خود اعتمادي پيدا ڪيو، ڊپ کي پري ڀڄايو
جيڪڏهن اسان خوف جو اصل ڪارڻ ڄاڻي وٺون ته ان تي قابو پائي سگھجي ٿو.
خوف يا ڊپ هڪ نفسياتي مسئلو آهي. پريشاني، ذهني، دٻاءُ، گُهٽَ ۽ ٻُوسٽ ۽ هراس، اهو سڀ ڪجھ منفي خيالن تي قابو نه رکي سگھڻ جي ڪري پيدا ٿئي ٿو. جيسيتائين خوف جي پيدا ٿيڻ جو سبب معلوم نه هجي، ان وقت تائين علاج به نه ٿو ٿي سگھي.
جيسيتائين ڪو ڊاڪٽر اوهان جي جسم جي ڪنهن حصي ۾ انفيڪشن کي ڳولهي نه ٿو، تيسيتائين هو علاج نه ڪري سگھندو.
انهيءَ خوف جو علاج به اوهان جي ذهن ۾ آهي، پنهنجي ذهن کي قائل ڪريو ته اوهان ڊپائتا ناهيو. خوف ڪاميابيءَ جو سڀ کان وڏو دشمن آهي. خوف جي ڪري ڪيترائي ماڻهو نفعي بخش سرمائيڪاري ناهن ڪندا.
خوف جسماني صلاحيتن کي ختم ڪري ڇڏيندو آهي، خوف زندگيءَ کي گھٽ ڪري ڇڏيندو آهي. جڏهن اوهان ڪا ڳالهه ڪرڻ گھرو ٿا ته خوف اوهان جو وات بند ڪري ڇڏي ٿو.
خوف بي يقيني پيدا ڪري ٿو. خوف بي اعتمادي پيدا ڪري ٿو.
خوف وضاحت ڪري ٿو ته هن دنيا ۾ لکين ماڻهو آهن جيڪي گھٽ ڄمار ۾ به لطف پيا ماڻن. اهو سچ آهي ته خوف هڪ طاقتور قوت آهي. خوف ذهن تي سوار ٿي ڪري ۽ ذهن تي قبضو ڪري ماڻهن کي واٽ تان ٿيڙي ڇڏي ٿو.
خوف جا سموار قسم دراصل هڪ نفسياتي انفيڪشن آهي. جهڙيءَ طرح اسان پنهنجي جسماني انفيڪشن جو علاج ڪري سگھون ٿا، اهڙيءَ ئي طرح اسان ذهني انفيڪشن جو به علاج ڪري سگھون ٿا، پر ان جي لاءِ هڪ خاص علاج جي ضرورت آهي.
اڳ ۾ ته پنهنجو پاڻ کي انهيءَ علاج لاءِ تيار ڪريو. پاڻ منجهه تمام گھڻو اعتماد پيدا ڪريو. ڪو ٻيو اچي اوهان ۾ اعتماد ڪو نه پيدا ڪندو. اوهان جن بااعتماد ماڻهن کي سڃاڻو ٿا، دراصل انهن پنهنجن پريشانين تي قابو پاتو هوندو آهي. انهيءَ ڪري انهيءَ لاءِ خوف ڪائي اهميت نه ٿو رکي. اوهان به پنهنجي خوف تي قبضو ڪري سگھو ٿا. هي باب انهيءَ حوالي سان اوهان جي رهنمائي ڪندو.
ٻي مهاڀاري لڙائي ۾ بحريه نئين ڀرتي ٿيل ملازمن جو امتحان ورتو ته ڪهڙا سپاهي ترڻ (تيراڪي) ڄاڻن ٿا ۽ ڪهڙا سپاهي سکي رهيا آهن. ڇو ته جيڪي سپاهي ترڻ ڄاڻن ٿا، سمنڊ ۾ اهي ٻين سپاهين جي جان بچائي سگھن ٿا. جيڪي ماڻهو ترڻ ڪو نه ڄاڻيندا هئا، انهن کي ان هنڌ بيهاريو ويو، جيڪي ترڻ ڄاڻندا هئا. اهو به تربيت جو هڪ بهترين طريقو آهي. هاڻي اهي نوجوان جيڪي ترڻ ڪونه ڄاڻيندا هئا، صحتمند به هئا پر پنهنجي سامهون پاڻيءَ کان خوفائتا هئا. جڏهن ته انهن جي حفاظت لاءِ ماهر غوطه خور (ٽوٻا) به موجود هئا. انهن مان ڪجھ ته باقاعده ٿڌا ساهه پيا ڀرين. سچ پچ ته انهن نوجوانن جو خوف حقيقي هو. اهي جڏهن اونهي پاڻيءَ ڏانهن پيا ڏسن ته انهن جو خوف اڃا به وڌي پيو وڃي. پوءِ اوچتو انهن نوجوانن کي پاڻيءَ ۾ ڌڪو ڏنو ويو...... ۽ پوءِ انهن جو خوف ختم ٿي ويو. اهو طريقو بحريه ۾ نهايت مشهور آهي. ان ۾ هڪ خاص نقطو هي آهي ته عملي طور تي ڪو ڪم ڪرڻ سان ان جو خوف ختم ٿي وڃي ٿو. پر ڪنهن ڪم کي ڪنهن ٻئي وقت لاءِ ڪڍي رکڻ، خوف ۾ واڌاري جو سبب بڻجي ٿو.
ان ڳالهه کي ياد رکو..... عمل خوف جو علاج آهي! عمل، خوف جو علاج ڪري سگھي ٿو. ڪجھ دير اڳ جي ڳالهه آهي ته هڪ ڪمپنيءَ جو ايگزيڪٽو پنهنجو مسئلو کڻي مون وٽ آيو. هن جي عمر لڳ ڀڳ چاليهه سال هوندي. هو ڪمپنيءَ جي هڪ ذميدار عهدي تي فائز هو.
هن پريشانيءَ وچان ٻڌايو ته مون کي ڊپ آهي ته مون کان اها نوڪري کسجي ويندي، ڇو ته مان سمجهان ٿو ته منهنجي نوڪريءَ جا ڏينهن پورا ٿيڻ تي آهن.
مون پڇيو ته اوهان کان نوڪري ڇو کسجي ويندي؟ هن چيو، ڇو ته حالتون منهنجي خلاف پيون وڃن. جڏهن ته منهنجي شعبي ۾ هڪ سال پهريان سليز فگر ست سيڪڙو هئي پر اها ڪا خراب ڳالهه نه هئي، جڏهن ته اسٽور جو ڪل وڪرو ڇهه (6) سيڪڙو هو. ويجهو ئي مون ٻه بيوقوفاڻا فيصلا ڪيا، جنهن سان ڪمپني ترقيءَ بدران گھاٽي ڏانهن وڃڻ لڳي آهي.
ائين ڪڏهن اڳ ۾ مون سوچيو ئي نه. هاڻي انهن معاملن تي منهنجي گرفت ختم ٿي ويئي آهي. منهنجا ماتحت ۽ خريدار به اها ڳالهه ڄاڻن ٿا، سيل وارن ماڻهن انهيءَ ڳالهه کي نوٽ ڪيو آهي. ان کانسواءِ ڪمپنيءِ جا ٻيا آفيسر به ڄاڻن ٿا ته مان غلط پاسي پيو وڃان. سمجهو ته ٻُڏان پيو ۽ هو منهنجي ٻُڏڻ جو انتظار پيا ڪن.
مون ان کان پچيو: هاڻي اوهان انهيءَ مسئلي کي ڪيئن پيا اڪلايو ۽ حل ڪريو؟ اوهان حالات کي بهتر ڪرڻ لاءِ ڪهڙيون ڪوششون پيا وٺو ۽ ڪهڙا اُپاءَ پيا وٺو؟ هن ٻڌايو ته مان ڪجهه گھڻو ڪو نه پيو ڪريان. پر مون کي اميد آهي ته شايد ڪا واهه ۽ واٽ نڪري اچي... ڪا بهتري ٿئي.
مون چيو ته دل جي خلوص سان اميد رکڻ وڏي ڳالهه آهي. مون ڳالهه جاري رکندي چيو ته ڇا توهان پنهنجي اميد کي عمل جو سهارو نه ڏيندؤ؟
هن چيو هائو...... پر اوهان ٻڌايو ته ڪيئن ڏيان؟ اوهان جي مسئلي جي حل جي لاءِ ٻه عمل درست رهندا. پهريون ڪم هي ته اوهان اڄ ئي پنهنجو پاڻ کي بهتر ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ڏيو. انهيءَ ۾ ڪجھ اهنجايون اينديون، پر اوهان جي سيل وڌڻ بدران گھٽبي به ڪونه. پوءِ به اوهان پنهنجو نئون اسٽاڪ فروخت ڪرڻ جي پوري ڪوشش ڪريو. مان ڄاڻان ٿو ته اوهان جي سيل ۾ ضرور واڌارو ايندو. پنهنجي مينيجر سان به ڳالهائيو، شايد اهو به اوهان کي ڪا بهتر تجويز ڏئي سگھي.
پنهنجن خريدارن کي دعوت تي گھرايو، ته جيئن انهن کي خبر پئي ته اوهان اڃان ٺيڪ ٺاڪ آهيو. هن جي اکين ۾ ٻيهر جوت جاڳي پئي. هن پڇيو ته ٻيو ڪم مون کي ڪهڙو ڪرڻو پوندو؟ ٻيو ڪم هي آهي ته پنهنجي دفتر جي ويجهن دوست کي چئو ته مون کي هڪ ٻئي ڪمپنيءَ ۾ هن نوڪريءَ کان به وڌيڪ سٺي نوڪريءَ جي آڇ ٿي آهي ۽ مان ان تي غور ۽ ويچار پيو ڪريان.
ٻن هفتن کان پوءِ هن جي مون ڏي فون آئي. هن چيو ته هاڻي مان پاڻ کي گھڻو بهتر محسوس ڪري رهيو آهيان. اڳ ۾ هر هفتي ۾ هڪ ڀيرو ميٽنگ ڪندو هيس، هاڻي روزانو ميٽنگ ڪري رهيو آهيان. حالات ڪافي حد تائين منهنجي حق ۾ وڃي رهيا آهن. هاڻي منهنجي سيل به گھڻي بهتر ٿي وئي آهي ۽ ها..... هڪ ٻي ڳالهه به اوهان کي ٻڌايان ته انهيءَ دوران مون کي سچ پچ به ٻن نوڪرين جي آڇ ٿي آهي، پر مون انهن آڇن کي قبول ڪو نه ڪيو، بلڪه انهيءَ ڪم کي بهتر ڪري رهيو آهيان.
اسان ان مان ٻاهر نڪرڻ جي ڪوشش نه ڪريون ته نه ٿا نڪري سگھون...... اسان ڌٻڻ مان هٿ پير هڻڻ کان سواءِ نه ٿا نڪري سگھون...... بلڪل اهڙيءَ طرح جڏهن اسان کي ڪو مسئلو آڏو اچي ٿو ته اسان ان کي عمل ۽ ڪوشش جي ذريعي ئي حل ڪري سگھون ٿا.
مسئلي جي حل جي پهرين وک اميد آهي، پر اميد کي ڪو شش جي ضرورت هوندي آهي. پنهنجي عمل جي اصول کي ڪم تي لڳايو، پوءِ ڏسو ته اوهان جو ننڍو وڏو خوف اوهان کان پري هليو ويندو. اوهان پڇندوء ته خوف دور ڪرڻ جي لاءِ ڪهڙو ڪم ڪرڻو پوندو؟
پنهنجي خوف کي پنهنجي ذهن مان ڪڍي ڦٽو ڪريو ان کانپوءِ ڪم شروع ڪيو.
هيٺ اسان خوف کي دور ڪرڻ جون ممڪن تدبيرون بيان ڪري رهيا آهيون.
خوف جا قسم خوف ختم ڪرڻ جي لاءِ عمل
1. اوهان کي پنهنجي شخصيت جي وضع داريءَ جو خوف 1. پنهنجي ظاهري وضع کي درست ڪريو، وارن کي سنواريو ۽ سهڻو سيبتو بڻايو. عورتون بيوٽي پارلر وڃي پنهنجو پاڻ کي سنوارين سينگارين. پنهنجي بوٽن ۽ جوتن کي خوب صاف سٿرو ۽ پالش ڪرائي چمڪليو رکن، ڪپڙا صاف سٿرا، استري ٿيل پهرين.
2. هڪ اهم گراهڪ جي هليو وڃڻ جو خوف 2. گراهڪ کي بهتر طور تي، پوري ڌيان سان قائل ڪريو، گراهڪ کي اعتماد ۾ وٺو ۽ پنهنجو اعتماد نه وڃايو.
3. امتحان ۾ ناڪام هئڻ جو خوف 3. پريشان ٿيڻ بدران پنهنجي مطالعي کي وڌيڪ وقت ڏيو.
4. ڪيترن ئي ڪمن جو اوهانجي هٿن مان نڪري وڃڻ جو خوف 4. پنهجو توجهه مختلف شين ڏانهن ڪريو. پنهنجي باغيچي ۾ باغباني وغيره ڪريو، ٻارن سان راند روند ڪريو يا فلم وغيره ڏسڻ هليا وڃو.
5. جسماني طور زخمي ٿيڻ جو خوف، جهڙوڪ: بم وغيره جو افواهه يا هوائي جهاز جو ڪنٽرول کان ٻاهر ٿي وڃڻ. 5. پنهنجو ڌيان ٻين جي مدد ڪرڻ ڏانهن ڪريو ۽ انهن کي حوصلو ڏيو ۽ دعا ڪريو.
6. ماڻهن جو اوهان بابت تنقيدي راءِ جو خوف 6. ان ڳالهه جو يقين رکو ته اوهان ٺيڪ ڪري رهيا آهيو ۽ پنهنجو پاڻ کي مثبت رکو. اوهان جيڪو ڪجھ ڪري رهيا آهيو، ٻيا ائين ڪونه ٿا ڪري سگھن، ان ڪري تنقيد ڪن ٿا.
7. جائيداد وغيره خريد ڪرڻ جي لاءِ رقم خرچ ڪرڻ جو خوف 7. سڀني حقيقتن جو تجزيو ڪري، ان کان پوءِ فيصلو ڪريو ۽ پوءِ جيڪو فيصلو ڪريو، اهو تبديل نه ڪيو. پنهنجي بصيرت تي ڀروسو رکو.
8. ماڻهن جو خوف 8. ماڻهن کي پاڻ جهڙو ئي ماڻهو سمجهو، جيئن اوهان انسان آهيو، تيئن اهي به انسان ئي آهن.
هنن ٻن ڳالهين تي عمل ڪري خوف کان ڇوٽڪارو ماڻي پنهنجو اعتماد وڌايو
1. پنهنجي خوف کي ذهن مان تڙي ڇڏيو ۽ ان ڳالهه جو صحيح تعين ڪريو ته اوهان خوف ۾ ورتل ڇو آهيو؟
2. پوءِ عمل کي ڪم ۾ آڻيو، ڇو ته خوف جي هر قسم جي لاءِ عليحده عمل آهي، جيئن اوهان مٽجي چڪا آهيو.
ياد رکو! هٻڪ ۽ حجاب خوف کي وڌائي ڇڏي ٿو. خوف جي خلاف عمل مڪمل ڪريو، پڪي پختي ارادي ۽ يقين سان.