منصوبابندي (Planing)جي اھميت
ہے عمل لازمی تکمیل تمنا کے لیے
ورنہ رنگین خیالات سے کیا ہوتا ہے ؟
انسان جو پنهنجي ڪمن ۽ پنهنجي مقصد جي سرگرمين کي نظم و ضبط سان سرانجام ڏيڻ کي منصوبابندي چئبو آھي منصوبابندي ڪنهن به فرد يا قوم جي ترقي ۽ ڪاميابي لاء ڪرنگھي جي ھڏي جيتري اھميت رکندي آهي انسان جي زندگي ۾ جيڪڏهن معاملن کي چڱي طرح منصوبابندي نه ڪئي وڃي ته ان کي نه رڳو گھڻين مشڪلاتن کي منهن ڏيڻو پوندو آھي پر اڪثر ان جو انجام ناڪامي جي صورت ۾ ظاھر ٿيندو آھي. جيڪو ماڻهو مستقبل لاءِ بھترين منصوبابندي ڪري رکندا آھن ته اھي کوڙ سارين ڏکيائين کان بچڻ سان گڏ پنهنجي قيمتي وقت به ضايع ٿيڻ کان بچائي وٺندا آھن مستقبل لاءِ بھترين تياري ھڪ اھڙي عادت آھي جيڪا انسانن کي ڪاميابي ۽ ناڪامي تائين وٺي وڃڻ ۾ اھن ڪردار ادا ڪندي آھي.ڪير آھي جيڪو ڪامياب نٿو ٿيڻ چاھي؟ ڪاميابي پنهنجي مقصدن کي حاصل ڪرڻ جو نالو آھي مقصدن جي حاصلات لاءِ منصوبابندي تمام گھڻي ضروري آھي. منصوبابندي سان انسان پنهنجي مقصدن کي سھڻي طريقي سان فرصت حاصل ڪري وٺندو آھي ۽ انسان جي زندگي ۾ ان جا بھتريناثر مرتب ٿيندا آھن زندگي ۾ مسلسل اڳيان وڌي رھڻ لاءِ انسان جي پنهنجي مقصد ۽ ارادن ۾ واضع ٿيڻ ڏاڍو ضروري آھي. ڇو ته ان کان بغير زندگي بي معنيٰ ٿي ويندي آھي مان سمجھان ٿو ته پنهنجي مقصد کي مقرر ڪرڻ ۽ پنهنجي ارادن جي تڪميل کان وڌيڪ اھم منصوبابندي جو عمل آھي توھان کي ھڪ ڪامياب زندگي گذارڻ جي لاءِ ھر قدم کان پھريان منصوبابندي ڪرڻي پوندي توھان جي نوڪري ڪاروبار حالتون ۽ خانداني معاملن سڀ جو سڀ توھان جي پلاننگ جو حصو ٿيڻ چاھي.
حضرت علي ڪرم الله وجه جو قول آھي ته : مقصدن تائين پھچڻ جي لاءِ وسيلا ۽ ذريعا ھجڻ کان پھريان منصوبابندي ۾ وقت ۽ نفسايت کي اھميت آھي.
منصوبابندي تحت ئي ڪامياب انسان سڀئي موجود وسيلن سان وقت سر ۽ بھترين فائدو حاصل ڪري سگھي ٿو پلاننگ جو سڀ کان وڏو فائدو ته ھي آھي وقت سان گڏوگڏ انسان ۾ بھترين عادتون پيدا ٿي وينديون آھن جيڪي زندگي جي مختلف معاملن ۾ انسان کي فائدو ڏيندا آھن. انسان منصوبابندي جي ڪري پنهنجو وقت بچائي ٻين ماڻھن جي بنسبت وڌيڪ سٺو ۽ معياري ڪم ڪري سگھندو آھي.
اھا ھڪ حقيقت آھي ته زندگي ۾ ھر انسان کي ڪنهن نه ڪنهن مقام تي ناڪامي جي سامھون ٿيڻو پوندو آھي. دنيا ۾ موجود تمام ڪامياب ماڻھو ناڪامين سان مقابلو ڪندا رھيا بھترين منصوبابندي جي باوجود ڪن وقتن ۾ انسان کي ناڪامي کي منهن ڏيڻو پوندو آھي.ان ۾ ڪامياب ماڻھو جي لاءِ ناڪامي به ڪاميابي جو اھم حصو ھوندي آھي جنهن مان سکي ڪري اھو اوھان کي بھتر بڻائيندي زندگي جي ڊوڙ ۾ اڳيان وڌي ويندو آھي.
ڪنفيوشس ۾ مشھور قول آھي ته
Our Greatest Glory is not, in Never Falling but in Raising every time we Fall"
اسان جي عظمت انھن ۾ ناھي جو اسان ڪڏهن به نه ڪرون پر ڪري ڪري ھر دفعي کان وڌيڪ مضبوط ٿيڻ ۾ آھي.
جيڪڏهن انسان محنت ۽ بھترين منصوبابندي جي باوجود به وقتي طور تي ناڪامي جو شڪار ٿي وڃي ته ان کي پاڻ کي ڪمزور سمجھڻ جي بدران ناڪامي جي سببن تي غور ڪيو گھرجي. معاملا چاھي ڪھڙا به ھجن ناڪامي اڪثر وقت ذھني دٻاء غلط فيصلا ۽ جذبن جي گھٽتائي جي ڪري سامھون ايندي آھي. اھڙي ناڪامي ھمت ۽ محنت ڇڏي ڏيڻ جو انجام مستقل ناڪامي ۽ رسوائي ھوندو آھي.
ڪاميابي جي لاءِ پنهنجو ھدف Goal مقرر ڪرڻ لازمي آھي ھدف جو مقرر ڪرڻ انسان کي ڪاميابي جي عمل لاءِ منصوبابندي ۾ مدد ڪندو آھي منصوبابندي کان علاوه اھڙو ڪوبه طريقو ناهي جيڪو اوھان کي اوھان جي صلاحيت کي نروار ڪرائيندي ڪاميابي تائين وٺي وڃي. جيڪڏهن مان چوان ته انسان جي زندگي جا سڀ ڪم ۽ ھدف ھڪ خاص طريقي سان ترتيبوار ھلندا آھن ته اھو به ڄاڻڻو پوندو ته زندگي ۾ گھر جي صفائي سٺرائي کان وٺي ڪاروبار جي ترقي تائين انسان جو ھر عمل ھڪ خاص ترتيب تي ھوندو آھي وڏن وڏن ھدفن تائين پھچڻ جي لاءِ انسان کي ننڍن ننڍن مرحلن مان گذرڻو پوندو آھي جيڪڏهن انسان ان مرحلي بغير منصوبابندي جي اڳيان سوچي ته ان کي وقت جي ضايع ٿيڻ جو شڪار ٿي ويندو آھي ۽ اھڙو وقت حالتون ۽ وقتي ناڪامي ان جي رستي ۾ رڪاوٽ بڻجي بيھي رھندي آھي توھان جڏهن پنهنجي منزل مقرر ڪرڻ کان پوءِ جڏهن عملي منصوبابندي ۽ ان جي سڀني مرحلن جي شروعات ۽ خاتمي جي باري ۾ سوچي سمجھي پنهنجي سفر جو آغاز ڪندا آھيو ته توھان پاڻ جھڙي ئي ڪنهن ٻئي ماڻھو جي ڀيٽ ۾ بھترين طريقي سان جلد ئي پنهنجي منزل کي حاصل ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ويندا آھيو.
عملي منصوبابندي جي ڀروسي تي منهنجو مشاھدو آھي ته اسان کي پنهنجي ھدف (Goal) پنهنجي زندگي جو مقصد ٺاھڻ گھرجي ۽ ان باري ۾ واضع طريقي سان ھڪ ھڪ ڏينهن جي منصوبابندد ڪري خاتمي جو وقت مقرر ڪرڻ گھرجي ھي ھڪ اھڙو خاص آھي جيڪو انسان کي پنهنجي پنهنجي مقصد تائين پھچائن ۾ مددگار ثابت ٿيندو آھي ۽ انسان کي پنهنجي منزل جي حاصلتن ۾ ايندڙ ڏکيائين کي طاقت ۽ ھمت ڏيندو آھي.
مان ڪامياب ماڻھن جي ھڪ لسٽ ٺاھي جڏهن مان ان تي غور ڪيو ته خبر پئي دنيا جي ھر شعبي ۾ سان تعلق رکندڙ ڪامياب ماڻھو ۾ تحريري منصوبابندي جي عادت آھي ڪامياب ماڻھو پوءِ ڪنهن به علائقي سان شعبي سان تعلق رکندو ھجي ان کي پنهنجي معاملن جي باري ۾ بھترين ۽ تفصيلي انداز ۾ ڪيل تحريري منصوبابنديء زندگي جي ھر قدم کان احتياط ڪندي ڪامياب جي ڪناري پھچايو آھي. اسان جي پلاننگ تي خرچ ڪيل ھڪ ھڪ منٽ عمل ڪندي ڏھ،ڏھ منٽ بچائڻ ۾ ڪم ايندا آھن ڪم جي آغاز کان پھريان ڪئي ويندڙ منصوبابندي تي خرچ ڪيل وقت انسان کي ڪاميابي جي حوالي سان پنهنجو قيمتي وقت, پيسا ۽ طاقت محفوظ ڪرڻ ۾ مدد ڪندو آھي ان لاءِ چيو ويندو آھي ته :
منصوبابندي تياري ڪرڻ ۾ ناڪامي منصوبي جي ناڪامي آھي.
ان ڳالهه ۾ ڪو به شڪ ناھي ته منصوبابندي جي گھٽتائي پنهنجو پاڻ ۾ ئي وڏي ناڪامي آھي جيڪي ماڻهو عمل جي دوران منصوبو ڪندا آھن انھن کي بار بار غلطيون پئسن ۽ وقت جو پڻ ضايع ٿيڻ کان سواء ڪجهه ناهي ملندو وقت کان پھريان ڪيل جامع منصوبابندي ۾ ئي انسان جي ڪاميابي لڪيل آھي.
منصوبابندي حوالي سان ھيٺ ڏنل ڪجهه نقطا فائدي مند آھن.
1. سٺي منصوبابندي انسان کي فڪر کان آزاد ڪري ڇڏيندي آھي انسان ايندڙ وقت ۾ غلطين کان آگاھ ٿي ان کي بھتر ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو آھي.
2. منصوبابندي انسان جي سوچ ۽ خيالن ۾ منظم رکڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندي آھي.
3. بھترين پلاننگ جي لاءِ اوھان ٽائيم ھوندي پنهنجي منصوبي مان غلطيون ڪڍڻ ۾ ڪامياب ويندو ۽ وري ان کي سھڻي نموني منصوبابندي جي قابل ٿيو ٿا.
4. ڪشادو منصوبو توھان جو گھربل ھدف سوچ ويچار ۽ معاملي جي گھراين کي پرکڻ جي عادت وجھندو انسان جي اھا ئي عادت پوءِ کوڙ سارو وقت ۽ محنت ذيان ٿيڻ کان بچائيندي آھي.
5. مناسب منصوبابندي سان انسان پنهنجو سالن جو ڪم مھينن ۾ مھينن جو ڪم ھفتن ۾ ھفتن جو ڪم ڏينهن ۾ ۽ ڏينھن ڪم ڪلاڪن ۾ ڪرڻ جي قابل ٿيندو آھي ۽ انھي دوران غلطيون نه ٿيڻ جو به امڪان ھوندو آھي
6. .بھترين پلاننگ اوھان کي وقت کان پھريان انھن سڀني موقعن کان باخبر ڪندو آھي جنهن مان اوھان فائدو حاصل ڪري سگھو ۽ اھڙي طرح انسان جي ڪاميابي جا امڪان ڪافي حد تائين وڌي ويندا آھن.
7. سھڻي ۽ ڪشادي منصوبابندي اوھان کي قابل بڻائيندي آھي ته اوھان پنهنجو وقت پيسا ۽ سگھ کي بھترين انداز سان صحيح جاء تي خرچ ڪري ڪاميابي حاصل ڪري سگھو ۽ اوھان جي سوچ ڀٽڪڻ کان بچي ويندي آھي.
8. وقت کان پھريان ڪيون ويندڙ منصوبابندي سان اوھان حد تائين قابل ٿيو ٿا ته پنهنجي غلطين کان باخبر ٿي سگھندو ۽ اڄ جي جديد دور ۾ پنهنجي وسلين کي استعمال ڪندي پنهنجي منصوبي ۾ وڌيڪ تبديليون آڻي سگھندو.
الله انسان کي بھترين طاقت سان نوازيو آھي جي جو سڃاڻ سان انسان ۾ ڪاميابي جي جستجو ۽ تڙپ پيدا ٿيندي آھي اسان جي طاقت اسان جي شخصيت جي گھراين ۾ لڪيل آھي جنھن جي ڳولا اسان کي پاڻ ڪرڻي پوندي آهي. توھان پنهنجو پاڻ کي سڃاڻي ڪاميابي حاصل ڪرڻ جي ان سفر ۾ انسان جيڪڏهن منصوبابندي تحت جيڪڏهن اڳيان وڌي ته ان لاءِ رستا آسان ۽ مصيبتون ننڍيون ٿي وينديون آھن انسان وقتي ناڪامين کان بچي ڪري ھمت ۽ حوصلو ھارڻ بدران مسلسل اڳيان وڌندو ويندو ايتري ۾ ڪاميابي ان جو مقدر بڻجي ويندي آھي. بلاگر فاروق طاھر ان حوالي سان چوي ٿو ته
”ڪم جي پڄاڻي/خاتمو ڏيڻ کان پھريان منصوبابندي انسان کي شرمندگي کان محفوظ رکندي آهي.“