• جمهوريت جو سفر مبارڪ!
اڄ ملڪ ۾ اسپيڪر ۽ ڊپٽي اسپيڪر جون چونڊون آهن. اڄ پارٽين جي لڪل طاقت جو اظهار ٿيندو. ڏهين آڪٽوبر 2002ع وارين صاف، شفاف ۽ غيرجانبدار چونڊن جي نتيجي ۾ چونڊجي آيل پاڪستان جي طاقتور پارليامينٽ نيٺ 16 نومبر 2002ع تي اسلام آباد ۾ حلف کنيو. حلف قومي اسيمبليءَ جي اڳوڻي اسپيڪر ۽ موجودهه چونڊن ۾ هارايل قومي اسيمبليءَ جي اميدوار جناب الاهي بخش سومري کڻايو.
متحدهه مجلس عمل، مسلم ليگ (ن) ۽ پاڪستان پيپلز پارٽي پارليامينٽرينز جي ڪجهه ميمبرن اعتراض ڪيو ته هو حلف فقط 1973ع واري آئين هيٺ کڻندا ۽ ايل ايف او (Legal Framework Order) هيٺ حلف نه کڻندا. پر پوءِ اڳوڻي اسپيڪر جناب الاهي بخش سومري جي يقين ڏيارڻ تي ته اهو حلف 1973ع واري آئين هيٺ ئي کڻايو پيو وڃي. هن حلف نامون به پڙهي ٻڌايو ۽ چيو ته توهان ڪو فڪر نه ڪريو. تڏهن اعتراض ڪندڙ سڀ راضي ٿي ويا ۽ بسم الله ڪري حلف کڻي ويا. ان موقي تي مون کي هڪ لطيفو ياد ٿو اچي. واڻين جي ڪا شادي پئي ٿي، جنهن ۾ چانورن ۽ گوشت جون ديڳيون چڙهيون پيون هيون. هڪ ڪتو جنهن جي ڪڍ ٻيا ڪتا پيل هئا، سو ڊوڙندو پئي آيو. ڪتي کي ڪا پويان ايڏي ڀيڙ پيل هئي هوسرپور ڊوڙندو پئي آيو ۽ ٽپو جو ڏنائين ته وڃي چانورن جي ديڳ ۾ پيو ، جنهن ۾ گوشت به گڏيل هو. وارو وارو ۽ وٺ وٺان ٿي ويئي ۽ ڪتي کي ديڳ مان ٻاهر ڪڍيو ويو. واڻين ڏٺو ته هاڻي گوڙ ٿيندو ۽ ڄاڃي اها ديڳ هارڻ لاءِ زور ڀريندا سو واڻين جي پنچائت جاءِ واردات جو معائنو ڪري نعرو هنيو ته ڀڳوان جي جوڙ ته ڏسو، ڪتي جون چارئي ٽنگون اچي هڏن تي پيون. هنن اهو هڏو ڪڍي ٻاهر اڇلايو ته حرام هڏو ڦٽو ٿي ويو. اهڙيءَ طرح سڀني مهمانن خوش ٿي اهو ڀت کاڌو ۽ شڪر ڪيو ته جنهن هڏي تي ڪتي جو پير پيو هو، اهو هڏو ڪڍي اڇلايو ويو .
پر هن صورتحال ۾ ته ايل ايف او وارو هڏو به 1973ع واري آئين مان ڪڍي نه اڇلايو ويو ۽ انهيءَ هڏي سميت اها ديڳ سڀني وڏي خوشيءَ سان کاڌي. مسلم ليگ(ق) ۽ فيصل صالح حيات واري پيپلز پارٽي جي فارورڊ بلاڪ کي ته ايل ايف او ۾ ڪابه خرابي نظر نه آئي باقي پ پ پ پ ۽ م م ع جو چوڻ آهي ته في الحال ته قسم کڻو متان صدر صاحب ڪو نئون آرڊيننس هڻي اسان جي ميمبرشپ ئي نه خارج ڪري ڇڏي. بعد ۾ “ديکا جائيگا” ڳوٺن ۾، اوطاقن ۾، جڏهن ٿاڌلون ڪونڊي ڏنڊي سان گهوٽبيون آهن ته ان ۾ باداميون به وجهبيون آهن، پوءِ ٿاڌل گهوٽيندڙ هر بادامي جي ننڍڙي ڪنڊ ڀڃي، چکي پوءِ ڪونڊي ۾ وجهندو آهي ۽ جيڪا بادامي ڪوڙي نڪرندي آهي، اها اڇلائي ڇڏبي آهي. پر هن ٿاڌل ۾ 1973ع واري آئين ۾ ايل ايف او جون ڪوڙيون باداميون به گڏجي ويون آهن.
هاڻي قسم کڻندڙ ڪي ڌريون ته “ڪَڙي ۽ قاتل جون هميشهه کان هيراڪ” هيون. جيڪي ڪوڙي پڻي جا عادي آهن. انهن کي گهڻو مٺو نه وڻندو آهي. پر ويچارا ملان مولوي جيڪي ڪوڙي جا ڪڏهن عادي نه رهيا آهن ۽ مٺن حلون جا هيراڪ رهيا آهن. انهن به منهن ڪوڙو ڪري اها ٿاڌل پيتي، ۽ وقت ۽ حالتن جي پٽاندر اڳتي هلي اهي به شايد “ڪوڙي ۽ قاتل” جا هيراڪ ٿي وڃن ۽ پنهنجن روين ۾ ٿوري لچڪ آڻين. ائين انهن کي ڪرڻو ئي پوندو جو “مالڪن” جي اها ئي مرضي آهي. متحده مجلس عمل وارا ويچارا ڏاڍا ڀڳا. ڪڏهن ڪڏهن لچڪدار روين جو اظهار به ڪيائون، پر لڳي ٿو ته محترما هنن کي آسرا اميدون ڏيئي آخر ۾ ڌڪ ڪڍي ويئي. بقول ڀٽائيءَ جي ته “ مون کي ڏئون ڏيئي ڍوليو ڍٽ قراريو.” آخر ڪار پ پ پ پ سان گڏوگڏ انهن مسلم ليگ (ق) سان به ڏاڍيون ڳالهيون ڪيون. خبرون اچي رهيون آهن ته اجھو بس اجھو “گڙي ٿو گُمان ۾ آيو ڪي آيو.” وانگر اجھا ٿي لڙڪيل ۽ ٽنگيل قوم کي ڪا خوشخبري ملي سا ته نه ملڻي هئي نه ملي. مولوين شڪايت ڪئي ته اقتدار جو رموٽ ڪنٽرول ڪنهن ٻئي هنڌ آهي. تنهن سبب ڪري حڪومت ٺهڻ ۾ ڪجهه مشڪل پئي ٿئي.
بهرحال قومي قومي اسيمبليءَ جي قسم کڻڻ ۾ دير جو پس پردا هڪ اهو سبب به سمجهه ۾ آيو پئي ته “ڪنگز پارٽي” کي اقتدار ٺاهڻ ۾ جيڪا مشڪل پيش اچي رهي هئي ۽ جيڪي کُٽل انگ هئا، انهن ۾ ڪجهه “لوٽن” شامل ٿيڻ جي به اميد هئي. اهڙيءَ طرح هڪ لوٽا گروپ ٺهڻ ۾ ڪاميابي ضرور ٿي، پر هاڻي اهو “لوٽو” به اهڙو ڳرو ٿي پيو آهي جيڪو کڄڻ ۾ مشڪل پيدا ٿي پئي آهي. مون کي ڏک فقط هڪ آهي، اهو هي ته “نوابزادي نصرالله خان کي پ پ پ پ وارن ڏاڍو ڏِٺو ڪيو يا ائين کڻي چئجي ته خوار ڪيو. بار بار محترما چئي رهي هئي ته اسان کي اي آر ڊي جي جي سربراهه نواب زادي تي مڪمل اعتماد آهي ۽ هن جي اڳواڻيءَ ۾ اي آر ڊي کي جيئن وڻي تيئن ڪري، پر محترما جي انهن اعلانن جي باوجود پ پ پ پ جا اڳواڻ مسلم ليگ (ق) سان به ڳالهائيندا رهيا ۽ نواب زادي جهڙي عزت دار ۽ خود دار شخص کي ڪڏهن به ائين ڪرڻ نه ڏنو ويو جيئن هن ڪرڻ ٿي چاهيو.
بهرحال اسان جي موجوده سياست بيلٽ Ballot ۽ بُليٽ جي وچ ۾ سينڊوچ ٿيل هئي جنهن ۾ ظاهر آهي ته بيلٽ جو پلڙو ڳورو رهيو ۽ بليٽ جو پلڙو هلڪو رهيو.
جنرل پرويز مشرف نئين سر صدارت جو حلف کنيو آهي.
جنهن لاءِ اهو ضروري نه سمجهيو ويو ته پاڪستان جي نئين چونڊيل پارليامينٽ هن کي صدر چونڊي هي وردي ۽ شيرواني جو سنگم آهي. مون کي قوي اميد آهي ته پاڪستان جو مستقبل روشن آهي. ايترو روشن جيئن وڄ جي چمڪي ۾ في الحال اکين جو نور بي وس ٿي ويندو آهي ۽ ٿوري دير ڪا به شي اکين کي نظر نه ايندي آهي. اسان هن ديس جي ترقي ۽ خوشحالي لاءِ دعاگو آهيون. مان هن ڪالم جي پڄاڻي فيض احمد فيض جي انهن سٽن سان ڪندس ته:
آئيي هاٿ اٺائين هم ڀي
هم جنهين رسم دعا ياد نهين
هم جنهين، سوز محبت ڪي سوا
ڪوئي بت ڪوئي خدا ياد نهين
آئيي هاٿ اٺائين ڪه نگار هستي
زهر امروز ۾ شيرين فردا ڀردي
وه جنهين تاب گردان باري ايام نهين
ان ڪي هاٿون په شپ و روز ڪو هلڪا ڪري
آمين.
عوامي آواز ڪراچي- 19 نومبر 2002ع