ٿوري ڪوشش ڪرڻ سان اوهان ڇهن طريقن کي اختيار ڪري ڪنهن کي به پنهنجو دوست بنائي سگھو ٿا
2. ان ڳالهه جو خيال رکو ته ٻيو شخص اوها جو نالو صحيح کڻي رهيو آهي.
3. اوهان ٻئي شخص جو نالو صحيح تلفظ سان کڻو.
4. ٻئي جو نالو لکي ڪري، ان جي اچارن کي صحيح ڪري لکو. ڇو جو ماڻهو پنهنجي نالن جي اچارن جي باري ۾ ڏاڍا حساس هوندا آهن. جيڪڏهن ممڪن ٿي سگھي ته ان جو وزيٽنگ ڪارڊ حاصل ڪري وٺو.
5. نئين دوست کي خط لکو يا فون ڪريو. اوهان ان سان گھڻو سٺو محسوس ڪندا. اهو ڏاڍو اهم نقطو آهي.
6. ڪنهن به اڻواقف سان خوبصورت ڳالهه ٻولهه ڪريو. ان کان پوءِ ان جي ڳالهه ٻڌو.
انهن ڇهن اصولن جي ذريعي اوهان ٻين جي باري ۾ صحيح سوچ جي حوالي سان هاڪاري فيصلا ڪندا آهيو. يقين رکو ائين ڪرڻ ڪنهن عام ماڻهوءَ جي وس جي ڳالهه نه آهي. عام ماڻهو ڪڏهن به پنهنجو تعارف نه ڪرائيندو آهي.
پهرين وک کڻو ۽ ڪاميابيءَ جي طرف وڌو. پنهنجي سٺي طريقي سان ماڻهن سان ملو، اوهان ڪڏهن به مايوس نه ٿيندا.
مان پنهنجي ساٿي سان گڏ هڪ اميدوار جو انٽرويو ڪري رهيو هوس. ان جو نالو ٽڊ هو. اهو ڪافي خوبصورت جوان هو. سندس تعليم به سٺي هئي. اهو ذهين هو ۽ ڪافي پرجوش به هو.
پر اسان کيس ان نوڪريءَ جي قابل نه سمجھيو، ڇو جو اهو ماڻهن کي مڪمل ۽ بنا عيب جي ڏسڻ چاهي پيو. کيس اها ڳالهه پسند نه هئي ته ماڻهو ڳالهائڻ وقت گرامر جون غلطيون ڪن. کيس سگريٽ پيئڻ وارا ماڻهو به پسند نه هئا. ان کي اهي ماڻهو به پسند نه هئا جيڪي ڪپڙن جو خيال نه رکندا هئا.
ٽڊ کي جڏهن پنهنجي خامين جي خبر پئي ته ان چيو ته مون کي انهن خامين تي ضابطو آڻڻ جي لاءِ ڇا ڪرڻ گھرجي.
اسان کيس ٽي تجويزون ڏنيون:
1. ان حقيقت کي سمجھه ته ڪو به شخص مڪمل نه هوندو آهي. ڪجھه ماڻهو ٻين ماڻهن کان بهتر هوندا آهن. انسان جي اها به هڪ خاصيت آهي ته اهي غلطي ضرور ڪندا آهن.
2. ان حقيقت کان انڪار نه آهي ته ٻين کي اختلاف جو حق آهي. خدا جي قدرت ۾ دخل نه ڏيو. انهن ماڻهن سان نفرت نه ڪريو، جن جون عادتون اوهان کان مختلف هجن. اهي اوهان کان مختلف ڪپڙا پهريندا هجن، انهن جو مذهب اوهان کان مختلف هجي.
3. اصلاح ڪندڙ نه ٿيو. پاڻ به جيئو ۽ ٻين کي به جيئڻ ڏيو. پنهنجو فلسفو ٻين تي نه آزمايو. جيڪڏهن چيو وڃي ته اوهان غلطيءَ تي آهيو ته اڪثر ماڻهو ان تي ناراض ٿي ويندا آهن. ڪڏهن ڪڏهن اوهان کي پنهنجي راءِ فقط پاڻ وٽ ئي رکڻ گھرجي.
ٽڊ ڪجھه مهينن کان پوءِ واپس آيو ته ڪافي بدليل هو. هن انهن تجويزن تي عمل ڪيو هو. هاڻ هن ماڻهن کي پسند ڪرڻ شروع ڪيو هو. اهي ماڻهو سٺا هئا يا خراب، پر کيس پسند هئا. ان مون کي ٻڌايو ته مون اوهان جي تجويزن تي غور ڪيو ته مون کي ڪيترين ئي ڳالهين جي خبر پيئي ۽ مون ڪيتريون ئي نيون ڳالهيون سکيون.
ان ڳالهه کي ياد رکو ته هر انسان نه ئي مڪمل طور تي خراب هوندو آهي ۽ نه ئي مڪمل طور تي چڱو هوندو آهي ۽ نه ئي ڪوئي انسان بلڪل مڪمل هوندو آهي.
جيڪڏهن اسان پنهنجي خيال کي آزاد ڇڏي ڏيون ته اسان کي هر شخص خراب لڳندو. جيڪڏهن اسان پنهنجي خيال کي قابو رکون ۽ عام ماڻهن بابت سوچيون ته اسان هر شخص ۾ خوبيون ڳولي سگھون ٿا.
اوهان جو ذهن هڪ براڊ ڪاسٽنگ اسٽيشن وانگر ڪم ڪندو آهي. ان ۾ ٻه چينل آهن. هڪ ناڪاري ۽ ٻيو هاڪاري. اهي ٻئي چينل ڏاڍا طاقتور آهن. فرض ڪريو اوهان جو سينيئر آفيسر اوهان کي پنهنجي آفيس ۾ سڏائي، اوهان جي ڪم جي ساراه ڪري ٿو، پر اهو اوهان کي ڪجھه تجويزون به ڏئي ٿو ته جيڪڏهن اوهان انهن تي عمل ڪريو ته پنهنجي ڪم کي اڃا وڌيڪ سٺو ڪري سگهو ٿا.
فطري ڳالهه آهي ته رات جو اوهان ان واقعي بابت ضرور سوچيندا. جيڪڏهن اوهان جي ذهن جو چينل ناڪاري ٽيون ٿي ويو ته پوءِ اوهان پنهنجي آفيسر بابت ڪجھه هن ريت سوچيندا ته ”اهو آفيسر ڪير ٿيندو آهي مون کي تجويزون ڏيڻ وارو؟ اهو پاڻ ئي خردماغ آهي. مون کي ان جي نصيحت جي ضرورت نه آهي. مون ته پهريان به ان بابت ٻڌو آهي ته نهايت مغرور آهي. اهو ته مون کي هونئن به ختم ڪرڻ چاهي ٿو. مان هاڻ ان جي ڪابه بڪ بڪ نه ٻڌندس. مان سڀاڻي سندس آفيس وڃي، کانئس پڇندس ته آخر اوهان جي تنقيد جو مقصد ڇا آهي؟ وغيره وغيره“.
پر جيڪڏهن اوهان جي ذهن جو چينل هاڪاري ٽيون ٿيو ته پوءِ اوهان ڪجھه هن طرح سوچيندا ته: آفيسر ڏاڍو ڀلو انسان آهي. ان جون تجويزون واقعي سٺيون آهن. مان جيڪڏهن انهن تجويزن تي عمل ڪندس ته مان سٺي پوزيشن تي اچي سگھان ٿو. اهو منهنجي مدد ڪرڻ لاءِ به تيار آهي. سڀاڻي مان سندس آفيس ۾ وڃي ان جا ٿورا مڃيندس ته اوهان منهنجي ڏاڍي مدد ڪئي آهي. اهڙي شخص سان ڪم ڪرڻ ڏاڍي سٺي ڳالهه آهي“.
ان خاص معاملي ۾ جيڪڏهن اوهان ناڪاري چينل جي ڳالهه تي غور ڪندا ته پوءِ اوهان پڪ سان خراب انسان بڻجي ويندا. ان سان اوهان جي سينيئرس ۾ به غلط فهميون پيدا ٿينديون.
پر جيڪڏهن اوهان هاڪاري چينل جي ڳالهه تي غور ڪندا ته ان سان اوهان کي گھڻو فائدو ٿيندو ۽ اوهان پنهنجي آفيسر جي اڃا به وڌيڪ ويجھا ٿي ويندا.
اها ڳالهه بلڪل صحيح آهي ته هڪ هاڪاري يا ناڪاري خيال، رد عمل جي طور تي ان طرح جي لڳاتار خيالن کي جنم ڏيندو آهي. اوهان هڪ ننڍڙو ناڪاري خيال کڻي جيڪڏهن ان تي غور ڪندا ته اوهان جلد ئي محسوس ڪري وٺندا ته جنهن شخص بابت اوهان ائين سوچي رهيا آهيو، ان جون سياسي حالتون مذهبي اعتقاد، ان سان واسطو رکندڙ شيون، ان جون عادتون، گھر واريءَ سان سندس تعلق، ويندي ان جي وارن جو نمونو به اوهان کي خراب لڳندو. ان قسم جي سوچ نه ڄاڻ اوهان کي ڪيڏانهن وٺي ويندي؟ پنهنجو پاڻ کي ضابطي ۾ رکو ۽ پوءِ ماڻهن بابت هاڪاري چينل کي ٽيون ڪريو.
اوهان انفرادي طور تي فقط هاڪاري چينل کي ئي استعمال ۾ آڻيو، پوءِ ڏسو ته ٻين ماڻهن بابت هڪ کان پوءِ ٻيو خيال اوهان کي سٺين ڳالهين ڏانهن وٺي ويندو ۽ اوهان خوش ٿي ويندا.
هڪ خيال سان هڪجهڙائي جي ڪري ڪيترا ئي خيال جنم وٺندا آهن. اها ڏاڍي خطرناڪ ڳالهه هوندي آهي ته اوهان ڪنهن شخص بابت ڪا ناڪاري ڳالهه ڪنهن ٻئي شخص کان ٻڌي ڪري، اوهان به ناڪاري خيالن جي وهڪري ۾ وهڻ لڳندا آهيو. جيڪڏهن اوهان انهن خيالن تي ضابطو نه آڻيندا ۽ ان ناڪاري خيال سان متفق ٿيندا ويندا ته اهو ٻرندڙ تي تيل وجھڻ وارو ڪم هوندو. اوهان کي ڪوئي اهو چوڻ وارو به نه هوندو ته ائين هرگز نه آهي ۽ پوءِ انهن ناڪاري خيالن جا حملا خود اوهان تي ئي ٿيندا.
ناڪاري خيالن کان بچڻ جي لاءِ ضروري آهي ته اوهان پنهنجي ذات سان واعدو ڪريو ته اوهان کي هاڪاري تدبيرن کان سواءِ ٻي ڪنهن به ڳالهه تي ڌيان ناهي ڏيڻو. جيڪڏهن اوهان ان ٽيڪنڪ کي اختيار ڪندا ۽ ماڻهن بابت سٺن خيالن کي اختيار ڪندا ته پوءِ اوهان تمام وڏي ڪاميابي حاصل ڪندا.
هڪ ويمي ڪمپنيءَ جي نمائندي مون کي ٻڌايو ته هن ماڻهن بابت هاڪاري خيالن کي اختيار ڪري ڪيئن ڪاميابي حاصل ڪئي؟ ان جو چوڻ هو ته شروع ۾ مون کي گھڻن ئي ماڻهن سان مقابلو ڪرڻو پيو. ڏهن خاندانن مان نون خاندانن ويمو پاليسي خريد ڪرڻ جي ضرورت محسوس ڪندا آهن. مان اهو به ڄاڻندو هوس ته هڪ شخص ويمو پاليسيون وڪڻڻ تي هڪ ڪتاب لکيو آهي، پر اهو پاڻ هڪ به پاليسي وڪڻي نه سگھيو هو.
جڏهن ته منهنجي ڪاميابي جو بنيادي سبب اهو آهي ته مان جن ماڻهن کي پاليسيون وڪڻندو آهيان، انهن کي پسند ڪندو آهيان. اسان کي اهڙن ماڻهن کي ضرور پسند ڪرڻ گھرجي. ڪجھه ماڻهو چوندا آهن ته اهي ماڻهن کي پسند ڪندا آهن. پر اهي حقيقي طور تي انهن کي پسند نه ڪندا آهن، جنهن ڪري کين ڪاميابي نه آهي ملندي.
منهنجي ڪمپنيءَ جو سيلزمين اهي ڳالهيون ٻين کان معلوم نه ڪندو آهي، جيڪي مان ڪندو آهيان. مان پنهنجي اصيل (موڪل) جو خانداني پس منظر معلوم ڪري، انهن ۾ جيڪي بهترين ڳالهيون هونديون آهن، انهن جي ڪري مان پنهنجي اصيل کي پسند ڪرڻ لڳندو آهيان. پوءِ ان سان دوستي ڪندو آهيان ۽ بنا ڪنهن گھٻراهٽ جي آزادي سان پنهنجي ڪم جي باري ۾ ٻڌائيندو آهيان. اهڙيءَ طرح اهو اصيل منهنجو دوست بڻجي ويندو آهي ۽ مون کان پاليسي خريد ڪندو آهي. ان ڳالهه جاري رکندي چيو: ”گذريل هفتي جي ڳالهه آهي ته مون پنهنجي هڪ اصيل کي ٽيون دفعو فون ڪئي. منهنجو اهو اصيل ڪافي ڏکيو شخص هو.
مان ان سان ملڻ ويس ته هن مون کي سلام ڪرڻ جو موقعو به نه ڏنو ۽ در بند ڪري هليو ويو. مون ان کي ٻيهر سڏيو ۽ ان کي چيو: سائين اوهان ته منهنجا دوست آهيو. هن منهنجي آواز ۾ نرمي ۽ خلوص کي محسوس ڪري ورتو هو. ان کان پوءِ هن مون کان ڏهه ڊالرن جي پاليسي خريد ڪئي.
**********
سول پاؤ کي شڪاگو ۾ پنهنجي شعبي جو باشاهه چيو ويندو هو. هن 21 سال اڳ پنهنجو ڪاروبار شروع ڪيو هو. هاڻي سندس ڪاروبار جي ماليت 60 لک ملين ڊالر آهي.
سول کي پنهنجي ڪاروبار ۾ ڪاميابي پنهنجي بهترين رويي ۽ هاڪاري سوچ جي ڪري ملي. ان جو چوڻ آهي ته مان ماڻهن کي پسند ڪندو آهيان ۽ پنهنجي گراهڪن سان بلڪل ائين ملندو آهيان، ڄڻ اهي منهنجي گھر جا خاص مهمان هجن ۽ اهوئي سندس ڪاميابيءَ جو سبب آهي. ان جو چوڻ آهي ته جيڪڏهن کيس ڪو گراهڪ ڪنهن ٻئي هنڌ ملندو آهي ته به هو ان سان بلڪل مهمان جهڙو سلوڪ ڪندو آهي.
جڏهن اوهان ڪنهن کي بهترين سروس (خدمت) ڏيندا آهيو ته موٽ ۾ اوهان کي بهترين نتيجا ملندا آهن، جيڪي ماڻهو ٻين ماڻهن کي پسند نه ڪندا آهن، انهن جو ڪاروبار به سٺو نه هلندو آهي. اسان جي هڪ اصيل پنهنجي ڪاوبار ۾ مشوري جي لاءِ اسان کي سڏايو. سندس ڪاروبار بلڪل صحيح نه هلي رهيو هو. کيس تازو ئي 9500 نو هزار پنج سو ڊالرن جو ٺيڪو مليو هو. هو ان بابت مون سان صلاح ڪرڻ چاهي پيو. هن ڪاروبار ۾ گھڻيون ئي غلطيون ڪيون هيون، جنهن جي ڪري سندس ڪاروبار ناڪام ٿي ويو هو. هاڻ اسان ان کي صلاح ڏئي، سندس مسئلن کي حل ڪرڻ چاهيون پيا. هڪ ته سندس تعليم پوري پني هئي ۽ ٻيو جسماني طور تي به گھڻو ٿلهو هو. پوءِ مون اهو به محسوس ڪيو ته اهو ڪجھه چالاڪ به آهي. اسان ساڻس ڳالهائڻ شروع ڪيو ۽ ان جي ناڪاري ڳالهين کي نوٽ ڪندا وياسين. کيس هڪ پٽ هو. ان جي تعليم به پوري پني هئي. مون اندازو ڪيو ته اسان جو اهو اصيل ڪمزور، ذهن جو مالڪ آهي. ٻن ڏينهن کان پوءِ اسان هن سان ٻيهر ملاقات ڪئي. هن چيو ته مون فيصلو ڪيو آهي ته مان ٺيڪو ختم ڪري ڇڏيان ٿو. اوهان مون کي پنهنجي مشوري جي في ٻڌايو. مون کي ٻيو ڪو به ڪم ناهي ڪرڻو. سندس ان ڳالهه کان اسان کي ڏاڍي تڪليف ٿي. ڇو جو اهو وڌيڪ ناڪاميءَ ڏانهن وڃي رهيو هو. اهڙا ماڻهو فقط پنهنجي ذات تي ڀروسو ڪندا آهن ۽ ٻين کي ڪا به اهميت نه ڏيندا آهن. اهي پنهنجي اعلى خصوصيتن کي دٻائي ڇڏيندا آهن ۽ ناڪاري لاڙن کي اٿاريندا آهن.