• دلبر هن دنيا ۾ وڃي رهندو واس
بنيادي طور تي ادا عنايت بلوچ جو دوست هو. خيرپور ۾ گڏ پڙهيا هُئا. ڪراچيءَ ۾ ڪسٽمس کاتي ۾ آفيسر ٿيو هو، مان ڪراچي شپ يارڊ ۾ آفيسر لڳو هوس، جتي اسان جو ڀاءُ فيض محمد کوسو به ڪم ڪندو هو، جيڪو بعد ۾ سفير ٿيو. شاهه بخش عباسي (ايس اين عباسي) اسٽيٽ آفيسر هو. يعني سرڪاري گهر الاٽ ڪري ڏيڻ وارو آفيسر. سندس ننڍو ڀاءُ محمد بخش عباسي (ايم بي عباسي ممن) سنڌ سرڪار ۾ پلاننگ آفيسر هوندو هو.
غلام فريد عباسي اسٽيٽ بينڪ ۾ آفيسر هو. مطلب ته خيرپور ۽ ڀرپاسي جا سڀ پاڻ ۾ ويجھا دوست هئاسين. هي شايد ستر کان به ڪجهه اڳ وارو وقت هو. تڏهن سڀ ننڍا وڏا آفيسر هئاسون. تنهن وقت ۾ آفيسرن جي وڏي عزت هوندي هئي، هاڻي ته وزيرن کي به ڪير ڪو نه ٿو پڇي. اقدار بدلجي ويا آهن. تڏهن استاد جي به وڏي عزت هوندي هئي، اڄ اوتري ناهي. مون کي اهي زمانا ياد آهن، جڏهن چبوتري وٽ بيٺل ٽريفڪ جو سپاهي، جڏهن ٻانهه مٿي ڪري هٿ جي اشاري سان ٽريفڪ کي رڪڻ جو اشارو ڪندو هو ته مجال آهي جو ڪا گاڏي، ڪا موٽر سائيڪل اتان نڪري وڃي. سڀ گاڏيون رڪجي وينديون هيون. دوستو اها ٽريفڪ جي سپاهي جي ٻانهن جي طاقت نه هئي، پر ان جي پٺيان اسٽيٽ جي طاقت هئي. هن وقت ٽريفڪ جي سپاهي جي هٿ ۾ اها طاقت نه رهي آهي ته سمجھو اسٽيٽ ڪمزور ٿي چڪي آهي.
اهي دوست هوندا هئاسين جن جو ميل جول پيو رهندو هو. تنهن زماني ۾ چائنيز هوٽلن ۾ دعوتن جو گهڻو فيشن هوندو هو. واري واري سان چائنيز هوٽلن ۾ دعوتون پيون ٿينديون هيون. بعد ۾ ادا عنايت ڪسٽمز جهڙو ڪمائي وارو کاتو ڇڏي ريڊيو پاڪستان ۾ اسسٽنٽ ريجنل ڊائريڪٽر (ARD) ٿي آيو. امر جليل ۽ آغا سليم اڳ ۾ ئي ريڊيو ۾ ڪم ڪري رهيا هئا. تنهن وقت سندس قابل ديد پٽ محمد جعفر عباسي، سندس نياڻو عباس بلوچ اڃا ننڍا هئا.
مان سڀني جو دوست هوس. محمد جعفر عباسي جنهن کي اڄ به اسان جعفري ڪري سڏيندا آهيون ۽ غلام رضا عباسي اهي ٻئي اڪثر منهنجي گهر ايندا هئا ۽ مون سان ڪچهري ڪندا هئا. مان شاهه بخش ۽ ادا عنايت واري سموري گروپ کان ننڍو هوس ۽ جعفري ۽ غلام رضا وارن کان وڏو هوس يعني وچ ٿرو هوس. يارن سان به ياري هوندي هئي ته يارن جي پٽن سان به ياري هوندي هئي.
مان هن وقت جنهن گهر ۾ رهان پيو اهو پڻ شاهه بخش عباسي، ادا عنايت بلوچ کي الاٽ ڪري ڏنو هو. جنهن ۾ ادا عنايت بلوچ، مان ۽ فيض سڀ ڪٽنبن سان رهندا هئاسين ۽ پوءِ آهستي آهستي سڀ ڌارئون ڌار ٿي وياسون. دليون ڌار نه ٿيون، نوڪري ۽ ٻين سببن ڌار ڪري ڇڏيو.
ان گهر ۾ پنهنجي آخري وقت تائين به شاهه بخش عباسي مون وٽ ايندو رهيو. مون سان وڏا قرب هئس. يعني بنيادي طور تي هو ادا عنايت جو ڪلاس ميٽ ۽ دوست هو پر بعد وارن سالن ۾ مون سان سندس ياري مٿو مٿي تي يا پڳ مٽ هوندي هئي. سندس آخري عهدو هو چيئرمين سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن. هر ٻي ٽين ڏينهن فون ڪري مونکي گهرائيندو هو ۽ جيمخانا ۾ لنچ ڪرائيندو هو. پوءِ هو اچانڪ اسان کي ڇڏي ڏوراهين ڏيهه هليو ويو - جتان ڪوئي موٽي نه ايندو آهي –
تون جو وڇڙي وئين، تنهنکي هڪ سال ٿيو
تو نه ڄاتو پرين . . .
ڪير تنهنجي وڇوڙي ۾ بي حال ٿيو
ياد رک پر مِٺا، شاهه جا بخشيل
تون آن وڇڙيو فقط، پر آن وسريو ڪِٿي؟
سال ويو، ٻيا به ايندا لنگھي سال ڪيئي
سال ويندا مگر، سار رهندي سدا.
شاهه جا بخشيل. . .
تون جو ويو آن هليو،
پر ائين ڀي نه ويو آهين منهنجا پرين
ڪجهه ڏئي آن ويو
پوک پوکي وئين، سا پچي آ ويئي.
پنهنجي جعفر کي ڏس
پنهنجي ڪاظم کي ڏس
پنهنجو پيارو نياڻو هو عباس ڏس
پنهنجي سڀني ٻچن تي نظر ڪر پرين.
ڀائرن کي به ڏس
هي ممن ۽ هو حيدر به آهن هتي
تن جي خوشبوءِ هٻڪار ڪيڏي ته آ،
تنهنجي پويان پرين، تنهنجا پويان پرين
پوئتي ڪين آهن، ڪڏهن ڀي اُهي
سي پيا اڳتي ۽ اڳتي ۽ اڳتي وڌن.
تنهنجي دعائن سان تنهنجا ٻچا هاڻ ٻوٽا ٿيا
سي وڌي وڻ ٿيا….
تن جو آ ڇانورو، سو به گھاٽو گھڻو،
سي سڀئي سڪون تنهنجيون لاهن پيا،
سي سڀئي سڪون تنهنجون لاهن پيا،
تون برابر اسان کان آ وڇڙي ويو،
تنهنجي پوين جي هُٻڪار، واسي ڇڏيو،
۽ هِتي ٿا اسان اڄ وڏي واڪِ چئون،
تون اسان کان ڪڏهن ڪين وڇڙيو هُئين،
تون اسان کان ڪڏهن ڪين وڇڙيو هُئين.