجي ڪم جي حوالي سان پنهنجو مثبت رويو رکو ته اوهان جا ماتحت به اهڙو ئي رويو اختيار ڪندا.
2. جڏهن اوهان پنهنجي ڪم تي پهچو ته پنهنجو پاڻ کان پڇو ته ڇا مان هر لحاظ کان اهڙو آهيان جو منهنجي تقليد (پيروي) ڪئي وڃي؟ ڇا منهنجون عادتون اهڙيون آهن جن کي مان پنهنجن ماتحتن ۾ ڏسي ڪري خوش ٿيندو هجان؟