ماڻھن جو خوف
ڈڑتے رہیں گے یوں ہی لوگوں سے زندگی بھر
خوف خدا جو پالا تو لوگ کیا کہیں گے
مان سائنس نه آرٽ ۾ پنهنجو ڪرييڍئر ٺاھڻ چاھيان ٿو . ماڻھو ڇا چوندا؟ مان پنهنجو ڪاروبار ڪرڻ چاھيان ٿو ماڻھو ڇا چوندا؟
مان ڪوڪنگ نه ڪمپيوٽر ڪورس ڪرڻ چاھيان ٿي. ماڻھو ڇا چوندا؟
خاندان کان ٻاھر شادي؟ ماڻهو ڇا چوندا؟
مان ڪجهه غلط نه ڪري ويھان. ماڻھو سوچيندا مان چريو آھيان ڪٿي ماڻهو منهنجي مذاق نه اڏائڻ.
ماڻهو ڇا چوندا؟ ماڻھو ڇا سوچيندا؟ اسان انھن جملن جا ننڍپڻ کان ان حد تائين عادي ٿي چڪا آھيون جو ڄاڻائي اڻڄاڻائي ۾ لاشعوري طور اسان جي زندگي جي ھر مرحلي ۾ اھي سوال اسان جي حواسن تي سوار ھوندا آھن. اسان جي پاڻ تي يقيني ۽ ارادي جي سگهه ان جملن سان ڏاڍي متاثر ٿيندي آهي.
خوف ھڪ ذھني ڪيفيت جو نالو آھي جنھن جو شڪار ھر انسان ھوندو آھي دنيا ۾ موجود ھر شخص مختلف طرح جي خوفن ۾ ورتل ھوندو آھي خوف جو ھجڻ خراب ناهي پر جيڪي ماڻھو حقيقي خوف بدران فرضي خوف کي دل ۾ رھائيندا آھن انھن جي لاءِ زندگي ۾ پنھنجي سوچ ۽ مقصد کي متحد ڪرڻ ڏاڍو ڏکيو ٿي ويندو آھي . نفسيات جا ماھر ان حوالي سان مڃن ٿا ته انسان پنهنجي خوف کي پنهنجو نظريو ۽ عقيدو بڻائي ڇڏيندا آھن جنهن جي ڪري انھن لاءِ خوف کي قابو ڪرڻ ڏکيو ٿي ويندو آھي. تازو ئي ٿيندڙ ھڪ تحقيق موجب اسان جو 98 سيڪڙو خوف فرضي ۽ بي معنيٰ ھوندو آھي جڏهن ته 2سيڪڙو خدشا درست ثابت ٿيندا آھن ۽ اھي خدشا ماڻهن جي باري ۾ ڪاروبار تعيلم شادي ۽ اھڙن ٻين معاملن جي باري ۾ ھوندا آھن.
جيڪڏهن اسان زندگي جو جائزو وٺون ته اسان کي اندازو ٿيندو ننڍپڻ کان وٺي اڄ تائين اسان کي ڪو به فيصلو يا ارادو ڪرڻ کان پھريان خيال ھي ايندو آهي ته :
جيڪڏهن مان ھي نه ڪري سگھيس ته ؟ ڇا ھي صحيح آھي.
ان سوچ سان گڏ اسان مان ڪجهه ماڻهو زندگي جا وڏا وڏا فيصلا ڪرڻ کان رھجي ويندا آهن ۽ پاڻ کي زماني جي لھرن ۾ لڙھڻ لاءِ ڇڏي ڏيندا آھن ناڪامي ۽ ماڻهن جي ڳالهين جو خوف ئي اسان کان اسان جي سگھه کسي ناڪامي کي اسان جو مقدر بڻائي ڇڏيندو آھي ۽ اسان پنهنجي منفي سوچ سان گڏ اڪيلا رھجي ويندا آھيون.
بدقسمتي سان اسان جنهن معاشري جو حصو آھيون اتي اھو ڪلچر بڻجي چڪو آھي ۽ ھي رويو عام ٿي ويو آھي ته ھر ماڻھو ٻئي جي زندگي ۾ دخل وجھڻ پنهنجو حق سمجهي ٿو ھوئن ھر انسان جي زندگي ۾ ان جي راء کان وڌيڪ آس پاس جي ماڻھن جي راء فخر سان ورتي ويندي آھي ۽ اھو ئي سبب آھي جو اڄ اسان پنهنجي زندگي جي ڪنهن به فيصلي ڪرڻ کان پھريان ماڻھن جي سوچ ۽ مرضي کي نظر ۾ رکندا آھيو. ماڻھن جو ڊپ ۽ خوف اسان ۾ ايترو ته اچي ويو آھي جو اسان پنهنجي دل ۽ دماغ جو آواز ٻڌي ناھيون سگھندا. ۽ زندگي ۾ ناڪام ٿي ويندا آھيون اھو تنقيد جو خوف اسان تي ايترو ته حاوي ٿي ويو آھي جو اسان ماڻهن جي راء کي پنهنجي راء سمجھي ان سان متفق ٿي ويندا آھيون. اھا اسان کي ذھني ۽ جسماني طور تي سست ڪري ڇڏيندي آھي ۽ اسان شڪست مڃڻ وارن مان ٿي ويندا آھيون. ان خوف جي ڪري اڪثر ماڻھو ٻين جي زندگي جي اثر ھيٺ ھوندا آھن.
ڪامياب ماڻھو جو معاملو سڀ کان الڳ آھي ڪامياب ماڻھو ننڍپڻ کان ئي فيصلو ڪري ڇڏيندو آھي ته اھي ماڻھن کي نٿا بدلائي سگھن پر گھٽ ۾ گھٽ پنهنجو پاڻ کي ماڻھن جي مطابق زندگي گذارڻ وارو به ناھن بڻجڻ ڏيندا ڪامياب ماڻھو کي جيڪڏھن خوف ھوندو آھي ته اھو خدا جي ناراضگي ۽ پنهنجي ناڪامي جو خوف ھوندو آھي ۽ ان خوف کي قابو ڪرڻ لاءِ اھي ڏينهن رات محنت ڪري ڪاميابي حاصل ڪندا آھن اھو خوف سٺي انداز ۾ ڪامياب ماڻھو لاءِ مددگار ثابت ٿي سگھندو آھي ان جو ان ڳالهه تي يقين ھوندو آھي ته ھو پاڻ پنهنجي لاءِ پاڻ فيصلو ڪري سگھي ٿو ۽ ڪڏهن ڪنهن ھنڌ ان کي ڪنهن مصيبت جي سامھون ٿيڻو به پيو ته تڏهن به اھي ڏاڍا مطئمن ٿي ڪري ۽ بھادري سان ڏکيائين سان مقابلو ڪري زندگي ۾ اڳيان وڌي ويندا آھن بدمزاجي ۽ احساس ڪمتري ھر حال ۾ ڪامياب ماڻھن جي عادت ناھي ھوندي اھي ماڻهو صلاحون سڀ کان وٺندا آھن پر فيصلو پاڻ ڪنديون آھن.
خوداعتمادي ڪاميابي ھجڻ جو تعلق انسان جي سٺي سوچ سان ھوندو آھي تنقيد ۽ ماڻھن جي ڳالهين کي ھر ماڻھو منهن ڏيندو آھي پر سٺي سوچ رکڻ وارو ماڻھو تنقيد کي پنهنجي پاڻ ۾ بھتري آڻڻ لاءِ استعمال ڪندا آھن۽ غيرضروري ڳالھين کي ڪن ڏيڻ بدران پنهنجي ڪم تي فوڪس رکندي ڪاميابي جي سفر ۾ ھوندا آھن سٺي سوچ ۽ ماڻھن جي ڳالھين تي ڪن نه ڏيڻ جي عادت انھن کي ھن جملي سان بيگانو ڪري خوداعتمادي ڏيندي آھي. "ماڻهو ڇا چوندا؟" ھڪ انسان ڏاڍي سولائي سان ان خوف کي قابو ڪري سگھي ٿو ضرورت بس ان ڳالهه جي آھي ته منفي سوچ ۽ ماڻھن جي جي ڳالھين جي خوف کان نڪرڻ لاءِ پاڻ کان ھي سوال ڪيو:
1. ڇا منهنجي سوچ ۽ فيصلو صحيح آھي؟
2. ڇا منهنجا ارادس منهنجي زندگي جي مقصد ۾ ڪاميابي حاصل ڪري سگھندا؟
3. جيڪڏهن مان ماڻھن کي نه بدلائي سگھان ته انھن جي سوچ تي منهنجو رويو ڪھڙو ھجڻ گھرجي؟
انھن سڀني سوالن جا جواب ملڻ کان پوءِ اوھان پاڻ کي مضبوط سمجهڻ محسوس ڪندو ۽ اوھان جي سوچ اوھان جي ڊپ ۽ خوف کي وٺي اوھان جو نقطو نظر ئي مٽائي ڇڏيندي. توھان پنهنجو قيمتي وقت ماڻھن تي تنقيد ڪرڻ تي ذيان ڪرڻ بدران ان کي قيمتي بڻائڻ جو فڪر ڪرڻ لڳندو اوھان کي اھو احساس ٿيندو ته ننڍي زندگي کي ماڻھن کان ڊيڄاري گذارڻ بجاءِ پاڻ کي پنهنجي مرضي مطابق زندگي گذارڻ جو حق آھي.
پنهنجي سڄي ڊپ ۽ خوف کي قابو ڪرڻ جي لاءِ ضرورت آھي ته انسان پنهنجي سوچ کي بھتر بڻائي سٺي سوچ انسان جي ھمت وڌائيندي آھي ان جي حوصلن کي وڏو ڪندي آھي خوف کان بچاء تڏهن ئي ممڪن آھي جڏهن توھان جي سوچ ڪشادي ھوندي ۽ خيال ويچار تبديل ھوندا منهنجي خيال ۾ جيڪڏهن خوف کي قابو ڪرڻ لاءِ جيڪڏهن ڪنهن انسان کي ڪنهن مدد جي ضرورت اچي ته اھڙي مدد حاصل ڪرڻ ۾ ڪو عيب ناهي جيڪڏهن انسان جي دل ۾ خدا جي محبت سان گڏوگڏ ان جو خوف به پيدا ڪيو وڃي ته باقي سڀ ھٿرادو خدشا ان جي دل مان نڪري ويندا آهن ۽ انسان بھادري سان گڏ پنهنجي زندگي جا سڀ فيصلا پاڻ ڪرڻ جي قابل ٿيندو آھي جنھن جي ڪري ڪاميابي انسان جي ممڪن ٿي ويندي آھي.