• اليڪشن
1. عام ماڻهوم توڻي اليڪشن ۾ حصو وٺندڙ سياسي ڌريون اڄ به هي سمجهي رهيون آهن ته ڪنهن به وقت، ڪو به سبب ڏئي اليڪشنون ملتوي ڪيون وينديون. پاڪستاني سياست به ائين آهي جيئن پاڪستاني فلمن ۾ هيرو اسٽيج تي موڙ ٻڌيون ويٺو هوندو آهي پاسي ۾ نڪاح خوان ۽ گهوٽ جا قريبي عزيز تيار ويٺا هوندا آهن ته پاسي کان هڪ بدمعاش شاميانو چيريون اچي پهچندو آهي سندس هٿ ۾ پستول هوندو آهي ۽ هو خونخوار انداز ۾ اعلان ڪندو آهي ته “يي شادي نهين هو سڪتي!” اهڙيءَ طرح ٺهڪيل ٺڪيل ڪم خراب ٿي ويندو آهي.
2. اليڪشن ۾ جوش جذبي جي فقدان جو هڪ ٻيو سبب هي به ٿي سگهي ٿو ته ماڻهو سمجهن ٿا ته جيڪڏهن اليڪشن خير خوبي سان ٿي به ويون ته نتيجي ۾ اهڙي انڌي منڊي، لنگڙي لولي ۽ ڪمزور حڪومت ايندي جنهن جي هٿ وس ۾ ڪا به شيءِ نه هوندي ڀل ته جيئن موجوده سربراهه بار بار فرمائي رهيو آهي ته سمورا اختيار نئين وزير اعظم جي حوالي ڪيا ويندا پر ان تي ويساهه يا اعتماد ڪير ٿو ڪري؟! پاڪستان ۾ هر پڙهيل، توڻي اڻ پڙهيل ماڻهو چڱيءَ طرح اهو سمجهي ٿو ته طاقت جو رموٽ ڪنٽرول يا مائوس “خاڪين” جي هٿ ۾ هوندو ڇو ته هي خاڪي، اهي خاڪي ناهن جن لاءِ علامه اقبال چيو هو ته:
“يه خاڪي اپني فطرت ۾ نه نوري هئي نه ناري هئي.”
هي خاڪي نوري ناهن ته “ناري” ضرور آهن.
3. ليگل فريم ورڪ آرڊر (LFO) ذريعي پاڪستان جي آئين ۾ ترميمون ڪري ان کي ايترو ته نستو ۽ ناقص ڪيو ويو آهي جو هر شيءِ جو اختيار صدر وٽ رهندو. ڄڻ ايترو ڪافي نه هو جو هن اهڙن اختيارن جو به فقرو رکيو آهي ته اڳتي هلي جڏهن به ۽ جيئن به صدر چاهي آئين ۾ تبديلي ڪرڻ جو مجاز رهندو! ڏيو منهن! سائين ان ڪري چوندا آهن ته شينهن جهنگل جو بادشاهه آهي وڻيس ته آنا لاهي وڻيس ته ٻچا ڏئي.! تازو لنڊن کان ٽيليفون رستي لاهور جي صحافين سان ڳالهائيندي عوامي ووٽ سان ٻه ڀيرا چونڊيل ۽ دنيا جي پهرين مسلمان عورت وزيراعظم محترمه بينظير ڀٽو انڪشاف ڪيو آهي ته اليڪشنون بي معنيٰ ٿي چڪيون آهن ڇو ته آءِ ايس آءِ تي اهو ڪم رکيو ويو آهي ته اهي اليڪشن جا نتيجا اهڙي نموني آڻين جيئن هڪ “لڙڪيل پارليامينٽ” وجود ۾ اچي جنهن ۾ اڳواڻي جو ڪردار “ڪنگز” پارٽي وٽ هجي.
محترمه وڌيڪ ٻڌايو ته جيڪي اميدوار چونڊجي اچڻا آهن اهي اڳ ۾ “نامزد” ٿي چڪا آهن جنهن سبب اليڪشن جو سمورو نظام مشڪوڪ ٿي چڪو آهي ۽ حڪومت آزاد اليڪشن وارو اعتماد وڃائي چڪي آهي. هن وڌيڪ ٻڌايو ته حڪومت نه ٿي چاهي ته پيپلز پارٽي يا اي آر ڊي جي ڪا به جماعت اليڪشن کٽي اچي جنهن جي نتيجي ۾ فوج کي بيرڪن ۾ وڃڻو پوي. غير ملڪي ذريعن پاران ڇپايل اليڪشن سروي جي رپورٽ جو حوالو ڏيندي، جنهن ۾ چيو ويو آهي ته اليڪشنون پاڪستان پيپلز پارٽي کٽندي، هن چيو ته جيڪڏهن نتيجا ان جي ابتڙ آيا تڏهن چئبو ته اليڪشن ۾ ڌانڌلي ٿي آهي. هن چيو ته توڻي جو آءِ ايس آءِ جو آئيني ڪردار اهو آهي ته اهي وطن دشمن عناصر ۽ تخربيڪاري جي نشاندهي ڪن پر اها ڳالهه عجيب آهي جو هتي آءِ ايس آءِ کي اليڪشن ۾ ڌانڌلين جي ڪم تي مامور ڪيو ويندو آهي ۽ سياسي پارٽيون ٺاهڻ يا ڦٽائڻ جو ڪم ڏنو ويندو آحي.
محترمه جي چوڻ موجب مسلم ليگ (قائداعظم) جي تشڪيل ۾ آءِ ايس آءِ جو هٿ آهي. هينئر اها ڳالهه عالم آشڪار آهي ته 1988ع واري اليڪشن ۾ عوامي جمهوري اتحاد يا ان جي تشڪيل ۾ به آءِ ايس آءِ جو هٿ هو. تنهن وقت به حڪومت جا اهي خدشا هئا ته چونڊون پيپلز پارٽي کٽي ويندي ان ڪري ساڄي ڌر جي جماعتن جو هڪ ٽولو ٺاهي ان کي ويٽو جو نالو ڏنو ويو. اهڙو انڪشاف خود ان وقت جو آءِ ايس آءِ جو ڊئريڪٽر جنرل حميد گل ٽيليويزن ۽ مختلف رسالن ۾ ڏنل انٽرويو ۾ ڪري چڪو آهي. جنهن ۾ هن ٻڌايو هو ته حڪومت نه ٿي چاهيو ته پيپلز پارٽي ايڏي وڏي اڪثريت سان چونڊون کٽي اچي. هن جنرل هيڊ ڪوارٽرس (GHQ) جي ان لکپڙهه جو حوالو به ڏنو هو. جيڪو اڄ به رڪارڊ ۾ هوندو. پنهنجي انٽرويو ۾ جنرل حميد گل ٻڌايو هو ته حڪومت چاهيو پئي ته يا ته اليڪشن بلڪل ٿئي ئي نه يا ٿئي ته پيپلز پارٽيءَ کي وڏي اڪثريت سان کٽڻ نه ڏنو وڃي ان ڳالهه جي تائيد اڳوڻو چيف آف آرمي اسٽاف جنرل اسلم بيگ سپريم ڪورٽ ۾ به ڪري چڪو آهي جنهن ۾ هن ايتري تائين ٻڌايو آهي ته آءِ جي آءِ (نالو به آءِ ايس آءِ جي هم قافيه آهي) جي ڪهڙن ڪهڙن اڳواڻن کي هن پاڻ پنهنجي هٿن سان ڪيترا ڪيترا پئسا ورهايا هيا. جنهن جون هن وٽ رسيدون به موجود آهن. انهن ناجائز ۽ غير اسلامي رشوت حاصل ڪندڙن سياسي ليڊرن ۾ اسلام جي نالي جماعتن جا “باريش” اهي اڳواڻ به موجود آهن جيڪي هاڻي روپ مٽائي نئين سياسي جماعت ٺاهي اسلام جا ٺيڪيدار بڻيا ٿا وتن. اِهي اُهي نام نهاد باشرع مولوي آهن جيڪي ڪالهه تائين هڪ ٻئي پٺيان نماز پڙهڻ جا روادار به نه هئا ۽ انهن منجهان هڪ اهڙو به آهي جيڪو مڪي مديني وڃي نه ٿو سگهي ڇو ته سعودي حڪومت پاران “ڀلي پار” سندس قدم رکڻ تي بندش وڌل آهي. سو اهي آهن اسان جي پُٺين حڪومتن جا پرڪار ۽ اهو تسلسل اڄ به جاري ۽ ساري آهي. اڄ به ايجنسيون کلم کلا “ڪنگز” پارٽي جي حمايت ڪري رهيون آهن.
ملڪ جي مک سياسي جماعتن کي ڪمزور ڪرڻ ۽ انهن جي اڳواڻن جا فارم رد ڪرڻ کان پوءِ ايجنسين جا ڇاڙتا پنهنجن اميدوارن سان کلم کلا ملي رهيا آهن ۽ سياسي جوڙ توڙ ۾ شريڪ ۽ شامل به آهن.
وڏي عرصي کان پوءِ هن ملڪ ۾ ٻه جماعتون اڀري رهيون آهن هڪ پيپلز پارٽي، ٻي مسلم ليگ، پر ائين ٿيڻ ڇو ته “ٽين ڌر” کي منظور نه هو تنهنڪري ٽين ڌر پنهنجو “ڪردار” نڀائي رهي آهي.
مون اڳ به پنهنجن ڪالمن ۾ لکيو آهي ته هن ملڪ جي اها وڏي بدقسمتي آهي جو جنهن ڌر لاءِ سياست “شجر ممنوعه” آهي اها ڌر ئي سڄي ملڪ جي سياست کي نچائي رهي آهي. اڳ فقط چيف آرمي اسٽاف سياسي حڪومتن جا تختا اونڌا ڪندو هئو هينئر اهو ڪم نيشنل سيڪيورٽي ڪائونسل ڪندي ۽ بجاءِ فوج کي مضبوط ڪرڻ جي انهن جي نگاهه سدائين وڏي ڪرسي تي هوندي.
خدا منهنجي هن ملڪ ڏي خير ڪري. آمين