• يا عرب – يا عرب
آمريڪي صدر بش ۽ “دهشت خلاف جنگ” ۾ سندس ساٿارين (منڱڻهارن) کي فلسطين ۾ عرب مسلمانن تي ٿيندڙ ظلم ۽ دهشتگردي نظر ئي ڪانه ٿي اچي!
روزانو اخبارن ۾ پڙهون به ٿا ته ڏسون به ٿا ته ڪنهن نه ڪنهن ونيءَ جو وُر ڪُٺو ٿو وڃي ته ڪٿي ڪنهن ماتا جو لخت جگر ڪُٺو پيو وڃي. معصوم ٻچڙن ۽ نياڻين جا رُئندڙ چهرا ۽ “ڳاڙها ڳل” ڏسي جيءُ جهريو پوي. سندن اَجھا بلڊوزرن جي ضد ۾ اچي زمين بوس ٿين ٿا. تڏهن ورن ريءَ اهي وانڍيون پٽيو پار ڪڍنديون آهن. رئنديون رڙنديون آهن ۽ هٿ مٿي کڻي “يا عرب – يا عرب” ڪنديون آهن. جنهن مان انهن جي مراد ته الائي ڇا هوندي آهي. ڇا اهي ان لاءِ يا عرب – يا عرب چونديون هونديون ته اڙي بي غيرت عرب ڪٿي آهيو؟ ڪيڏانهن وئي توهان جي صحرائي غيرت؟ ڏاڍا پاڻ کي غيرتي سڏيندا آهيو. اسان بي واهيون هتي اڪيليون پيون مرون. توهان ڪٿي مري کپي ويا آهيو؟ فلسطين ۾ اڻ کليل مکڙيءَ جهڙيون نوخيز دوشيزائون پنهنجن نفيس جسمن سان بم ٻڌي ۽ ساهه کڻندڙ جسم سان گرم رت جي دوري هلندڙ جسم سان ڌڙڪندڙ دل ۽ عشق ڪرڻ واري عمر ۾ فدائي حملا ڪندي پاڻ کلندي شهيد ٿينديون آهن ته چند غاصبن کي به جهنم رسيد ڪنديون آهن. پر اها ته ٿي فلسطيني محب وطن مردن ۽ نياڻين جي انفرادي جنگ. ٻن خرجدالن آمريڪا ۽ اسرائيل خلاف پر انهي سڄي “ڪيڏاري” ۾ باقي عرب ڪٿي آهن. في الحال مان “عرب” جو لفظ ئي استعمال ڪري رهيو آهيان ڇو ته بنيادي طور تي هيءَ هڪ عرب قوم پرستي جي جنگ آهي. يهودي - عيسائي برادري خلاف – بش ڪيئن ڀيرا اعلان ڪري چڪو آهي ته “He is against us – Who is not with us” يعني جيڪو اسان سان گڏ ناهي سو اسان جو دشمن آهي. دراصل ته هيءَ جنگ ٻن تهذيبن وچ ۾ جنگ آهي. جيڪا شروع ٿي چڪي آهي. ان جنگ جو بنياد Huntington Samuel P پنهنجو ڪتاب The clash of civilization and the remaking of world order لکي ڪري چڪو آهي.
هي جنگ بنيادي طور تي ته فلسطين ۽ اسرائيل جي وچ ۾ آهي، پر حقيقت ۾ اسرائيل پٺيان آمريڪا آهي ۽ آمريڪا باقي مغرب جي ٻانهن مروڙي پاڻ سان کنيو ٿو هلي. باقي فلسطين في الحال اڪيلي سر ميدان جنگ ۾ مصروف آهي. باقي عرب رڳو سفيد جبا پائي ڪارا نوڙ ٻڌي يا ته پنهنجن خواب گاهن ۾ شراب، شباب ۽ ڪباب جي محفلن ۾ مصروف آهن، جيڪي ناهن سي به پنهنجي کل بچائڻ ۾ پورا آهن ته متان ڪو اڙيو ٿڙيو پادر اسان کي نه اچي لڳي.
ايران – عراق ته آمريڪا جا کليا کلايا دشمن آهن جن سان واري واري سان آمريڪا وڙهندو پيو اچي اهي ٻئي ملڪ Axis of evil ۾ شامل آهن. هينئر به عراق خلاف آمريڪا جنگ ڇيڙي رهيو آهي. ڏسون ڪٿي ٿي ڳالهه پهچي، پر مسلمانن جو ڪعبو قبلو مسلمانن جو محور ۽ مرڪز سعودي عرب به هن ڀيري ٽارگيٽ ۾ آهي. سعودي عرب جيڪو ابن ڏاڏن کان آمريڪا جو پڳ مٽ يار ۽ حمايتي رهيو آهي، جيڪو وقت بوقت آمريڪا کي پنهنجي ملڪ جا اڏا به استعمال لاءِ ڏيندو رهيو آهي، تنهن خلاف به هن ڀيري کلم کلا يهودي – عيسائي لابي پروپيگنڊا شروع ڪري ڏني آهي. اهو ڦيرو يارنهن سيپٽمبر جي واقعن کان پوءِ آيو آهي. واشنگٽن جي هڪ اداري جيڪو آمريڪي دفاع کاتي جو صلاحڪار آهي Rand Corporation تنهن پنهنجي هڪ بريفنگ ۾ آمريڪي دفاع کاتي جي اڪابرن کي ٻڌايو ته “سعودي عرب اسان جو پڪو دشمن ملڪ آهي اهو سمورن “فسادن جي جڙ” (Kernel of evil) آهي ۽ وچ اوڀر ۾ آمريڪي مفادن جي انتهائي خلاف ملڪ آهي جيڪو مجاهدن ۽ اسلامي ملڪن کي مالي توڙي اخلاقي مدد ڏيندو رهيو آهي. پهريون ڀيرو سعودي عرب ۾ چند ليکڪن ۽ دانشورن به لکت ۾ هڪ مهم شروع ڪري ڇڏي آهي ۽ سعودي عرب جهڙي سخت گير ملڪ ۾ آمريڪا خلاف کليا مظاهرا ٿيا آهن. ٻلي ٿيلهي کان ٻاهر اچي چڪي آهي. عربن آمريڪا مان پئسا ڪڍرائڻ شروع ڪري ڇڏيا آهن. اندازو آهي ته هن وقت سعودي جا ڇهه سو بلين ڊالر آمريڪا ۾ بينڪن ۽ تجارت ۾ لڳل آهن جن مان هن وقت ٻه سو بلين ڊالر سعودي عرب جا تاجر آمريڪا مان ڪڍرائي چڪا آهن، جنهن سبب آمريڪي ڊالر ڪمزور ۽ “يورو” مضبوط ٿي چڪو آهي. اهو ڏسندي ته عرب آمريڪا مان ناڻو ڪڍرائي رهيو آهي. آمريڪين مڪاري ڪري عربن تي “هڪ ٽرلين ڊالر” (ڏهه کرب ڊالر؟) جو مقدمو داخل ڪيو آهي. بظاهر 11 سيپٽمبر جي حملن ۾ مري ويلن ۽ متاثر ٿيلن جي ڪٽنبن پاران اها هرجاڻي جي دعويٰ آهي جنهن جو مقصد اهو وڃي نڪرندو ته آمريڪا سعودي عرب جو آمريڪا ۾ سهيڙيل ناڻو ضبط (Freeze) ڪري ڇڏيندو. اهڙي فرياد ۾ ٽن سعودي شهزادن جا نالا به آهن، جن ۾ سعودي عرب جو دفاع ۽ شهري هوابازي جو وزير سلطان عبدالعزيز السعودي ۽ ٻيا ڪيترا سعودي شامل آهن. آمريڪا ۾ سعودي دشمني تي ٻڌل ان ڪيس جي جواب ۾ سعودي شهري به تيار ٿي رهيا آهن ته اهي به آمريڪا ۽ ان جي ميڊيا خلاف هڪ ڪيس داخل ڪندا جنهن ۾ يارهين سيپٽمبر وارن واقعن کان پوءِ سعودي عرب جي رهواسين کي پهتل مالي توڙي اخلاقي ۽ جذباتي نقصان جا تفصيل ڏنا ويندا. انهن ۾ گهڻائي عرب شاگردن جي آهي، جيڪي سعودي عرب ۾ پڙهي رهيا هئا، پر انهن واقعن کان بعد واري وٺ وٺان کان پوءِ يا ته هنن کي ملڪ بدر ڪيو ويو يا ايڏو تعصب وارو سلوڪ ڪيو ويو، جنهن سبب هو تعليم اڌ ۾ ڇڏي پنهنجي ملڪ موٽي ويا جيڪي تاجر اتي سيڙپون ڪري چڪا هئا اهي پنهنجون اربن ڊالرن جون سيڙپون اڻپوريون ڇڏي نڪتا ته اهي عرب پڻ هينئر آمريڪا تي اهڙي هرجاڻي جا ڪيس وجهڻ وارا آهن.
آمريڪي دفاعي صلاحڪار سعودي عرب کي “فسادن جي جڙ” جو لقب ڏنو آهي. شايد ان جو سبب اهو به هجي ته اتان جي ميڊيا جي رپورٽن موجب يارهين سيپٽمبر وارن واقعن ۾ اغوا ٿيل جهازن جي 19 پائلٽن منجهان 15 پائلٽ سعودي عرب جا رهواسي هئا.
هن ڪالم لکڻ جو مقصد آهي ته اڄ مان خصوصي طور تي عرب دنيا ۾ عام طور اسلامي دنيا کي ڳاڙهي بتي ڏيکاري رهيو آهيان ته وقت تمام ڏکيو ايندو پيو وڃي. گوري چمڙي وارا پنهنجن ايجادن ۽ اوزارن سميت ميدان جنگ ۾ لهي آيا آهن. توهان کي فلسطيني عورتون يا عرب يا عرب ڪري پڪاري رهيون آهن، هي وقت آهي يا جاڳو يا ابدي آرام ۾ هليا وڃو!
جاڳو جاڙيجا! سما! سک مَ سمهو.
پسو اَن پاريان – لاکو ٿو لوڙيون ڪري
بندر جان ڀئي، ته سکاڻيان! مَ سمهو
ڪپر ٿو ڪن ڪري، جيئن ماٽي منجهه مهي
هيڏو سور سهي، ننڊ نه ڪجي ناکئا.
عوامي آواز ڪراچي-27 آگسٽ 2002 ع