• نادرا جا نادرشاهي حڪم
سچ پڇو ته مان جيڪو چڱا ڀلا امتحان پاس ڪري ويٺو آهيان پبلڪ سروس ڪميشن جا امتحان به پاس ڪري ويٺو آهيان. سو وڏي هوشياري، وڏي خبرداري سان فارم ڀري، فوٽو لڳائي، پراڻن شناختي ڪارڊن جون فوٽو ڪاپيون ساڻ لڳائي فارم جمع ٿيڻ لاءِ موڪليم ته اهي ناپاس ٿي موٽيا. هاڻي وري ٻيا فارم ڀرڻا آهن. فارمن ڀرڻ ۾ چڱن ڀلن پڙهيل لکيل ماڻهن کي به جيڪي ڏکيائون پيش اچن ٿيون، تن جو وچور ڪجهه هن ريت آهي. نادرا جي ٻڌايل هنڌن تي فارم نه ٿا ملن فارمن جي رقم في فارم ٽي رپيا آهن اهي فارم نادرا جي آفيسن ڀرسان اڻ ڌرين ماڻهن وٽ دستياب آهن جيڪي ٻيڻ قيمت تي اهي فارم وڪرو ڪري رهيا آهن. غريب ملڪن ۾ خانداني منصوبا بندي تي عمل به وڏا ماڻهو ڪندا آهن. جيئن وڌيڪ غريب تيئن گهڻو اولاد سو غريب ماڻهو ٻيڻ رقم تي فارم وٺي به اچي ته ان کان ڪا نه ڪا ڀرڻ ۾ غلطي ٿي وڃي ٿي ۽ اهي هڙئي فارم وري رد وري ٻيا فارم وٺو پوءِ يقين ناهي ته ٻيهر به ڪا غلطي يا چڪ ڀل نه ٿئي اهڙي طرح غريبن جو خرچ به وڌيڪ ٿئي ٿو. فارم ڪاري مس سان ڀرڻ گهرجي. بال پوائنٽ پين سان به نه ڀرجي، تصوير جو پسمنظر نيرو هجي. ڪاغذ ڪلف لڳل ۽ سيٽيل هجي يعني ته ڪاغذ کي ٻيڻائجي نه، آڱوٺو اڀو ڪرڻ جي ماءُ پيءُ ئي تربيت نه ڏني آهي، پر نادرا جا نادر شاهي حڪم آهن، ڪير پورا ڪري؟!
جي فارم جي ڪا ڪنڊ چٻي ٿي ته به فارم رد، جي ڪمپيوٽر قبول نه ٿو ڪري، عوامي حڪومتن جي دور ۾ شناختي ڪارڊن ٺاهڻ وارن جو ٽيمون شهرن توڙي ڳوٺن ۽ واهڻن ۾ بنا پئسي، بنا تڪليف گهر گهر شناختي ڪارڊ ٺاهي پهچائينديون هيون ڇو ته اهي عوامي نمائندا هوندا هئا، جن کي ساڳي عوام وٽ ووٽن وٺڻ لاءِ وڃڻو پوندو هو ته انهن جي غرض هوندي هئي. اهو ئي ته سبب آهي جو ترقي پسند ۽ عوامي قوتون هميشه جمهوريت تي زور ڀرينديون رهنديون آهن. جو حڪومتن جي غرض سدائين عوام ۾ ڦاٿل هوندي آهي. جنهن سبب حڪومتون عوامي ڀلائي جو رٿائون جوڙي عوام کي خوش رکڻ جي ڪوشش ڪنديون رهنديون آهن. “هنن” يارن جو عوام ۾ ڪهڙو ڪم پوندو جو هو عوامي ڀلائي جون رٿائون شروع ڪن ٻيو نه ته گهٽ ۾ گهٽ شناختي ڪارڊن جي فارمن ڀرائڻ ۾ ته عوام جي ڪا رهنمائي ڪئي وڃي. شهرن، ڳوٺن ۽ واهڻن ۾ موبائيل ٽيمون موڪلي ٿڏي تي فارم ڀرائي، ٿڏي تي چيڪ ڪري وصول ڪيا وڃن ۽ ڪارڊ ٺاهي گهر گهر پهچايا وڃن. سنڌي ماڻهن لاءِ فارم سنڌي ۾ هئڻ لازمي آهي جو سنڌي ۾ تمام گهڻا نالا اهڙا آهن جيڪي اردو ۾ لکبا ته انهن جو مفهوم ڦري وڃي ٿو. مثال طور هڪ سنڌي مائيءَ جو نالو “ٻڍي” آهي ته ان کي اردو ۾ هڪ ته لکي نه سگهبو، ٻيو لکبو ته راڄ کلندا. تنهنڪري اسان جو اهو به پرزور مطالبو آهي ته سنڌي ماڻهن جا فارم سنڌي ۾ فراهم ڪيا وڃن ۽ ڀريا وڃن.
اسان آخر ۾ نادرا کي عرض ڪنداسين ته فارمن ڀرڻ جي آخري تاريخ وڌائي وڃي فارمن جو حصول سولو بڻايو وڃي ۽ ٻين شرطن شروطن ۾ پڻ نرمي ڪئي وڃي. عوام جي مدد لاءِ مددگار ٽيمون جوڙي عوام جي رهنمائي ڪئي وڃي. لالو کيت ۽ ٿر ۾ رهڻ وارن جي تعليمي تناسب سان انهن سان رعايتون ڪرڻ گهرجن.
عوامي آواز ڪراچي – 01 آگسٽ 2001ع