ماڻهن بابت صحيح سوچيو
ان ڳالهه کي اسان هن ريت واضح ڪريون ٿا. هڪ آفيسر پنهنجي زيردست کي هدايتون ڏيئي انهن جي مدد سان ڪم کي پورو ڪندو آهي. هڪ سيلز مين ٻين ماڻهن تي ڀروسو ڪندو آهي ته اهي سندس مال خريد ڪن. جيڪڏهن ماڻهو سندس مال خريد نه ڪندا ته اهو ناڪام ٿي ويندو. اهڙيءَ ريت ڪاليج جو ڊين پنهنجي پروفيسرن تي انحصار ۽ ڀروسو ڪندو آهي ته اهي سندس تعليمي پروگرام کي اڳتي وڌائيندا. هڪ سياست دان ووٽرن تي اعتماد ڪندو آهي ته اهي کيس چونڊين. هڪ اديب به ماڻهن تي يقين رکندو آهي ته هو جيڪو ڪجھه لکي ٿو، ماڻهو ان کي پڙهن.
تاريخ ۾ ڪيترائي دفعا ائين به ٿيو آهي ته ڪنهن شخص طاقت جي زور تي حڪومت تي قبضو ڪيو، پر ان کي به پنهنجي ساٿين جي مدد گھربي آهي. يا وري هو هر وقت خطري ۾ رهندو آهي.
پر ياد رکو؟ اڄ ڪلهه ڪنهن جي مدد ان جي مرضيءَ کان سواءِ حاصل نه ٿي ڪري سگھجي. هاڻي ته اهو چوڻو پوندو آهي ته مون کي ڪاميابي جي منزل تائين پهچڻ جي لاءِ اوهان جي مدد جي ضرورت آهي. ڇا اوهان منهنجي مدد ڪندا؟ ته پوءِ اسان کي انهن ماڻهن جي مدد حاصل ڪرڻ جي لاءِ ڇا ڪرڻ گھرجي جو اهي اسان جي اڳواڻي قبول ڪن؟ ان جو جواب فقط هڪ فقري ۾ آهي؛ ڇا اوهان ماڻهن بابت صحيح سوچيو ٿا؟ ماڻهن جي باري ۾ سٺو سوچيو، اهي اوهان کي پسند ڪندا ۽ اوهان جي مدد ڪندا. دنيا ۾ روزانو ڪٿي نه ڪٿي ڪيترن ئي جاين تي اجلاسن ۾ سڏايا ويندا آهن. اهڙن اجلاسن ۾ ڪجهه نه ڪجهه ضرور غور هيٺ ايندو آهي. جهڙوڪه ڪنهن جي ترقي، نئين نوڪري، گھرج جي ميمبر شپ، ڪنهن اداري جي سربراهي وغيره وغيره.
ڪاميٽيءَ جي آڏو نالو هوندو آهي ۽چيئرمين ميمبرن کان پڇندو آهي ته اوهان ان جي باري ۾ ڪهڙي راءِ ڏيو ٿا؟ ته چيو ويندو آهي ته اهو سٺو ماڻهو آهي، ماڻهو انهيءَ جي باري ۾ سٺي راءِ رکندا آهن. ان جي پهرين ڪاڪردگي به گھڻي سٺي هئي. پوءِ چيو ويندو آهي ته منهنجو خيال آهي ته هي ان ڪم جي لاءِ مناسب رهندو.
ڪجھه نالن کي اڻ وڻندڙ ڪردار جي سبب رد ڪيو ويندو آهي. ڪن جي باري ۾ چيو ويندو آهي ته اسان کي ان جي باري ۾ وڌيڪ خبردار ٿي پهريان ڪجھه معلومات حاصل ڪرڻ گھرجي. لڳي ٿو ته ان جي باري ۾ ماڻهو چڱا خيال نٿا رکن.
ڪن جي باري ۾ چيوويندو آهي ته اسان کي خبر آهي ته سندس تعليم بهترين آهي. ان جو ٽيڪنيڪل پس منظر به سٺو آهي، پر ماڻهو ان جي گھڻي عزت نه ڪندا آهن. اهميت جو قدر ڪجھه هن ريت آهي.
ڏهن مان نون معاملن ۾ ”ماڻهو ڪنهن کي ڪيتري قدر پسندا ڪندا آهن؟“ سڀ کان اڳ اها ئي ڳالهه ڏٺي ويندي آهي. اها ڳالهه تقريباً سڀني معاملن ۾ سڀ کان وڌيڪ اهميت رکندڙ آهي.
انهيءَ ڳالهه کي، يونيورسٽيءَ جي پروفيسرن جي چونڊ وقت، سڀ کان وڌيڪ اهميت ڏني ويندي آهي. ان کان پوءِ تجربي کي اهميت ڏني ويندي آهي. جڏهن ڪنهن فرد جو نالو چونڊيو ويندو آهي ته سڀ کان پهريون سوال اهو ڪيو ويندو آهي ته ڇا اهو ان عهدي جي لاءِ موزون رهندو؟ ڇا شاگرد کيس پسند ڪن ٿا؟ ڇا اهو ٻين ساٿين سان سهڪار ڪندو؟ جيڪڏهن شاگرد کيس پسند نه ڪندا آهن ته ان جي تعليم وغيره جي ڪائي اهميت نه جڙندي آهي.
ان ڳالهه کي ياد رکو! ڪنهن شخص کي اعلى عهدي جي لاءِ نه چونڊيو ويندو آهي، جيستائين هو پنهنجو پاڻ کي ان جي قابل بڻائي نه وٺي.
اسان انهن ماڻهن جي ڪري، اعلى معيار تائين پهچندا آهيون. جيڪي اسان کي اعلى معيار جي قابل سمجھندا آهن. هر دوست اوهان کي اعلى معيار تائين پهچڻ ۾ مدد ڏيندو آهي.
ڪامياب ماڻهو ٻين ماڻهن سان تعلق جوڙڻ جي رٿابندي ڪري، ان مطابق عمل ڪندا آهن. ڇا اوهان ائين ڪندا آهيو؟ ڪجھه ماڻهو ڪامياب ٿي، اعلى عهدن تي پهچي ڪري ٻين جي لاءِ نه سوچيندا آهن. پر اوهان حيران ٿيندا جو ڪيترائي وڏا ماڻهو ٻين سان پنهنجي واسطي کي نهايت ئي صاف طور بيان ڪندا آهن. پر ڪي ته باقاعده پنهنجو پروگرام لکي رکندا آهن ته عام ماڻهن سان پنهنجي تعلق کي ڪيئن مضبوط بڻايو وڃي؟
هڪ آمريڪي صدر لنڊن بي جانسن، جيڪو گھڻو اڳ آمريڪا جو صدر ٿيو هو، ان باقاعدي لکي ڪري پروگرام ترتيب ڏنو هو ته هو ٻين ماڻهن سان پنهنجي رابطن کي مضبوط بڻائي سگھي. هن ان مقصد جي لاءِ ڪجھه ضابطا ٺاهيا هئا جيڪي هي آهن:
1. ٻين ماڻهن جا نالا ياد رکو. جيڪڏهن اوهان ٻين جا نالا ياد رکڻ جي اهليت نه ٿا رکو ته ان جو مطلب آهي ته اوهان ٻين ماڻهن ۾ بلڪل دلچسپي نٿا رکو.
2. پرسڪون رهي ٻين جي لاءِ سهولت پيدا ڪريو. ٻين جي انفرادي سڃاڻ رکو.
3. پر سڪون رهڻ جي صلاحيت پيدا ڪريو. اوهان پريشان بلڪل نظر نه اچو.
4. خود پرست نه ٿيو. پنهنجي تاثر کي سٺو بڻايو.
5. پنهنجي اندر هڪڙي قابليت پيدا ڪريو. جو اوهان سان تعلق رکڻ وارا اوهان مان فائدو حاصل ڪري سگھن.
6. پنهنجي شخصيت مان تڪليف ڏيڻ وارن عنصرن کي ٻاهر ڪڍي ڇڏيو. اهڙن عنصرن کي به ٻاهر ڪڍي ڇڏيو جيڪي لاشعوري طور تي به اوهان جي شخصيت ۾ آهن.
7. جيڪڏهن ڪنهن سان غلط فهمي هجي ته ان کي ختم ڪري ان جو ازالو ڪريو ۽ پنهنجي ڪاوڙ کي ختم ڪريو.
8. ماڻهن سان مسلسل رابطو رکو. انهن مان ڪو نه ڪو قابل شخص اوهان کي ملي ويندو.
9. خوشيءَ جي موقعي تي ماڻهن کي مبارڪ ڏيڻ نه وساريو. جيڪڏهن انهن کي ڪوئي غم ۽ تڪليف هجي ته انهن سان ضرور همدردي ڪريو.
10. ماڻهن کي روحاني طاقت ڏيو. اهي به اوهان سان شفقت سان پيش ايندا.
ماڻهن کي رابطي ۾ رکڻ جي لاءِ انهن سادن، پر طاقتور اصولن کي اختيار ڪريو. انهن ئي اصولن صدر جانسن کي ووٽ حاصل ڪرڻ ۾ سوالائي پيدا ڪئي هئي ۽ انهن ئي اصولن جي ڪري کيس ڪانگريس ۾ حمايت حاصل ٿي هئي.
انهن اصولن کي ٻيهر پڙهو. انهن ۾ ڪو خاص فلسفو نه آهي، فقط سادا اصول آهن. انهن ۾ رڳو انهيءَ ڳالهه کي ظاهر ڪيو ويو آهي ته اسان کي ماڻهن سان مفاهمت رکڻ گھرجي. اسان سڀئي ڄاڻون ٿا ته ٻيا ماڻهو بيوقوف نه آهن.
صنعت ۽ حرفت ۾ به ماڻهو وڏن ۽ اعلى عهدن تي آهن. آرٽ، سائنس ۽ سياست ۾ به آهن. انهن مان اڪثر ماڻهو عوام وٽ من پسند هوندا آهن.
”دوستي خريدڻ جي ڪوشش نه ڪريو. اها وڪامڻ واري شيءِ نه آهي.“
تحفو ڏيڻ سٺي ڳالهه آهي. جيڪڏهن تحفو خلوص سان ڏنو وڃي ته ان ۾ وڏي طاقت هوندي آهي. ان سان لڳ لاڳاپن ۾ مضبوطي پيدا ٿيندي آهي. پر جيڪڏهن تحفي ۾ خلوص بدران ڪو مقصد لڪل هوندو ته اها رشوت هوندي آهي.
ڪرسمس کان ڪي ٿورا ڏينهن اڳ جي ڳالهه آهي. مان هڪ ٽرڪ ٺاهڻ واري ڪمپنيءَ جي مالڪ وٽ ويٺو هوس. هڪ ڪوريئر وارو ان مالڪ جي لاءِ هڪ ٽائر ٺاهڻ واري ڪمپنيءَ جي طرف کان تازن شربتن جو تحفو کڻي آيو هو. منهنجي دوست کيس دڙڪو ڏيندي چيو ته هن تحفي کي واپس کڻي موڪلڻ واري جي منهن تي هڻ.
ڪوريئر وارو موٽي ويو. منهنجي ان دوست ٿوري گھٻراهٽ کان پوءِ مون کي ٻڌايو ته ڪنهن غلط فهميءَ ۾ نه رهجانءِ. مان تحفا ڏيڻ به پسند ڪندو آهيان ۽ تحفا وٺڻ به پسند ڪندو آهيان. هن مون کي ٻڌايو ته هن ڪرسمس تي کيس گھڻائي تحفا مليا آهن، پر اهو ڪو تحفو نه هو. ڇو جو اهو تحفو هن فقط مون سان ڪاروبار ڪرڻ لاءِ موڪليو هو، جيڪو شايد فقط رشوت هو. ان ڪري مان سندس تحفو قبول نه ڪيو. ان ڪمپنيءَ سان مون ٽي مهينا اڳ ڪم شروع ڪيو هو. ان جو ڪم سٺو نه آهي. اهي ماڻهو اڪثر مون کي فون ڪندا رهندا آهن. گذريل هفتي انهن جو سيلز مين به آيو هو. مون ان کي چيو ته اوهان جي ڪم جو معيار ڪونه آهي، انهيءَ ڪري مان اوهان سان ڪاروبار نه ٿو ڪرڻ چاهيان.
دوستي خريد نه ٿي ڪري سگھجي، پر جڏهن اسان ان جي ڪوشش ڪندا آهيون ته اسان کي ٻن طريقن سان نقصان ٿيندو آهي:
1. اسان پيسا ضايع ڪندا آهيون ۽
2. اسان ٻين جي بي عزتي ڪندا آهيون.
دوستي ڪرڻ ۾ اڳرائي ڪريو. اڳواڻ سدائين اڳرائي ڪندا آهن. اها گھڻي سولي ۽ فطري ڳالهه آهي ته اسان ماڻهن کي ٻڌايون ته اچو ته فلاڻو ڪم ڪريون. اچو اسان ئي اڳڀرائي ڪريون ٿا. اچو ته انهن کي چئون ته اسان کي سڏايو. عورت کي پهريان ڳالهه ڪرڻ ڏيو.
ماڻهن کي نظر انداز ڪرڻ ته تمام سولو آهي، پر ماڻهن بابت اها هڪ ناڪاري سوچ آهي.
جيڪڏهن اوهانٻين سان دوستي ڪرڻ جي اصول کي اختيار ڪري دوستي ڪندا ته اوهان ڪي گھڻا دوست نه ٺاهي سگھندا. پر ان طرح سان جيڪي به اوهان جا دوست بڻجندا، اهي بلڪل سچا ۽ اصلي هوندا. ڇو جو اوهان ماڻهن بابت وڌيڪ معلومات حاصل ڪري، انهن سان دوستي ڪندا. گھڻن ماڻهن بابت وڌيڪ معلومات حاصل ڪري، انهن سان دوستي ڪندا. گھڻن ماڻهن جي بدران فقط هڪ با اثر شخص وڌيڪ فعال ۽ متحرڪ ٿي سگھي ٿو.
اهو شخص واقعي ئي وڏو انسان هوندو آهي، جيڪو اوهان ڏانهن ايندو آهي ۽ اوهان کي سلام ڪري چوندو آهي ته، ”منهنجو نالو جيڪ آهي“ ته اهڙو شخص اوهان سان دوستي جو خواهشمند آهي. اهڙو شخص اوهان جي لاءِ نهايت ئي اهم هوندو آهي.
ماڻهن بابت سٺو سوچيو. منهنجي هڪ دوست جو چوڻ آهي ته مان شايد هن جي لاءِ اهم ناهيان، پر اهو منهنجي لاءِ گھڻو اهم آهي. ائين ڇو آهي؟ ڇو جو مون ان کان گھڻو ڪجھه سکيو آهي.
اوهان ڏٺو هوندو ته ماڻهو اڪثر انتظار ۾ بيٺا هوندا آهن. بس جي لاءِ، لفٽ جي لاءِ يا ريل وغيره جي لاءِ. ڪجھه ماڻهو انتظار ۾ چپ ئي بيٺا هوندا آهن. پاڻ سان گڏ بيٺل شخص سان ڳالهائڻ به پسند نه ڪندا آهن. اڻ واقفن سان ڳالهائڻ کي مهذب خيال نه ڪيو ويندو آهي. پر اڻ واقف سان ڳالهائڻ ڪا خراب ڳالهه به ته نه آهي.
جڏهن اوهان ڪنهن اڻواقف سان مهذب انداز ۾ ڳالهائيندا ته هو سٺو محسوس ڪندو، اڃا به ڪنهن مصيبت جي حالت ۾ هو اوهان جي مدد ڪرڻ جي لاءِ به تيار ٿي ويندو.