اھو دل جو سڪون ڪيئن حاصل ٿيندو؟
ان جو جواب الله تعالى قران مجيد ۾ ھن طريقي فرمايو آهي ته :
ترجمو : ڄاڻي وٺو الله جي ذڪر ڪرڻ سان ئي دلين کي سڪون نصيب ٿيندو آھي. (الرعد)
خدا کي ياد ڪري ان جي ياد ۾ چند ڳوڙھا وھائي پنهنجو حال دل ان کي ٻڌڻ سان جيڪو سڪون ۽ اطمينان انساند دل کي حاصل ٿيندو آھي اھو دنيا جي ڪنهن ٻئي شي ۾ ناهي. انسان جو الله تعالي سان ساٿ جو تعلق ڪاميابي جو اھو راز آھي جنھن ان کي حاصل ڪري ورتو ته ان کي باقي ٻين شين جي ضرورت ناھي پوندي . جڏهن انسان سان گڏ خدا ھجي ۽ پوري دنيا ڀلي ان جي خلاف ٿي وڃي تڏهن به انسان کي ڪمزور نٿي ڪري سگھي جڏهن ته ان جي برخلاف انسان وٽ دنيا جي ھر سھولت ڪاميابي موجود ھجي پر ان جو خدا تي ايمان نه ھجي ته اھڙو شخص ڪامياب ٿي ڪري به ناڪام ٿي ويندو آھي ناڪامي جو خوف ان کي ڪاميابي جو به مزو وٺڻ ناھي ڏيندو. توھان پنهنجي آس پاس ماڻھن کي ڏسو توھان کي ڪيترائي اھڙا ماڻھو ملي ويندا جيڪي بنگلن ۽ محلن ۾ رھندا آھن پر ان جي زندگي ۾ مايوسي جو مثال پاڻ خد آھن ۽ ٻئي طرف اوھان گھر ٻاھران چوڪيدا يا ڪو اھڙو شخص جنهن ۾ وٽ زندگي جو ضرورتون به شايد زندگي به مڪمل ناھي ھوندي پر ان جي دل مطئمن ننڊ مٺي ۽ کلڻ جو سرور پرسڪون آھي. ايئن ڇو آھي؟ ڇو ته انسان جي اصل دولت ته ان جي خدا تي ايمان ۽ ان سان مضبوط تعلق آھي جنهن وٽ ھي اصلي دولت گھڻي آھي اھو پاڻ ايترو خوش ۽ مطئمن آھي ۽ اھو سڀ انسان کي ايئن ناھي ملندو ان لاءِ انسان کي خالق سان حقيقي تعلق جوڙڻو پوندو آھي ۽ تعلق قائم ڪرڻ لاءِ محنت جي ضرورت ھوندي آھي ۽ ياد ڪيو الله ڪنهن جي محنت ضايع ناهي ڪندو.
الله تعاليٰ ھن پوري ڪائنات جو مالڪ آھي ان قران مجيد ۾ حقيقي ڪاميابي جو ذڪر ڪندي انسانن جي ٺاھيل انھن ٽٽل معيارن کي رد ميو آھي آ۽ دل جي سڪون ۽ آخرت جي ڪاميابي کي اصل ڪاميابي قرار ڏنو آھي انسان دنيا جي يقين ۾ ڪيترو به ڪامياب ڇو نه ھجي. ان کي تيستائين حقيقي ڪاميابي جو سڪون نه ملندو جيسيتائين ان جي سڄي محنت ۽ منزل جو رخ آخرت ڏانهن نه ھجي. آخرت جي ڪاميابي جو بنياد ئي انسان ھن دنيا ۾ رکندو پوندو آھي ھن دنيا ۾ رھندي انسان کي الله تعالىٰ جي ٻڌايل رستي تي ھلندي ئي انسان آخرت جي ڪاميابي حاصل ڪري سگھي ٿو. سورت المومنون جي شروعات ۾ الله تعالي فرمائي ٿو جنهن جو مفھوم آھي ته يقينن ايمان وارن نجات حاصل ڪئي ۽ پوءِ الله تعالي انھن جو نشانيون بيان ڪري ٿو ته مومن اھو آھي جيڪو پنهنجي نماز ۾ عاجزي اختيار ڪري, جيڪي بيحيائي کان منهن موڙي ويندا آھن جيڪي زڪوات ادا ڪرڻ وارا آھن جيڪي پنهنجي شرمگاھن جي حفاظت ڪرڻ وارا آھن جيڪي امانت ۾ خيانت ناهن ڪندا جيڪي واعدي خلافي ناهن ڪندا اھو سڀ جو سڀ ڪامياب ماڻهو آھن الله جي نظر ۾ ھڪ مومن جي ڪاميابي ڪھڙي آهي ؟ ان جو جواب به قرآن مجيد ۾ ئي موجود آھي ته اصل ڪاميابي ته جنت الفردوس آھي. جيڪو شخص ھن دنيا ۾ الله جي رضا جي لاءِ زندگي گذاري ويندو ان جي لاءِ ھن دنيا ۾ به خوبصور زندگي "پاڪ زندگي" آھي ۽ آخرت ۾ به سڀ ڪاميابيون ان لاءِ آھن.
ھڪ پل لاءِ ٿورو سوچيو اسان انسان سڄي زندگي محنت ۽ ڪشالا ڪندا آھيون ڪنهن جي لاءِ؟ سٺي ۽ آسائشن واري زندگي جي لاءِ نه ؟ ۽ الله ڇا چئي رھيو آهي ته جيڪو شخص الله جي حڪم کي مڃندي ان سان پنهنجو تعلق جوڙيندو الله ان کي صرف دنيا ۾ ڪامياب زندگي نه پر آخرت ۾ به خوبصورت زندگي عطا ڪندو. جنهن ۾ سڪون ھوندو نعمتون ھونديون ۽ سڀ کان اڳيان ان جو ٺڪاڻو ان جو گھر ان جو مقام جنت ھوندو.
ھتي اھا ڳالهه به غورطلب آھي ته انسان جي لاءِ خدا تي يقين رکڻ سان گڏوگڏ دنيا جي معاملن ۾ پنهنجي محنت ڪرڻ لازمي آھي پر پنهنجو پاڻ کي دنيا جي زندگي تائين محدود ڪري پنهنجي سڀني ڪاوشن جو مرڪز دنيا کي بڻائڻ غلط آھي. مومن ته اھو آھي جيڪو الله سان مضبوط تعلق رکندي پنهنجي ۽ پنهنجي گھر وارن جو به خيال رکي .
الله تعالي قرآن مجيد ۾ فرمائي ٿو ته
ترجمو : پوءِ جڏهن نماز پوري ڪري ڇڏيو ته زمين تي چڪر لڳايو ۽ پوءِ خدا جو رزق ڳوليو (پر ان سان به ) ۽ الله جو ذڪر ڪثرت سان ڪندا رھو توھان ڪاميابي تائين پھچندو.(الجمعت)
الله تعالي ھن آيت ذريعي انسان کي بھترين انداز سان ڪامياب جو راز سمجهائي ڇڏيو آھي الله جو سيکاريل ھي طريقو ايترو بھتر ۽ ڪامل آھي جو ان سان نه ڪو انسان جو خدا سان تعلق ڪمزور ٿيڻ جو خدشو رھندو آھي نه وري انسان کي دنيا جي معاملن ۾ رڪاوٽ ايندي آھي انسان جڏهن دل ۾ الله کي ياد ڪندي کائيندي ڪمائيندي حقوق العباد پورا ڪرڻ ۾ مصروف ھوندو آھي ته الله به ان کي اجر مسلسل ڏيندو آھي.
انسان جڏهن الله جي ياد ۾ گم ٿي ڪري ڪم ڪندو آھي ته ان جي ڪم ۾ الله جي خاص محبت شامل ٿي ويندي آھي انسان جو ڪم پاڻ ئي پاڻ بھترين رزلٽ ڏيندو آھي ٿورو سوچيو اھو ڪيئن ممڪن آھي الله جي ياد ۾ گم ٿي ڪري ڪم ڪري ۽ اھو جيڪو مخلوق جي بي ايمانن کي سنوارڻ وارو آھي اھو پنهنجي ڪنهن محبت ڪرڻ جو ڪم بگڙڻ ڏيندو؟ يقين ڪيو الله جي ياد ۾ پچايل کاڌي جو ذائقو ڪجهه وڌيڪ ذائقيدار ھوندو آھي جيڪو کاڌو ان کي ياد ڪندي پچايو/کاڌو وڃي ڀلا اھو بيمار ڪيئن ٿو ٿي سگھي. الله جو ذڪر ڪندي جنهن اولاد جي تربيت ڪئي وئي ھجي اھو ڪيئن نافرمان ٿي سگھي ٿو؟ جڏهن توھان ان بابرڪت جي ياد ۾ گم ٿي ويندا آھيو ته اھو اسان جي لڳي ڪري اسان جا ڪم سنواريندو ويندو آھي ته جيئن اسان کي دنيا ۽ آخرت ۾ ڪامياب ملي وڃي.