• مُئي هاٿئين مامرو
چونڊون ته جيئن تيئن ڪري ٿي ويون تقريبن سڀني سياسي ڌرين جن ۾ پيپلز پارٽي، متحده مجلس عمل، متحده قومي موومينٽ ۽ ٻين اهم پارٽين ڌانڌلين جا الزام لڳايا آهن ۽ ڪجهه پارٽين اهڙين ڌانڌلين جا ثبوت پڻ پيش ڪيا آهن. ڪجهه اميدوارن خلاف گريجوئيشن جي ڪوڙن سرٽيفڪيٽن پيش ڪرڻ جا پڻ الزام لڳا آهن. چڱن معتبر گهراڻن ۽ گادين جي اميدوارن تي به ڪوڙن سرٽيفڪيٽن جا ڪيس هليا آهن. سنڌ جي هڪ وڏ گهراڻي جي پشت منجهان هڪ اميدوار عالم فاضل جو ڪو سرٽيفڪيٽ پيش ڪيو هو اهو مقدمو مون هڪ غير ملڪي ٽيليويزن چينل تي ٻڌو. جڏهن ان اميدوار تي ڪوڙي سرٽيفڪيٽ پيش ڪرڻ جو ڪورٽ ۾ ڪيس هليو ته مخالف پارٽي جي وڪيل اهڙي اميدوار کان پڇيو. ماشاءَالله توهان عالم فاضل آهيو، جواب مليو ها – سوال آيو ماشاءَ الله اتي ته فارسي – عربي تي عبور حاصل ٿي ويندو آهي، ڀلا الله جي ڏني مان هڪ ٻه عربي جا جملا ته ٻڌايو – اميدوار خاموش! سوال آيو، ڀلا اهو نه ته ڇهه ڪلما ئي پڙهي ٻڌايو – اميدوار کي هڪ ڪلمو به صحيح ياد نه هو. سو هن پڙهيو باقي پنج ڪلما بس.
تڏهن وڪيل سان گڏ جج جي منهن تي به معنيٰ خيز مرڪ هئي، اهڙي طرح سنڌ جي جدي پشتي گهراڻي جي ان چشم و چراغ جو اهو سرٽفڪيٽ ڪوڙو ثابت ٿيو. سنڌ جي هڪ ٻي وڏي گادي جو چشم و چراغ جيڪو اليڪشن ته ڪنهن نه ڪنهن طريقي سان کٽي چڪو آهي پر چون ٿا ته مخالف ڌر پاران سندس خلاف ڪوڙي سرٽيفڪيٽ جو ڪيس داخل ٿيل آهي ۽ مون اخبارن ۾ پڙهيو ته اليڪشن ڪميشن ان نتيجي کي روڪي ڇڏيو آهي. هي ته هڪ اڌ واقعا آهن جيڪي پڌرا ٿيا آهن باقي الائي ڪيترا اميدوار “گهڙيا سي چڙهيا” اصول تي ٽپي پيا ۽ ڪوڙن سرٽيفڪيٽن جي آڌار تي کٽي ويا:
“محبت پائي من ۾، رنڍا روڙيا جن
تن جو صرافن اڻ توريو اگهايو.”
(ڀٽائيءَ کان معذرت سان) سو سائين پڪڙ ۾ ايڪڙ ٻيڪڙ ماڻهو آيا باقي گهڻن جا ٻيڙا پار ٿي ويا.
حڪومت تي ڌانڌلين جا الزام برابر لڳا. اسان حڪومت پاران ڪنهنجون پيٽيون ڀريندي ته ڪنهن کي نه ڏٺو پر اليڪشن وارن ڏينهن ۾ سرڪاري وزير، مسلم ليگ (ق) جي اميدوارن جي کليل ورڪ ڪندي نظر آيا ۽ اهو چوندي نظر آيا ته ووٽ قائد اعظم جي پارٽي کي ڏيو ۽ اهو ته حڪومتي سرڪاري اليڪشني نعرو به هو ته پنهنجي ووٽ جي ذريعي تبديلي جو آغاز ڪريو جنهن جو سولي سنڌي ۾ اهو مطلب ٿو وڃي بيهي جن کي هميشه کٽرائيندا آيا آهيو انهن کي هن ڀيري ووٽ نه ڏجو. ٻيو ته ڪنگز پارٽي جي اميدوارن جي تڪن ۾ پئسا ڏوڪڙ ورهايا ويا ۽ ٻيون سهولتون ڏنيون ويون.
سنڌ جي هڪ صوبائي سيٽ جو اميدوار جيڪو مسلم ليگ (ق) جي ٽڪيٽ تي بيٺل هو پنهنجي هڪ تڪ ۾ ورڪ جي سلسلي ۾ جڏهن ويو ته کيس چيو ويو ته اسان جي ڳوٺ ۾ بجلي ڪانهي ۽ ورهين کان بجلي جا ٿنڀا به لڳل آهن. ڪمال ڏسو، چون ٿا ته ان ساڳي رات ان ڳوٺ ۾ بجلي پهتي ۽ ڳوٺ جڳمڳائي اٿيو. ظلمات جي جڳهه نور اچي ويو چهرا ٻهڪي اٿيا ۽ ماڻهو ٽهڪي اٿيا. ساڳو اميدوار هڪ ٻئي تڪ پهتو ته ڳوٺاڻن شڪايت ڪئي ته سندن ڳوٺ ۾ روڊ ڪونهي ٻي ڏينهن تي ان روڊ تي بجري ڀنجو وڇائجي رهيا هيا. روڊ رولر ڦري رهيا هئا ۽ روڊ جو ڪم ڦوهه جوڀن تي هلي رهيو هو. ماڻهن جو خيال آهي ته هڪ سياسي ڌر کي سڀ سهولتون ڏيو ۽ ٻين جي راهن ۾ ڪنڊا وڇايو. هڪڙي ڌر کي ٿيل مالشي مالشون ڪري ڪري تازو توانو ڪن ۽ ٻي جي پيرن ۾ ڏانوڻ وجهو ۽ پوءِ ڪيو، “الا توهار” ته اها به هڪ ڌانڌلي آهي.
پر مون کي تڏهن ڏاڍي حيراني ٿي جڏهن اليڪشن ڪميشن سرڪاري طور تي اعلان ڪيو ته سموري ملڪ ۾ پيل ووٽن جي تعداد موجب ملڪ ۾ گهڻي کان گهڻا ووٽ پاڪستان پيپلز پارٽي کي پيا. يعني اهڙي سياسي ڌر جنهن کي نَوَ نيئر، ڏهه ڏانوڻيون پنڌرهن پيد پيل هئا پر جڏهن “الله توهار” ٿي ته “ڇرڪ چنايائين هيڪڙي”، اها ٻي ڳالهه آهي ته مالڪن جي پاليسي مطابق “پيپلز پارٽي” کي اقتدار ڏيڻو ئي ناهي ته ٻي ڳالهه آهي هتي ته چئن سيٽن وارا به ائين سيٽيا ٿا گهمن ڄڻ ملڪ ماري آيا آهن. هڪ سيٽ وارو به جهلجڻ جو ناهي. واهه ڙي! پاڪستاني سياست تنهنجا رنگ!
خير سائين جهڙي تهڙي اليڪشن ته ٿي گذري پر اقتدار جي منتقلي آهي اصل مرحلو، چوندا آهن “ڪانو کي لُڙ ۾ مزو” سو هن ڀيري لڙ به لڙن جهڙو ٿيندو. هن دفعي خيرن سان مولوي صاحب وڏي انداز ۽ وڏي ڌماڪي ۽ کڙڪي سان کٽي آيا آهن. ماشاء الله ٽي وي تي جو ڏسون ٿا ته سڄي رات ننڊ ئي نه ٿي اچي. الائي ڇا ٿيندو. مون کي ياد آهي ته جڏهن جنرل ضياء نئون نئون آيو هو ته ڪو شريعت وارو قانون جوڙيو هئائين. هڪ هنڌ ڪجهه دوست ويٺا هئاسين ته ٽي وي تي خبرنامون پئي هليو جنهن ۾ شرعي سزائون پئي ٻڌايائون ته هن ڏوهه ۾ ٻانهن ڪپي ويندي ته هن ڏوهه ۾ ڄنگهه ڪپي ويندي تڏهن اسان جو هڪڙو دوست وڏي حيرانيءَ سان خبرنامون ٻڌي رهيو هو. اهو سزائون ٻڌي اسان ڏي رجوع ٿيو ۽ چوڻ لڳو، “يَر هيءَ حڪومت رهي ته اسان جي ته رڳو ڍڍري وڃي بچندي.”
سو سائين هي ته مڙئي هڪ لطيفو هو. يقين ڪريو ته هن وقت جيڪي حالتون آهن ۽ بين الاقوامي سطح تي هڪ وڏو “دهشت گرد” ملڪ اگهاڙي دهشت گردي تي لهي آيو آهي ۽ وري چوي ائين اسان دهشت گردي جي خلاف آهيون ۽ جتي اسان جا حڪمران ڪل وقتي “جي حضوري” بڻجي چڪا هجن اتي ۽ اهڙين حالتن ۾ اهي ملان مولوي چڱو ٿيو جو آيا. موالين کي جيڪڏهن تڪليف نه ڏين ۽ عورتن کي به برقعن ۾ بند نه ڪن ۽ ڏاڙهين تي زور نه ڏين ۽ عالمي اقتصاديات ۽ محرڪات تي نظرون رکن “تيل” واري سياست جي تهه تائين پهچن ۽ ڏاڙهي مڇن ۽ شيعا سني جي معمولي ۽ فرقيوار مسئلن ۾ نه الجهن ته اهي ملان مولوي “عالمي دهشت گرد” کي ڏکيو وقت ڏئي سگهن ٿا. اهڙي عمل ۾ اسان جو ڪامريڊ لڏو به انهن سان گڏ هوندو. ملن مولوين سان اسان جو ٺاهه ان اصول تي هوندو ته “دشمن جو دشمن – دوست” سو عالمي دهشتگرد خلاف جيڪڏهن ڪوئي ڪجهه ڪري سگهي ٿو ته اهو مولوي ئي آهي.
عوامي آواز ڪراچي – 22 آڪٽوبر 2002ع