مٺي مھيريءَ جي شخصيت: محمد اسماعيل راهو
مٺو مهيريء جو ٽيو پاسو شاعر وارو هو. هنکي ٻڌندڙن جي گهڻائي کيس شاعر سمجهندي هئي، جيتوڻيڪ مٺي ڪڏهن شاعريءَ جي هڪ سٽ به ڪونه لکي پر هو سُٺن انقلابي، عوامي ۽ ڪلاسڪي شاعرن جو حافظ هو. شاعري جوڙيندڙ شاعرن کي سندن تخليق وسري ويندي هئي پر مٺي کي کي ياد هوندي هئي. کيس غير معمولي يادداشت حاصل هئي. لطيف، شيخ اياز، سرويچ سجاولي، منشي ابراهيم، فيض احمد فيض، حبيب جالب، شمشير الحيدري، حافظ نظاماڻي، آڪاش انصاري ۽ ٻين ڪيترن جي شاعري جن ۾ ڪلام ۽ گانا به شامل هئا کيس حفظ ٿيل هئا، سندس تيز حافظو، بهترين آواز، ردم ۽ آواز جي ڊليوري جي مهارت سبب ٻڌڻ وارن کي ايترو ته متاثر ڪندو هو جو اڪثر شاعر به سندس شاعري ڳائي نه ڪري سگهندا هئا. مختلف شاعرن جي شاعري کي ٻڌڻ، پڙهڻ، ياد ڪرڻ ۽ ڳائڻ ته هن جو پسنديده مشغلو هو پر ادب جي ٻين صنفن کان به هو لاتعلق نه رهيو: ناول، ڪهاڻين، مضمون، تاريخ، فلسفي ۽ سياسي لٽريچر جو به کيس وڏو مطالعو هو. ڪيترن ئي ناولن ۽ ڪهاڻين جا پلاٽ ۽ ڊائلاگ کيس برزبان ياد هوندا هئا، جن کي ادا ڪندي سندس اداڪاريءَ جي حس به جاڳي پوندي هئي.
مٺو اسٽيج پروگرامن جو به روح روان ۽ سونهن هوندو هو. ميڙاڪو سياسي هجي، سماجي هجي، ادبي يا ڪو ٻيو، مٺو آيو ته محفل مچي ويندي هئي. اجتماع ۽ ميڙاڪو ڪهڙو به هجي، ڪهڙي قسم جي سوچ ۽ طبيعت جا ماڻهو موجود آهن ۽ هو ڇا ٿا ٻڌڻ چاهين ان کان مٺو ڀلي ڀت واقف هوندو هو. ماڻهن جي ان نفسيات مطابق اسٽيج تي پرفارم ڪري، بلڪل بي جان هجوم کي به زندھ ڪري ڇڏيندو هو .
مٺو مهيري ڪچهرين جو ڪوڏيو ۽ محفلن جو مور هو پر هيئن چوڻ وڌيڪ مناسب ٿيندو ته مٺو خود محفل هوندو هو. مٺو آيو ۽ جتي به پهتو پوءِ اها پنجن جي ڪچهري هجي يا پنجاهه جي، ازخود محفل جو روپ اختيار ڪري وٺندي هئي. مٺو ان کي پنهنجي رنگ ۾ رنڱڻ جي خوب صلاحيت رکندو هو. مٺي مهيريءَ جي هڪ ٻِي خوبي به هئي جيڪا کيس الڳ حيثيت ڏيندي هئي ته هو هڪ خوش مزاج ۽ زنده دل شخص هو ، هميشه کل خوشي ۾ گذاريندو هو، ڀوڳ چرچا سندس گفتگوءَ جو لازم حصو هوندا هئا. مٺو هڪ حساس طبيعت رکندڙ شخص هو، يقينن هن تي حالات ۽ ماحول اثرانداز ٿيندا هئا، ان جي باوجود سندس زنده دلي هن تي حاوي هوندي هئي، ماڻهو ڪهڙي به ماحول ۾ هجي پرجي مٺي جي ڪچهري رنگ ڏيکارڻ شروع ڪيو ته هڪ وار ته ماڻهو پنهنجا ڏک، سور، غم ۽ پريشانيون سڀ ڪجهه وساري ڇڏيندو، پورو ماحول ۽ ان ۾ موجود ماڻهن جي ذهني ڪيفيت ئي تبديل ٿي ويندي هئي. هو حاضرين کي هڪ جهان مان ٻي جهان ۾ کڻي ايندو هو.
مٺي مهيريءَ ۾ پنهنجو پاڻ کي تبديل ڪرڻ جي ڀرپور صلاحيت موجود هئي جيڪا خاصيت تمام گهٽ ماڻهن کي حاصل هوندي آهي. هن جي شخصيت ۾ ايتري Diversity ڏسي ماڻهو دنگ رهجي ويندو هو. مٺو جتي ماحول ۽ ڪيفيت کي بدلائڻ جو هنر ڄاڻندو هو ته اتي سامهون ويٺل ماڻهن مطابق پنهنجو پاڻ کي تبديل ڪرڻ جو فن به رکندو هو. مٺو جهڙي ماڻهوءَ سان سامهون مخاطب ٿيندو هو، اهڙو پاڻ ٿي پوندو هو. سياسي شخصيت سان ويهه يا ڪنهن اديب ۽ دانشور سان، ڪنهن شهري بابوءَ سان يا ڳوٺاڻي سان، هاري، مزدور، ڪيبن واري، گاڏي واري، ڪولهي، ڀيل، ميگهواڙ، مطلب ته جنهن قسم جي ماڻهوءَ سان ويٺو يا مخاطب ٿيو ته هو ان جهڙو ٿي پوندو هو. انهن جي ٻولي، انهن جو لهجو ۽ گفتا، ان حد تائين جو هن جي چهري جا تاثر ۽ باڊي لينگوئيج به اهڙي ٿي پوندي هئي، ماڻهو سمجهندو هو ته مٺو آهي ئي انهن مان ۽ انهن جهڙو ۽ انهن جي ڪميونٽي مان. مٺي مهيريءَ جا اهي رنگ، ڍنگ ۽ انگ کيس مڃيل فنڪار واري حيثيت ڏيندا هئا.
مٺو مهيري هڪ اڻ وسرندڙ شخص آهي. جيڪو تاحياتي زندگيءَ جي هر وک تي ياد ايندو رهندو، سندس شخصيت تي لکيل هي ڪتاب نه رڳو مٺو مهيري جي ڪم ۽ ان جي يادن کي تازو ڪندو رهندو پر ادب ۾ به هڪ نئين تخليق جو اضافو ثابت ٿيندو.