سھڻي نيت جا کوڙ فائدا
ترجمو : الله جو ئي آھي ؟ جيڪو ڪجهه آسمانن ۾ آھي ۽ جيڪو ڪجهه زمين ۾ آھي ۽ جيڪڏهن توھان ظاھر ڪيو جيڪو اوھان جي دلين ۾ آھي يا لڪايو الله توھان کان ان جو حساب وٺندو (البقره)
نيت دل جي ارادي جو نالو آھي انسان جو ھر عمل ان نيت جي مطابق ٿيندو آھي ھن دنيا ۾ انسان جيڪو به ڪم ڪندو آھي الله ان جي نيت کي پرکيندو آھي ته انسان اھو ڪم دل سان ڪيو يا سستي سان ڪيو آھي الله جي سامهون انسان جي درجن ۽ سزا جزا جو معاملو سڄو ان نيت جي بنياد تي ڪيو ويندو آھي.
امام بخاري رح اھا عظيم شخصيت آھي جنهن حديثن کي جمع ڪرڻ لاءِ تمام گھڻي محنت ۽ پاڪيزگي سان گڏوگڏ الله تعالي کان دعا گھرندي پنهنجي عملن کي بھتر بڻايو. سندن نيڪ نيتي جي سبب الله تعالي سوين سال گذرڻ باوجود حديثن جي ان مجموعي "صحيح بخاري" کي تمام مسلمانن لاءِ سند جو درجو عطا ڪري رکيو آھي. امام بخاري رح جي ڪتاب جو آغاز ان نيڪ نيتي جي اھميت واضع ڪندي حديث سان شروع ڪري ٿو.
بيشڪ عملن جو دارومدار نيتن تي آھي ۽ بيشڪ انسان لاءِ اھوئي ڪجهه آھي جيڪو اھو نيت ڪندو آھي. (صحيح بخاري باب الايمان)
مان سمجھان ٿو مٿي پيش ڪيل ھڪ حديث ئي اسان انسان جي لاءِ نيت جي درستگي جي اعتبار لاءِ ڪافي آھي. ان حديث ۾ الله جي رسول اڪرم صلي الله عليه واله وسلم اسان کي ڪاميابي جو رستو ڏيکاريو آھي ته جھڙي اسان جي نيت ھوندي اھڙا ئي اسان جي معاملن جا نتيجا ھوندا. اسان دين جو مطالعو ڪندي ٻاھران ئي اھو محسوس ڪندا آھيون ته الله تعالىٰ عملن بدران نيت کي اھميت عطا ڪئي آھي. ان جو سڀ کان وڏو سبب اھو آھي ته انسان جو عمل ڏيکاء وارو ٿي سگھي ٿو پر ان جي نيت کان صرف الله پاڪ ئي واقف ھوندو آھي ان لاءِ الله تعالي انسان جي نيت کي عمل جي ان مقام تي رکيو آھي .
مشھور جرمن فلاسفر ڪامن چوي ٿو ته :
اھو ڪم اخلاقي آھي جيڪو نيڪ نيتي سان انجام تي پھتو ھجي.
ھر ڪم ھر معاملي انسان جي نيت کي ڏاڍي اھميت کڻندڙ آھي. ۽ ان جو عملي ڏيکاء انسان کي پنهنجي ڪم جي پڄاڻي تي نتيجي ۾ صورت ۾ ڏسڻ لاءِ ملندو آھي. نيڪ نيتي خدا جي رضا ۽ ماڻھن جي ڀلائي کي نظر ۾ رکندي ڪرڻ وارو اھو ڪم جلدي يا دير سوير انسان جي حق ۾ بھترين ثابت ٿيندو آھي. انسان کي ڪاميابي کي ڪاميابين جي بلندين تي وٺي ويندو آھي. جڏهن ته خود غرضي جي بنياد ۾ بدنيتي سان گڏ ڪيو ويندڙ ڪم ۾ انسان کي ھر مرحلي ۾ تڪليفون ڏسڻيون پونديون آھن ۽ آخرت جا نتيجا به مايوس ڪندڙ ھوندا آھن
انسان جيڪي سھڻي نيت سان گڏ پنهنجي پاڻ کي زندگي جي مقصد ۾ طرف سفر جارص رکي ته ان کي نه صرف الله جو راضپو ۽ والدين جو دعائون به ملنديون آھن جيڪي ان جي ڪاميابي جي سفر کي سولو ڪنديون آھن توھان ڪنهن به ڪم جي شروع ڪرڻ لڳو ته اھو تعليمي سفي ھجي يا ڪاروباري معاملو گھريلو زندگي ھجي تا مائٽن سان ڳنڌاپو انھن سڀني ۾ جيسيتائين انسان جي نيڪ نيت نه ھوندي تيسيتائين ان ڪاميابي صرف خواب ئي ھوندي. نيڪ نيت اسان جي اھا ڪنجي آھي جنهن جي حاصلاتن لاءِ انسان کي پوري دنيا ۾ مثال بڻايو ويندو آھي . اھي سڀ ماڻھو جيڪي ڪامياب ھوندا آھن انھن جو تعلق ڪنهن به مذهب يا فرقي سان ھجي انھن ۾ ھڪ گڏيل خوبي سھڻي نيت ھوندي آھي. اھا ئي خوبي آھي جيڪا ڪامياب ماڻھن کي پنهنجي لاءِ مسئلا ڪندڙن لاءِ به سٺو سوچڻ تي مجبور ڪندي آھي ۽ پوءِ ھڪ ڏينهن ايندو آھي انسان ڪامياب ٿي ڪري اھڙن ڪيترن ئي ماڻھن جي لاءِ آسانيون پيدا ڪندو آھي ۽ ماڻھو به ان جي تعريف ڪنداآھن ۽ الله به ان کان راضي ٿي ويندو آھي.
سيد قاسم علي شاهه جي شخصيت ڪنهن تعارف جي محتاج ناھي پاڻ پاڪستان جا مشھور موٽيويشنل اسيپڪر دانشور مصنف ماھر تعليم ۽ ٽرينر آھن بيشڪ پاڻ ھن بھتري ۽ ڪامياب انسان آھي ان جي ھي ڪاميابي ان جو نيڪ نيت جو ثمر آھي شاھ صاحب ھڪ انٽرويو ۾ ذڪر ڪري ٿو ته ان ڪاليج جي دور ۾ ئي پنهنجي وطن ۽ ان جي ماڻھن جي ترقي ۽ اڳيان وڌڻ لاءِ ڪجهه ڀلو ڪرڻ جو ارادو ڪيو ھو ان جو سڀ محنتون پنهنجي ملڪ جي قوم جي ڦھلجندي نظر اينديون آھن. ھڪ انٽرويو ۾ شاھ صاحب چيو ته مان پري انجينئرنگ جو شاگرد ھئس ۽ تڏهن آڪٽوبر مھيني ۾ پيپرن کان 6 مھينا پھريان ھڪڙو شاگرد مون وٽ آيو جنهن جو نالو خرم شھزاد ھو ان مونکي چيو ته قاسم صاحب ماب اوھان کام پھرئين سال جي رياضي پرھڻ چاھيان ٿو.ڇا توھان مونکي پڙھائيندو؟ مان انھن ڏينهن ۾ واندو ھئس سو مان ان کي پڙھائڻ جي حامي ڀري. مان خرم کي چيو ته مان پاڻ به اڪيڊمي ويندو آھيان تون منهنجي اڪيڊمي وڃڻ کان اڳ مون وٽ ايندو ڪر ميٿ ٽيوشن جي ٽئين مھيني خرم مونکي چوڻ لڳو ته سر مونکي توھان جي ھر ڳالهه چڱي طرح سمجهه ۾ ايندي آھي ۽ اوھان جي سمجهائڻ جو انداز ڏاڍو ڀلو آھي. ٽيوشن جو سلسلو ھلندو رھيو ايئن منهنجي ٻئين سال جا به پيپر ٿي ويا رزلٽ کان پوءِ مان انجينئرنگ جي تياري شروع ڪئي جڏهن ته خرم شھزاد ٻئين سال ۾ آيو ھڪ ڏينھن خرم شھزاد پاڻ سان گڏ ڪجهه ٻيا شاگرد مون وٽ وٺي آيو ۽ چوڻ لڳا اسان کي پڙھايو مونسان اھو مسئلو ھو ته منهنجي گھر ۾ جڳهه نه ھئي مان گھر ٻاھران ڪجهه ڪرسيون رکي انھن کي پڙھائڻ شروع ڪيو شروع ۾ ٻه ٽي سال مان رياضي پڙھائيندو ھئس اسان چار شيٽون ان ۾ ڪاربن پيپر رکي ڇڏيندا ھئا ان انھن کي پڙھائيندو ۽ لکندو ويندو ھئس وقت سان گڏوگڏ تقريبن پنجاھ کن شاگرد مون وٽ پڙھڻ پڙھڻ لڳا ان مرحلي ۾ سڀ کان وڏو مسئلو اھو ھو ته ڪاربن وارو طريقو ھلائڻ ڏکيو ٿي ويو مسئلي جي حل لاءِ ڪجهه شاگردن ۾ گروپ ٺاھيو ويندو ھو . مان ھڪ گروپ کي پڙهائيندو ھئس ته ٻيو گروپ انتظار ڪندو ھو ھڪ ئي سوال مان ڪافي دفعا لکندو ھئس ان ۾ منهنجو وقت ضايع ٿي ويندو ھو پوءِ ان جو به حل ڪڍيو مان ھڪ اڇو بورڊ خريد ڪيو جيڪو اڄ به مون وٽ موجود آھي ان کي مان ڀت ۾ لڙڪائي ٻارن کي سمجھائڻ شروع ڪيو گروپ جي صورت ۾ رياضي جا شاگرن ايندا ۽ پڙھندا ويندا ھئا ايئن سلسلو ٽن چئن سالن تائين ھلڻ لڳو ۽ شاگردن جو تعدا 200کان وڌي ويو پوءِ مونکي چئلينج کي منهن ڏيڻو پيو اھا جڳهه ھئي مان گھر وارن کي درخواست ڪئي ته ڊرائنگ روم منهنجي حوالي ڪيو ڇاڪاڻ ته مان ٽوشن مان ڪجهه ڪمائن لڳو آھيان ۽ مان سمجھان ٿو ته پنهنجي تعليم سان گڏ انھن ٻارن کي پڙھائيندو رھا منهنجي ماءُ طبعيت ۾ تيز آھي سو ان پھريان ڊرائنگ روم ڏيڻ کان پھريان سختي سان منع ڪيو منهنجي وڏين ڪوششن کان پوءِ اھو فيصلو ٿيو ته شام جو صفائي ڪري ھنن کي پنهنجو ڊرائنگ روم واپس ڪندس جيئن اھو پھريان ھوندو ھو مان ڪيترو ئي عرصو پنهنجي ان شوق ۽ صلاحيتن کي ھڪ ڊرائنگ روم ۾ چار ڀتين ۽ ھڪ ڇت اندر ڦھلجڻ جو موقعو ڏنو ان دوران ڪجهه فزڪس ۽ نفسيات جي شاگردن کي به پڙھائڻ جو موقعو مليو .
قاسم علي شاهه چوي ٿو ته ھو ٻارن کي تعليم سان گڏ اخلاقيات به سيکاريندو ھو ٻارن کي زندگي جي معني ۽ مفھوم سمجھائڻ سان گڏ انھن جي زندگي جي ٻين معاملن ۾ـبي رھنمائي ڪندو ھو ان جي اھا دل سان محنت انھن ماڻھن کي سلڇڻو ۽ بااخلاق بڻائڻ لاءِ ھئي جنهن جي نتيجي ۾ الله ان کي تمام گھڻو وڌيڪ اجر ڏنو آھي اڄ شاھ صاحب جا چاھيندڙ پوري پاڪستان ۾ آھن ملڪ جي مشھور شخصيتن جي ڪتابن جي حوالن ۾ سندس ذڪر ڪاميابي جو ثبوت اوھان کي نظر ايندو.