تعميري گفتگو ۽ غيرتعميري گفتگو ڇا آهي؟
2. ڇا مان ٻين بابت سٺيون ڳالهيون ڪندو آهيان؟
3. ڇا مان ڪنهن جي اسڪينڊل بابت ٻڌڻ پسند ڪريا ٿو؟
4. ڇا مان ٻين کي حقيقت جي بنياد تي پرکيندو آهيان؟
5. ڇا مان ٻين جي حوصله افزائي ڪندو آهيان؟
6. ڇا مان گفتگو ڪرڻ وقت ٻين کي چوندو آهيان ته ڪنهن کي نه ٻڌائجو؟
7. ڇا مان ڪنهن ڳجھي ڄاڻ کي راز ۾ رکندو آهيان؟
8. ڇا مان ٻين جي باري ۾ گفتگو ڪري پنهنجو پاڻ کي ڏوهي سمجهندو آهيان؟
انهن سوالن جا جواب اوهان پاڻ چٽيءَ طرح ڄاڻو ٿا.
هن خيال تي ڪجھ گھڙيون ۽ ڪي پل غور ويچار ڪريو.”ڇا اوهان ڪهاڙو کڻي پنهنجي پاڙي واري جي فرنيچر کي ڪپي ٽڪرا ٽڪرا ڪري چوندا ته هاڻي اهو ڏاڍو سٺو ٿو لڳي.“ اها ڳالهه ائين ئي آهي جو اسان ڪنهن جي گلا ڪري پوءِ چئون ته اهو ڏاڍو سٺو ڪم ٿيو.
*****
پهرين درجي ۾ وڃڻ جي لاءِ هڪ شاندار اصول کي اختيار ڪرڻو پوندو ۽ اهو آهي ”هميشه سچ ڳالهائڻ“. مون پاڻ وٽ تربيت هيٺ آيل ٻن شاگردن کان پڇيو ته اوهان ڪنجوسي ۽ شاهه خرچي جو ڪو مثال ڏيو.
هڪ جواب ڏنو ته مان هڪ گھٽ قيمت وارو ڪوٽ ورتو ۽ ان جي باري ۾ دڪاندار سان بحث به ڪيو ۽ پوءِ ڪوٽ خريد ڪيو، پر بعد ۾ خبر پئي ته اهو ڪوٽ ته تمام خراب آهي.
ٻئي چيو مون کي پنهنجي ڪار مرمت ڪرائڻي هئي پر مان پنهنجي گيراج ۾ هليو ويس جيڪو ڪمپنيءَ جو مقرر ڊيلر نه هو. هن مون کان مقرر ٿيل ڊيلر کان 25 ڊالر گھٽ ورتا. ڪار ٺهڻ کان پوءِ ٻئي ڏينهن وري کري پئي.
هڪ شاگرد چيو ته مان هڪ سستي هوٽل ۾ ماني کائيندو هيس. اتي صفائي سٿرائي گھڻي نه هئي ۽ کاڌو به سٺو ڪو نه هوندو هو. هڪ ڏينهن منهنجي هڪ دوست مون کي شهر جي سڀ کان مهانگي ريسٽورنٽ ۾ دعوت ڏني. اسان تمام بهترين کاڌو کاڌو ۽ اتي صفائي به تمام سٺي هئي. ماحول به نهايت وڻندڙ هو پر جنهن سستي ريسٽورنٽ تي کاڌو کائيندو هيس ان جي ڀيٽ ۾ رڳو ٿورڙا وڌيڪ پيسا ڏيڻا پيا. ان مان مون کي هڪ وڏو سبق مليو.
هڪ شاگرد ٻڌايو ته مان هڪ اهڙي آفيسر کي سڃاڻان ٿو جيڪو تمام گھڻو ڪنجوس هو. هو هميشه سستيون شيون خريد ڪندو هو، بلڪه هو پنهنجي بيماريءَ جو علاج به ڪنهن سستي ڊاڪٽر کان ڪرائيندو هو. پر جڏهن هو مرڻ کي ويجهو هو ته کيس خبر پئي ته سندس مرض جي صحيح تشخيص (سڃاڻ) ئي نه ٿي سگهي هئي.
ان جا ٻيا به ڪيترائي مثال آهن ته اهڙيءَ طرح ڪنجوسي ڪندڙ ماڻهو ڪڏهن به پهريون نمبر نه ٿا ٿي سگھن. انهيءَ ڪري اهي ٻيون نمبر ئي رهندا.
تمام گھڻيون فضول شيون خريد ڪرڻ کان بهتر آهي ته ڪجھ معياري شيون خريد ڪجن، بوٽن جي ٽن پراڻن جوڙن وٺڻ کان بهتر آهي ته هڪ جوڙو نوان بوٽ خريد ڪيو، اهو پراڻن کان بهتر آهي.