• زالن جي هڙتال
عوامي چونڊيل نمائندن سان “مالڪن” ڪڏهن به سچائي نه ڏيکاري آهي ۽ انهن ڪي نه ڪي الزام هڻي هتي سدائين جمهوريت کي هلڻ نه ڏنو آهي. ضياءَ واري ريفرينڊم کان تازي ٿيل ريفرينڊم تائين اهو سڀ ڇا هو؟ ڇا مون کي ڪجهه چوڻ ۽ ٻڌائڻ جي ضرورت آهي؟ تازو گذري ويل عام چونڊن ۾ جتي جنهنجو زور هليو اتي هن ڌانڌليون ڪرايون، ان جو هروڀرو مان حڪومت تي ڌانڌلي جو الزام ڪونه ٿو هڻان پر توهان ئي ٻڌايو ته جيڪڏهن پولنگ بوٿ تان ايجنٽ اغوا ٿيڻ ۽ بيلٽ بڪس زبردستي کڻائي ڪوڙن ووٽن سان ڀريا وڃن ته ان جو ڏوهه ڪنهن کي ڏبو؟ عوام کي نه! ووٽر کي نه! اميدوار کي نه! لا اينڊ آرڊر جي ذميوار حڪومت هوندي آهي.
خير جيڪو ٿيو سو گذريو. هينئر وزير اعظم جي ڪرسي بابت جيڪو “گند” ٿي رهيو آهي ان ته ويتر رهندو کهندو به سياست تان ارواح کڻائي ڇڏيو آهي ۽ هيانءُ ڪچو پيو ٿئي. مون کي خبر آهي ۽ هر ڪو ڄاڻي ٿو ته هن ڀيري وزيراعظم جيڪو ٿيندو سو ڪيترو قداور ۽ طاقتور هوندو! توهان به سمجهي سگهو ٿا. ته معروضي حالتن ۾ وزير اعظم جي هٿ ۾ ڇا هوندو!
ڪنهن مستري جي ورڪشاپ ۾ ڪڏهن وڃو ته وڏو استاد پنهنجي “ڇوٽن” کي پري کان رڙ ڪري چوندو آهي “ڇوٽي دس نمبر ڪا پانا لي ڪر آئو!” پوءِ ڇوٽو ڀڄندو ڀڄندو “دس نمبر” وارو پانو کڻي اچي استاد جي هٿ ۾ ڏيندو آهي جي پاني کڻي اچڻ ۾ ڇوٽي کي ٿوري دير ٿي ته دڙڪا کائيندو آهي ۽ ڪڏهن ڪڏهن چماٽ به کائيندو آهي. سو سائين هن ڀيري ٿيندڙ وزير اعظم جي حيثيت به ان “ڇوٽي” کان وڌيڪ نه هوندي پر حالت ته ڏسو ته ان “ڇوٽي” واري پوسٽ لاءِ به ماڻهن زور ته ڪيڏو لڳايو آ. ٻيو ته ٺهيو پر الله وارا مولوي به جهلجڻ جا ناهن. جن کي سموري زندگي اسان ڪڏهن کلندي يا مرڪندي نه ڏٺو هو تن جي چهرن تان هاڻي مرڪ لهي ئي نه ٿي.
دراصل مان ڪاڏهون جو ڪاڏي هليو ويس. مون کي اڄ لکڻو هڪ بنهه ٻئي موضوع تي هو ڇو ته سياست تي مون گهڻو ئي لکيو آهي. ڏيهي توڻي پرڏيهي سياست تي گهڻي مٿي ماري ڪئي اٿم. تنهنڪري وري ڪجهه رخ مٽائڻ خاطر اڄ ڪا ٻي ڳالهه ڪبي ۽ اها ڳالهه آهي عورتن جي حقوق جي باري ۾. هي ڪالم اهي عورتون خاص طرح پڙهن جن جي مڙسن کي هڪ کان وڌيڪ زالون آهن.
خبر آئي آهي ته اتر آفريڪا جي هڪ ننڍي ملڪ، سسئازيلينڊ جي شهزادي شهنشاهه مسواتي ٽئين جي نَون زالن گڏيل طور تي هڙتال ڪئي آهي ۽ حڪومت جي زور ڀرڻ تي به انهن پنهنجي مڙسن جي آجيان لاءِ هوائي اڏي تي وڃڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، جيڪو قطر جو سرڪاري دورو ڪري واپس اچي رهيو هو.
نون ئي زالن جو چوڻ هو ته سندن چوٽيهن سالن جي مڙس شهنشاهه مسوراتي وري ٽي نيون زالون محل ۾ آنديون آهن جن ۾ هڪ اسڪول ۾ پڙهندڙ ڇوڪري به شامل آهي.
هڙتال کان هڪ ڏينهن اڳ ملڪ جي سپريم ڪورٽ “حبس بيجا” جي هڪ درخواست تي هڪ فيصلو ڏنو هو جنهن مطابق شهنشاهه جي حڪم تي سندس ڪارندن پاران ارڙهن سالن جي هڪ ڇوڪري کي زوري کڻي اچي ڪوٽ ۾ بند ڪيو ويو هو. ڪورٽ ان ڇوڪري جي آزاديءَ جو حڪم ڏنو هو. دراصل ان کان ٽي هفتا اڳ ۾ سندس زالون گڏيل طور تي فيصلو ڪري پنهنجي مڙس جي آجيان کان غائب رهيون. جڏهن هو انگولا مان ڪانفرنس ڪري موٽيو هو. زالن جي گوهين ۽ گوٿ تان گورنر کان سخت پڇاڻو به ٿيو ته هڪ اڌ زال ڪا ماڻو ڪري نه اچي ها ته سمجهه ۾ ڳالهه اچي ها پر نون جون نو زالون هڪ ئي وقت ايڏو ايڪو ڪري ڪيئن غائب ٿيون. بادشاهه سلامت جڏهن بادشاهي وڳي سان جهاز مان لٿو ته سندس اکيون راڻين کي تلاش ڪري رهيون هيون.
پر هن جي دل ٻڏي وئي جڏهن هن ڀريل جهان ۾ نون منجهان ڪا هڪ به راڻي ايئرپورٽ تي موجود ڪا نه ڏٺي. خبرن ۾ آيو آهي ته گورنر ۽ ٻي سرڪاري مشينري راڻين سان ڏاڍو مٿو هنيو آهي ته اهي راڻيون آهن ۽ سرڪاري فنڪشن ۾ سندن جلوه افروز هئڻ ضروري آهي نه ته بادشاهت ۾ خلل پوڻ جو امڪان آهي پر هنن صاف صاف انڪار ڪري ڇڏيو آهي ۽ چيو آهي ته بادشاهه سلامت کي پنهنجين خانداني راڻين کان وڌيڪ اسڪولي ڇوڪرين سان عشق آهي.
جنهن ڪورٽ ارڙهن سالن جي ڇوڪري جي آزادي جو حڪم ڏنو هو ٻڌو آهي ته ان ڪورٽ تي به عتاب نازل ٿيو آهي ۽ اخبارن جي اها خبر ڇاپي آهي اهي صحافي به ويل ۾ آهن.
مان سوچيان ٿو ته جيڪڏهن نو زالون به هڪ بادشاهه جي رنگين ۽ عاشق مزاج طبيعت خلاف آمريڪا جهڙي پٺتي پيل علائقي جي هڪ ننڍي بادشاهت خلاف گڏجي ايڪو ڪري هڙتال يا احتجاج ڪري سگهن ٿيون ته پاڪستان جي ڏهه ڪروڙ عوام منجهه ڇا نون زالن جيتري مزاحمتي قوت به ناهي؟ اسان ته هاڻي چوڙين پائڻ وارن جي شان کان به ڪري چڪا آهيون! اسان زالن جون به زالون بڻجي چڪا آهيون. مردانگي ۽ طبعي مردانگي جي تغاوت تي غور ڪريو.
عوامي آواز ڪراچي- 19 آڪٽوبر2002 ع